شرق: دومين روز تاريخي تيرماه 94 رقم خورد. شش روز بعد از دستيابي به توافق هسته‌اي در وين، قطع‌نامه 2231 شوراي امنيت، اين توافق را به اتفاق آرا تصويب كرد. قطع‌نامه‌اي كه متضمن لغو تحريم‌هاي اعمال‌شده عليه ايران در برابر برخي محدوديت‌ها در يك زمان‌بندي مشخص است.
توافق هسته‌اي ايران و 1+5، مسير طولاني وين به نيويورك و از قصر تاريخي كوبورگ تا برج شيشه‌اي سازمان ملل را پيمود. از شش قطع‌نامه كه در فاصله سال‌هاي 2006 تا 2010 در شوراي امنيت به تصويب رسيده بود، گذشتيم تا به قطع‌نامه جديد برسيم. عصر ديروز به وقت تهران، اعضاي شوراي امنيت به رياست دوره‌اي نيوزيلند با 15 رأي مثبت، قطع‌نامه جديدي براي ايران تصويب كردند. قطع‌نامه جديد كه با شماره ۲۲۳۱ به تصويب رسيده، تمام کشورهای عضو سازمان ملل را به اجرای «برنامه جامع اقدام مشترک» یا متن توافق هسته‌ای ایران با گروه 1+5 موظف می‌کند. قطع‌نامه‌هاي پيشين عليه ايران ذيل موادي تصويب شده كه هركدام از آنها ايران را خطري براي صلح و امنيت جهان مي‌شناساندند.
بعد از تمديد مذاكره در نوامبر و نيمه‌شبي در وين بود كه در جلسه‌اي غيررسمي جواد ظريف از برنامه خود درباره قطع‌نامه شوراي امنيت خبر داد. از او در مورد نگراني انتخابات كنگره در آن زمان و اكثريت جمهوري‌خواه آن پرسيدم و او پاسخ داد برنامه اين است كه قطع‌نامه‌اي در شوراي امنيت تصويب مي‌شود كه تمام تحريم‌هاي پيشين را لغو مي‌كند. با تصويب اين قطع‌نامه ديگر ايران نيست كه قانون‌شكن محسوب مي‌شود، كنگره آمريكا يا هرجاي ديگر كه بخواهد بار ديگر ايران را تحريم كند، قانون‌شكن شناخته مي‌شود.
استقبال اوباما
روز گذشته بعد از تصويب قطع‌نامه، باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا ضمن استقبال از تصویب قطع‌نامه شورای امنیت در حمایت از توافق هسته‌ای ایران، ابراز امیدواری کرد که دشمنان داخلی به این مسئله توجه کنند. به گزارش تسنيم به نقل از خبرگزاری فرانسه، اوباما تصریح کرد: او امیدوار است تصویب این قطع‌نامه این پیام روشن را ارسال کند که اکثر کشورها این مسئله را به رسمیت می‌شناسند که دیپلماسی قوی‌ترین رویکرد برای تضمین این مسئله است که ایران به سلاح اتمی دست نمی‌یابد.
ختم قطع‌نامه‌ها، 10 سال بعد
صبح ديروز عباس عراقچی، عضو تيم مذاكره‌كننده ايران این قطع‌نامه را قطع‌نامه‌اي منحصربه‌فرد در تاریخ شورای امنیت سازمان ملل متحد دانست. براساس قطع‌نامه جديد، هم‌زمان با اجراي اقداماتِ توافق‌شده مرتبط با برنامه هسته‌اي توسط ایران و راستیآزمایی توسط آژانس، تمام مفاد برنامه‌هاي قبلي به نحو مشخص‌شده لغو خواهد شد و محدوديت‌هاي خاصي را به نحو مشخص‌شده برقرار خواهد كرد. در متن قطع‌نامه جديد آمده است: «مفاد قطع‌نامه‌های 1969 (2006)، 1737 (2006)، 1747 (2007)، 1803 (2008)، 1835 (2008)، 1929 (2010) و 2224 (2015) باید لغو شوند». لغو اين قطع‌نامه‌ها به بعد از گزارش آژانس موكول مي‌شود. براساس متن توافق جامع در برنامه اجرائي توافق، «روز توافق، 90 روز پس از تأیید این توافق توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد است، یا تاریخ مقدمی که با رضایت متقابل اعضای برجام تعیین شود، خواهد بود که در آن، این «برجام» و تعهدات مندرج آن از تأثیر برخوردار خواهند شد. از این روز، اعضای برجام آغاز به فراهم‌آوردن ترتیبات و تمهیدات لازم برای اجرای تعهدات خود وفق برجام خواهند كرد.» بر اين اساس و با توجه به 90 روز بعد از تصويب توافق در شوراي امنيت، روز 25 مهر، روز توافق خواهد بود. عراقچي در اين‌باره توضيح داده «در این فاصله 90روزه کشورها باید این برنامه را در روال قانونی خود بررسی و تأیید کنند. در ایران نیز مجلس شورای اسلامی یا شورای‌عالی امنیت ملی این مرحله را باید طی کند تا برجام به یک قانون تبدیل شود.»
بر مبناي توافق جامع، روز اجراي توافق بعد از گزارش آژانس مبني بر راستي‌آزمايي و اجراي اقدامات اتحاديه اروپا و ايالات متحده خواهد بود. همچنين روز خاتمه قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، روزی است که در آن، قطع‌نامه امروز شورای امنیت، منطبق با شرایط خود خاتمه می‌یابد و این روز، 10 سال از زمان روز توافق خواهد بود، مشروط به اینکه مفاد قطع‌نامه‌های قبلی بازگردانده نشده باشد.»
علاوه بر اين، قطع‌نامه جديد امكان بازگشت تحريم‌ها را هم لحاظ كرده است و در این قطع‌نامه پیش‌بینی شده که اگر یکی از کشورهای طرف توافق، تخلفی را گزارش کند و کمیته پیش‌بینی‌شده در توافق، بروز چنین تخلفی را تأیید کند، تداوم لغو قطع‌نامه‌های پیشین باید در شورای امنیت به رأی گذاشته شود. قطع‌نامه در عین حال اجازه می‌دهد که تحریم‌های سازمان ملل، در صورت نقض تعهدات توافق نهایی از سوی ایران در ۱۰ سال پیش‌رو، به حالت قبلی خود برگردد. از سوی دیگر، در چنین حالتی، اگر شورای امنیت موفق به رأی‌گیری برای قطع‌نامه‌ای در این ارتباط نشود، تحریم‌ها به صورت خودبه‌خود به حالت قبلی بازخواهند گشت. این رویه، باعث می‌شود هیچ‌یک از قدرت‌های دارای حق وتو، نتوانند از بازگشت تحریم‌ها جلوگیری کنند. همچنين مخالفت هریک از کشورهای صاحب حق وتو با تداوم لغو قطع‌نامه‌های پیشین مي‌توانند باعث بازگشتن تمام تحریم‌های پیشین شورای امنیت شوند. در مقابل اگر ايران نيز در موردي نقض قرار و شكايت داشته باشد، مي‌تواند به كميسيوني شكايت كند.
28 سال بعد از قطع‌نامه 598
28 سال بعد از 29 تيري كه قطع‌نامه 598 در شوراي امنيت تصويب شد كه به جنگ 8 ساله ايران و عراق، خاتمه مي‌داد، اين‌بار قطع‌نامه جديدي در همان تاريخ به 6 تحريم پيشين عليه ايران پايان مي‌دهد. روز گذشته اين اتفاق تاريخي در حالي رقم خورد كه ايران به دليل برنامه هسته‌اي به فهرست تحريم‌ها افزوده شده بود و اكنون با داشتن همين برنامه قطع‌نامه جديدي دريافت كرده كه روند خروج از آن را طراحي كرده است. نكته ديگر اينجاست كه متن اين قطع‌نامه توسط نماينده ايران و آمريكا در جريان مذاكرات هسته‌اي نوشته شد. يعني كشوري كه مشمول قطع‌نامه بوده نگارش متن را برعهده داشته است. علاوه بر اينها نبايد از ياد برد كه تمام كشورهاي ديگري كه مشمول قطع‌نامه‌هاي فصل 7 شوراي امنيت بودند با جنگ از اين قطع‌نامه بيرون آمدند و اكنون ايران استثناي اين قاعده تاريخي است.
اپيزود شوراي امنيت
روز گذشته 15 عضو شوراي امنيت به اين قطع‌نامه رأي مثبت دادند. سامانتا پاور، سفیر آمریکا در سازمان ملل كه پس از تصویب این قطع‌نامه، در جلسه شورای امنیت، سخن مي‌گفت با اشاره به جنگ و خون‌ریزی در خاورمیانه و شمال آفریقا بر اهمیت حل بحران اتمی ایران با توسل به دموکراسی تأکید کرد. وی در عین حال مدعي شد که حل‌وفصل مناقشه اتمی ایران به معنای نادیده‌گرفتن «کارنامه حقوق بشری تهران» یا اقدامات ایران در حمایت از آنچه او «تروریسم» ناميد، نیست. سامانتا پاور همچنین از ایران خواست شهروندان آمریکایی زندانی، جیسون رضاییان، امیر حکمتی و کشیش سعید عابدینی را آزاد کند و پیگیر وضعیت رابرت لوینسون مفقود‌شده نیز باشد. همچنين پاور با اشاره به اینکه در پی این توافق در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران محدودیت‌هایی ایجاد می‌شود گفت: فعالیت‌های بالستیکی و موشکی ایران نیز در پی این توافق تحت نظارت سختی قرار خواهند گرفت. او با بیان اینکه 90 روز دیگر مصوبه شورای امنیت اجرائی می‌شود، افزود: تحریم‌ها علیه ایران زمانی لغو می‌شود که ایران اقدامات لازم را انجام دهد. ديگر اعضاي شوراي امنيت نيز در اين جلسه صحبت كردند. آنها از تصويب اين قطع‌نامه استقبال كردند.
واكنش ايران
غلامعلي خوشرو، نماينده ايران در سازمان ملل، در اين جلسه به عنوان سخنران آخر گفت: «قطع‌نامه‌ای که تصویب شد و سند برجام که امروز مورد تأیید شورا قرار گرفت متضمن لغو قطع‌نامه‌های شورای امنیت هستند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که همواره تأسیسات هسته‌ای ایران را تحت پرشمارترین و گسترده‌ترین بازرسی‌ها داشته، به‌طور مستمر گزارش کرده که ایران پیوسته به همه تعهداتش پایبند بوده است...». دخالت شورای امنیت به دلیل مشکوک‌بودن برنامه هسته‌ای ایران نبود، بلکه هدف شورا همان‌طور که به صراحت در قطع‌نامه 1696 ذکر شده، تنها وادارکردن ایران به تعلیق برنامه قانونی غنی‌سازی‌اش بود. چنین خواسته‌ای از ایران نه‌تنها غیرلازم و نابجا بود، بلکه درواقع با تصمیمات کنفرانس‌های بازنگری کنوانسیون عدم اشاعه (ان‌پی‌تی) که در سال‌های 1990 و 2010 به اتفاق آرا اتخاذ شده بودند نیز مغایرت داشت.» او يادآوري كرد «اگرچه ما امیدواریم شورای امنیت فصل جدیدی در روابطش با ایران بگشاید، اما نمی‌توانیم رفتار پیشین شورا با خود را فراموش کنیم؛ رفتاری که در دوره جدید با بی‌عملی در برابر تجاوز صدام به ایران و استفاده رژیم او از سلاح‌های شیمیایی آغاز شد و با رفتارش در قبال برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران تداوم یافت.» همچنين روز گذشته در بیانیه وزارت خارجه ايران كه بعد از تصويب اين قطع‌نامه صادر شد، آمده است: «ایران فعالیت‌های خود را منطبق بر پروتکل الحاقی اظهار خواهد کرد. در این چارچوب و از آنجا که هرگز هیچ‌گونه فعالیت هسته‌ای در هیچ‌یک از تأسیسات نظامی وجود نداشته و نخواهد داشت، جمهوری اسلامی ایران اطمینان دارد چنین تأسیساتی موضوع درخواست بازرسی نخواهند بود.»
تصويب در اتحاديه اروپا
هم‌زمان با تصويب اين قطع‌نامه، اتحاديه اروپا نيز در نشستي اين توافق را بررسي و تصويب كرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، فیلیپ هاموند، وزیر امور خارجه انگلیس، پیش از برگزاری نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل گفت: ما امیدواریم ایران به عنوان یک قدرت سازنده‌تر در منطقه عمل کند. اتحادیه اروپا نیز می‌تواند در اینجا نقش مهمی داشته باشد. در پیشینه ایران، برقراری ارتباط با آمریکایی‌ها بسیار سخت بوده است در‌حالی‌که روابط با 28 کشور عضو اتحادیه اروپا سختی کم‌تری داشته است. براساس این گزارش لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه نیز پیش از برگزاری این نشست به تأثیر مثبت توافق هسته‌ای بر منطقه اشاره و آن را سازنده ارزیابی کرد. همچنین فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان، گفت: امیدوارم توافق هسته‌ای با ایران انگیزه لازم برای اتخاذ یک رویکرد مشابه برای مقابله با بحران کنونی سوریه را بدهد، اگرچه ما هنوز تا دستیابی به یک راه‌حل (در این زمینه) بسیار فاصله داریم.
فصل 7 نيست
عباس عراقچی صبح ديروز درباره اين قطع‌نامه توضيح داد كه قطع‌نامه جديد برخلاف 6 قطع‌نامه قبلی شورای امنیت ذیل فصل 7 منشور سازمان ملل متحد نیست و دیگر فعالیت‌های صلح‌آمیز ایران به عنوان تهدیدی جهانی قلمداد نخواهد شد. این قطع‌نامه به بند 25 منشور سازمان ملل و چند پاراگراف آن به بند 41 اشاره دارد. براساس سخنان عراقچي این اولین و آخرین قطع‌نامه‌ای است که درباره ایران در شورای امنیت مطرح می‌شود، مگر آنکه نقضی آشکار پیش آید. به‌گفته عراقچي برنامه برجام ضمیمه این قطع‌نامه است و به تأیید آن می‌رسد و اساسا بخشی از قطع‌نامه می‌شود.عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه شورای‌عالی امنیت ملی و مجلس در بررسی این قطع‌نامه دارای چه اختیاراتی هستند، گفت: درباره اینکه هرکدام از این دو نهاد تا چه حدی و سطحی وارد این قضیه می‌شوند، باید تصمیم‌گیری شود و من نمی‌توانم اظهارنظر کنم. به گزارش خبرگزاری صداوسیما، عراقچي اضافه کرد: «شورای امنیت در این قطع‌نامه از ایران می‌خواهد فعالیت‌های موشکی‌ای که طراحی حمل کلاهک هسته‌ای را دارند انجام ندهد که ما در این زمینه هیچ‌گونه برنامه‌ای نداریم».به گفته عراقچی، براساس بند ۹ قطع‌نامه ۱۹۲۹ شورای امنیت که آخرین قطع‌نامه صادرشده علیه ایران است، فعالیت‌های موشکی ایران «به طور کامل ممنوع بود» و اجازه می‌داد کشورها علیه ایران «متوسل به زور شوند». این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران اساسا در برنامه‌اش فعالیت موشکی مرتبط با هسته‌ای ندارد.
لغو قطع‌نامه‌هاي پيشين
عراقچی گفت: در چارچوب قطع‌نامه مذکور تمامی شش قطع‌نامه‌ای که علیه ایران در گذشته در شورای امنیت صادر شده یکجا لغو می‌شود. همچنين تمامی ساختارهای شکل‌گرفته در رابطه با تحریم‌ها در شورای امنیت و کمیته مربوط به اجرای تحریم‌ها براساس این قطع‌نامه از بین خواهد رفت و دیگر به رسمیت شناخته نمی‌شوند.
مرزبندي توافق با قطع‌نامه
معاون وزیر امور خارجه در رابطه با محدودیت‌ها بر سر فعالیت موشکی ایران گفت: براساس بند 9 قطع‌نامه 1929، فعالیت‌های موشکی ایران به طور کامل ممنوع شده است و حتی به کشورها اجازه می‌داد علیه ایران به زور متوسل شوند، ولی الان شورای امنیت در قطع‌نامه مذکور می‌خواهد فعالیت‌های موشکی‌ای که برای حمل کلاهک هسته‌ای طراحی شده یا می‌شود، انجام نگیرد.
وی گفت: شورای امنیت موضوع محدودیت در فعالیت‌های موشکی را تحت ماده 41 و فصل هفت بیان نمی‌کند و فقط به عنوان یک خواسته آن را مطرح می‌کند. این قطع‌نامه با همه مواردی که در آن است و محدودیت‌هایش، مرزبندی مشخصی با توافق دارد. اگر مواردی در قطع‌نامه باشد که در توافق نباشد، نقض آنها توسط ایران، نقض توافق به حساب نمی‌آید. ما به همه سیاست‌های خود در چارچوب برنامه‌های موشکی و تسلیحاتی ادامه می‌دهیم. در بحث موشکی نقضی نخواهد بود و در بحث تسلیحاتی اگر نقضی باشد نقض قطع‌نامه است نه توافق.
قطع‌نامه لغو تحريم صادر شد
فرجام نبرد ديپلمات‌ها
صاحب‌خبر -