به گفته پژوهشگران، اگر سیارهای زمینی در مقایسه با سیارات دیگر در همان منظومه دیاکسیدکربن بسیار کمتری در جو داشته باشد، میتواند نشانهای از [وجود] آب مایع- و احتمالا حیات- در سطح آن باشد.
با اینکه پژوهشهای پیشین نشانههای دیگری را بهمنزله آثار احتمالی حیات برای بررسی در سیارات دیگر به دست دادهاند، دانشمندان میگویند اندازهگیری این ویژگیها با فناوریهای کنونی اگر غیرممکن نباشد، «دشوار» است.
بر پایه این پژوهش، که گزارش آن هفته گذشته در نشریه نیچر استرونومی منتشر شد، جستوجوی این نشانه جدید «کم-کربن» که در دید تلسکوپ جیمز وب قرار دارد میتواند به یافتن جهانهای قابلسکونت کمک کند.
ژولین دو ویت، یکی از نویسندگان این یافتههای پژوهشی در موسسه فناوری ماساچوست (امآیتی)، در بیانیهای گفت: «"جام جهانبین" در علم سیارات فراخورشیدی همانا جستوجوی جهانهای قابلسکونت و وجود حیات است، اما همه ویژگیهایی که تا کنون درباره آنها صحبت شده است از دسترس جدیدترین رصدخانهها دور بوده است.»
دو ویت اضافه کرد: «اکنون به روشی رسیدهایم که بفهمیم آب مایع در سیارهای دیگر وجود دارد یا نه. و این همان چیزی است که میتوانیم در چند سال آینده به آن برسیم.»
اخترشناسان تاکنون بیش از ۵ هزار و ۲۰۰ جهان فراتر از منظومه شمسی ما را شناسایی کردهاند. پژوهشگران برای محدود کردن جهانها در «منطقه کمربند حیات» که احتمالا قابلسکونت است و شرایطی بهینه برای زیست دارد، فاصله یک سیاره با ستارهاش و زمانی را که سیاره برای تکمیل چرخش در یک مدار میپیماید اندازهگیری کردند.
اما دانشمندان میگویند با این رویکرد نمیتوان قطعا تایید کرد که چنین سیارههایی، که آب مایع سطحی دارند، واقعا قابلسکونتاند یا خیر.
اموری تریو، یکی دیگر از نویسندگان این مطالعه پژوهشی، گفت: «با بررسی آنچه در سیارات زمینی منظومه خودمان میگذرد، فکری به ذهنمان رسید.»
پژوهشگران پس از مقایسه زمین با همسایگان نزدیکش در منظومه شمسی دریافتند که سیاره ما تنها سیارهای است که اکنون آب مایع دارد و یکی دیگر از تمایزهای مهم این است که در جو زمین دیاکسیدکربن بسیار کمتری وجود دارد.
تریو میگوید: «فرض میکنیم که این سیارهها به شیوهای مشابه ایجاد شده باشند و اگر اکنون سیارهای با کربن بسیار کمتر ببینیم، این کربن باید جایی رفته باشد.»
او توضیح داد: «تنها فرایندی که این مقدار کربن را از اتمسفر حذف میکند چرخه قوی آب است که اقیانوسهای آب مایع در آن دخیلاند.»
پژوهشگران به نقش عمده پایدار اقیانوسهای زمین در جذب دیاکسیدکربن در طول صدها میلیون سال عمر این سیاره اشاره کردند- تقریبا برابر با همان مقداری که امروز در جو زهره وجود دارد.
به گفته آنها، این اثر باعث شده است که جو زمین در مقایسه با جو همسایگانش بهشکلی چشمگیر بدون دیاکسیدکربن باشد.
فریدر کلاین، یکی دیگر از نویسندگان این مطالعه، گفت: «روی زمین، در بازههای زمانی زمینشناسی، بیشتر دیاکسیدکربن اتمسفر در آب دریا و صخرههای جامد ذخیره شده است که میلیاردها سال به تنظیم آبوهوا و امکان سکونت در این سیاره کمک کرده است.»
چنانچه در سیارهای دورتر کاهشی مشابه از دیاکسیدکربن نسبت به همسایگان پیدا شود، پژوهشگران امیدوارند که این نشانه معتبری از وجود اقیانوسهای مایع و حیات روی سطح آن سیاره باشد.
دو ویت افزود: «بعد از بررسی گسترده مقالات در بسیاری از حوزهها، از زیستشناسی تا شیمی، و حتی جذب کربن در زمینه تغییر اقلیمی، به این نظر رسیدیم که درواقع اگر کاهش کربن پیدا کنیم، امکان اینکه نشانهای جدی از وجود آب مایع و/یا حیات باشد زیاد است.»∎