به گزارش خبرگزاری ایمنا، بشر در دهه‌های گذشته، نامهربانی‌های زیادی نسبت به طبیعت و منابع طبیعی روا داشته است که جبران آن در بعضی موارد غیرممکن یا با سختی همراه بوده است؛ آتش‌سوزی در میان فاکتورهای مخرب به جهت نوع، سرعت و ماهیت خاصی که در تخریب و نابودی هر مکانی به‌ویژه جنگل‌ها و مراتع دارد، مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است.
بر همین اساس تمام کشورها تمهیدات لازم را تدارک می‌بینند تا از بروز و توسعه این پدیده مخرب پیشگیری کنند؛ برای وقوع حریق، وجود سه عامل هوا، ماده سوختنی و حرارت ضروری است که به این عوامل به اصلاح مثلث حریق گفته می‌شود و اساس و پایه کنترل حریق، گسستن اضلاع این مثلث است.
از آنجا که کنترل و به اختیار گرفتن هوا در جنگل و مرتع از عهده انسان خارج است، بنابراین اطفای حریق و کنترل در چنین عرصه‌هایی بر پایه حذف دو عامل دیگر یعنی حرارت یا ماده سوختنی است، طبق آمار ارائه شده توسط سازمان خواروبار و کشاورزی در سال ۱۹۹۸ میلادی مصادف با سال ۱۳۷۷ هجری شمسی، دو میلیون هکتار از جنگل‌های جهان طعمه آتش شده و میلیون‌ها دلار خسارت مالی برای مردم جهان در پی داشته است.
آتش‌سوزی در ۷۳۶ هکتار از مناطق چهارگانه محیط زیستی از ابتدای سال تاکنون
سرهنگ جمشید محبت‌خانی، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست درباره آتش‌سوزی‌های اتفاق افتاده در مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان محیط زیست از ابتدای سال تاکنون اظهار کرد: طی سال جاری ۷۳۶ هکتار آتش‌سوزی در جنگل‌های کشور رخ داده و این در حالی است که آتش‌سوزی‌ها در این بازه زمانی طی سال گذشته ۱۹۰ هکتار بود؛ عامل اصلی این‌سوزی‌ها می‌تواند نبود بارندگی و خشکسالی باشد.
وی با اشاره به مناطقی که بیشتر درگیر آتش‌سوزی‌ها شده است، افزود: بیشترین میزان آتش‌سوزی‌ها در سال جاری در کرمانشاه به میزان ۹۱ هکتار بوده که رتبه اول را داشته و سپس در ۵۸ هکتار یزد و ۳۵ هکتار گیلان آتش‌سوزی رخ داده است که با توجه به اینکه منشأ انسانی داشته و بیشتر آن نیز سهوی بوده است، با فرهنگ‌سازی مناسب و رعایت مردم از میزان آنها کاسته خواهد شد.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور با اشاره به اینکه آتش‌سوزی‌ها می‌توانند از دو عامل طبیعی و غیرطبیعی سرچشمه بگیرند، تصریح کرد: در آتش‌سوزی‌های طبیعی هنگامی که میزان بارندگی‌ها کم است با یک رعد و برق کوچک یا باد گرم علف‌های خشک و کوچکی که پای درختان روییده‌اند، آتش می‌گیرند و حریق به سایر نقاط نیز سرایت می‌کند.
سرهنگ محبت‌خانی با بیان اینکه ۱۰ درصد آتش‌سوزی جنگل‌ها منشأ طبیعی دارند، گفت: ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها غیرطبیعی هستند و عامل انسانی بر آنها تأثیرگذار است، عامل انسانی نیز به دو دسته عمدی و سهوی تقسیم می‌شود و برای آتش‌سوزی‌های عامدانه تبصره‌های قانونی وجود دارد و با افراد برخورد جدی می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه غالب آتش‌سوزی‌هایی که عامل انسانی بر آنها تأثیر گذار است، سهوی هستند، ادامه داد: در برخی مواقع مردم هنگام حضور در طبیعت برای گذراندن امور آتش روشن می‌کنند، اما بهتر است که آتش روشن نشود و در صورت نیاز نیز در مقیاس کوچک باشد و در نهایت آن را به‌طور کامل خاموش کنند.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور اضافه کرد: از سویی دیگر پرتاب ته‌سیگار از درون خودرو در جاده‌های جنگلی یا رها کردن فیلتر سیگار در مناطق محیط زیستی و جنگلی سبب آتش‌سوزی می‌شود، بنابراین تاکید می‌شود که گردشگران یا سایر افراد از این اقدام پرهیز کنند.
محبت‌خانی خاطرنشان کرد: بعضی از زباله‌ها به‌ویژه زباله‌های شیشه‌ای به‌صورت ذره‌بین عمل و نور و حرارت خورشید را چند برابر می‌کنند و در نهایت منجر به آتش‌سوزی می‌شوند، علاوه بر آن عمده آتش‌سوزی‌هایی که با منشأ انسانی و غیرعمدی اتفاق می‌افتند، به دلیل روشن کردن آتش است و از همین رو انتظار می‌رود افراد هنگام حضور در طبیعت این موارد را مد نظر داشته باشند؛ طبیعت امانتی در دست ما برای آیندگان است و وظیفه داریم به عنوان به بهترین نحو از آن مراقبت کنیم.
دلیل افزایش آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره علل افزایش آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌ها در ماه‌های ابتدایی سال جاری اظهار کرد: به دلیل کاهش رطوبت خاک در جنگل‌های شمال که از بارندگی کمتر از حد نرمال نشئت می‌گیرد، احتمال آتش‌سوزی در آن بیش از جنگل‌های زاگرس است که سال جاری بارندگی کافی دریافت کرده‌اند.
وی با بیان اینکه علت آتش‌سوزی جنگل‌ها می‌تواند انسانی باشد، افزود: این موضوع می‌تواند بر اثر غفلت افرادی باشد که به طبیعت می‌روند، البته گاهی نیز به سبب گرم شدن و افزایش شدید دما که عامل مهمی در آتش‌سوزی جنگل‌ها است، شاهد وقوع حریق در هستیم، افزود: وجود برگ و چوب خشک و قابل اشتعال احتمال آتش‌سوزی در فصل گرم سال را افزایش می‌دهد، هرچند احتمال آتش‌سوزی عمدی هم وجود دارد و گاهی برای سودجویی و اشغال زمین یا توسعه مزرعه، جنگل‌ها را به‌عمد آتش می‌زنند.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور با اشاره به افزایش میانگین دما در سطح کشور در نیمه نخست سال جاری گفت: در فصل گرم و خشک همواره ظرفیت آتش‌سوزی به سبب وجود مواد قابل اشتعال وجود دارد، غیر از موارد عمدی گاهی خود به خود و با گرمایش محیط و گاهی با جرقه ناشی از رعدوبرق، آتش‌سوزی آغاز می‌شود.
وی خاطرنشان می‌کند: امسال در جنگل‌های زاگرس بارندگی خوب بوده است و رطوبت بالاتری نسبت به سال قبل دارد، بنابراین احتمال رخداد آتش‌سوزی نسبت به سال قبل کمتر است؛ در مقابل در جنگل‌های شمال بارندگی کمتر از حد نرمال بوده است، بنابراین در دوره‌های خشک و بدون بارش به سبب کمتر بودن رطوبت خاک و خشکی محیط احتمال آتش‌سوزی وجود دارد، همچنین به‌طور معمول تعیین احتمال آتش‌سوزی با مدل‌های عددی در بازه چندروزه انجام می‌شود.
کدام شهرستان‌های اصفهان دچار بیشترین آسیب ناشی از آتش‌سوزی مراتع شدند؟
پیش از این و در مهرماه، سرهنگ علیرضا طاهری، فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه جنگل‌ها و مراتع ریه‌های تنفسی کشور به‌شمار می‌روند و آتش‌سوزی و نابودی آنها دودی است که به چشم خود انسان‌ها خواهد رفت، اظهار کرد: با توجه به گرمای هوا در ماه‌های گذشته سال جاری، احتمال وقوع آتش‌سوزی در عرصه‌های جنگلی و مرتعی استان اصفهان بیش از سال‌های گذشته وجود داشت.
وی افزایش دمای هوا، خشکی زمین و نبود بارش باران را در پیش افتادن حریق مؤثر دانست و افزود: بیشترین موضوع حریق مراتع و جنگل‌ها به بی‌احتیاطی افراد بازمی‌گردد که پس از افروختن آتش، اقدام به خاموشی آن نمی‌کنند که می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان تصریح کرد: بی‌احتیاطی گردشگران و مسافران عامل ۹۰ درصد از حوادث حریق در مراتع استان است و عوامل طبیعی مانند گرما و پوشش گیاهی ۱۰ درصد در وقوع آتش‌سوزی نقش دارد.
وی با بیان اینکه در ۱۷ سال اخیر ۱۳۷۸ آتش‌سوزی در مساحت ۷۹۱۸ هکتار از منابع طبیعی استان به شکل طبیعی و غیرطبیعی، عمدی و غیرعمدی رخ داده است، گفت: از لحاظ تقسیم‌بندی جغرافیایی شهرستان‌های فریدون‌شهر، فریدن، سمیرم، بویین‌ومیاندشت و چادگان بیشترین آسیب ناشی از آتش‌سوزی را دیده‌اند.
سرهنگ طاهری با اشاره به اینکه حدود ۹۰۰ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی استان اصفهان، نیمه‌بحرانی محسوب می‌شوند که برنامه‌ریزی و انجام اقدامات لازم برای پیشگیری از حریق در آنها باید با دقت دنبال شود، تاکید کرد: مطابق ماده ۴۷ قانون حمایت و حفاظت از جنگل‌ها و مراتع، افرادی که عامدانه دست به آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع بزنند، از دو تا ۱۰ سال حبس در انتظار آنها خواهد بود و بر اساس ماده ۴۵ قانون، برای آتش زدن مزارع خشک از ۲ ماه تا یک سال حبس پیش‌بینی شده است.
وی با بیان اینکه استان اصفهان ۱۴۳ نیروی یگان حفاظت دارد و از طریق سامانه تلفنی ۱۵۰۴ در هر ساعت از شبانه‌روز می‌توان با آنها ارتباط برقرار کرد، افزود: این تعداد اگرچه کفاف مناطق پهناور استان را نمی‌دهد، اما نیروها به‌طور دائم وضعیت عرصه‌های طبیعی را رصد می‌کنند.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان خاطرنشان کرد: بیشترین موضوع حریق مراتع و جنگل‌ها به بی‌احتیاطی افراد بازمی‌گردد که پس از افروختن آتش، اقدام به خاموشی آن نمی‌کنند که این مهم می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد، بنابراین مردم، ساکنان و گردشگران باید از خطر افروختن آتش در مناطق طبیعی آگاه باشند و از رها کردن شیشه و بطری آب در طبیعت به منظور جلوگیری از آتش‌سوزی خودداری کنند.