جوان آنلاین: فرار مالیاتی همچنان یک نگرانی قابل توجه در اقتصاد ایران است که منجر به زیان درآمدی گسترده برای دولت می‌شود. اصلاحات با هدف افزایش شفافیت و کاهش فرار مالیاتی ضروری شده است. با تمرکز بر مشاغل و بخش‌های پردرآمد با سابقه فرار مالیاتی، اجرای یک سیستم مالیاتی هوشمند و عادلانه می‌تواند باعث شفافیت و تضمین مالیات عادلانه شود. از همین رو سامانه مؤدیان مالیاتی و اتصال مشاغل در این سامانه نقش اساسی در مهار فرار مالیاتی و تحول نظام مالیاتی به طور کلی ایفا خواهد کرد.

موضوع فرار مالیاتی مدت‌هاست که گریبان اقتصاد ایران را گرفته و منجر به از دست دادن درآمد قابل توجهی برای دولت شده است. آمار‌های رسمی از حجم مالیات‌ها و شاخص‌های پرداخت مالیات حکایت از وجود فرار مالیاتی گسترده در کشور دارد. اصلاح نظام مالیاتی برای کاهش فرار مالیاتی موضوعی حیاتی است که باید به آن پرداخته شود. در اقتصاد ایران، بخش تجاری حدود ۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد، در حالی که مالیات کسب و کار تقریباً ۴۰ درصد از کل درآمد مالیاتی را تشکیل می‌دهد. با این حال در بودجه ۱۴۰۲، مشهود است که مالیات کسب و کار تنها حدود ۴ درصد از کل درآمد مالیاتی را شامل می‌شود. این اختلاف بر نیاز فوری به اصلاحات مالیاتی تأکید می‌کند که بر کاهش فرار مالیاتی در مشاغل و بخش‌های پردرآمد تمرکز دارد. برخی از مشاغل مانند پزشکان، آهن‌فروشان، طلافروشان، وکلا، آرایشگاه‌ها، شرکت‌های املاک و رستوران‌ها به دلیل فرار مالیاتی قابل توجهی شناخته می‌شوند. این بخش‌ها نیازمند توجه خاص و اقدامات اصلاحی برای ارتقای شفافیت و تضمین مالیات عادلانه هستند. با هدف قراردادن این بخش‌های پرخطر که به شکاف مالیاتی قابل توجهی کمک می‌کنند، می‌توان یک سیستم مالیاتی هوشمند و منصفانه را پیاده‌سازی کرد. بررسی دقیق‌تر معاملات با درآمد بالا، شکاف مالیاتی قابل توجهی را در مقایسه با درآمد کسب شده از سوی این مشاغل نشان می‌دهد. به عنوان مثال، طلافروشان در پیوستن به سامانه مؤدیان مالیاتی و حفظ شفافیت مالی مقاومت نشان داده‌اند. مالیات سرانه طلافروشان به طرز شگفت انگیزی پایین مانده و به زیر ۸۸/۱۰ میلیون تومان رسیده است. این مبلغ حتی کمتر از آن چیزی است که یک کارمند عادی به عنوان مالیات پرداخت می‌کند. چنین نابرابری‌های آشکار در پرداخت‌های مالیاتی، نگرانی‌هایی را در مورد عدالت مالیاتی و توانایی دولت برای جمع‌آوری درآمد کافی ایجاد می‌کند.
برای پرداختن به این مسائل، معرفی سامانه مؤدیان مالیاتی در ارتقای شفافیت در جریان کالا‌ها و خدمات مؤثر بوده است. سامانه مؤدیان مالیاتی از زمان اجرای آن در یک سال پیش، به سیستم اصلی داده محور برای افزایش شفافیت تبدیل شده است. با این حال اتصال اصناف و شرکت‌ها به سیستم مؤدیان برای دستیابی به شفافیت کامل در جریان مالیات بسیار مهم است. با ثبت تمامی معاملات از طریق سامانه مؤدیان، مشاغل نسبت به مالیات واقعی متناسب با شفافیت مالی خود پاسخگو خواهند بود.
مزایای شفافیت و پیوستن به سامانه مؤدیان مالیاتی
شفافیت کامل ایجاد شده از سوی سامانه مؤدیان مالیاتی به مشاغل این امکان را می‌دهد که مالیات واقعی خود را به طور دقیق پیش‌بینی کنند. آمار و ارقام رسمی سازمان امور مالیاتی حاکی از آن است که مشاغلی مانند جواهرفروشان و طلافروشان سالانه کمتر از ۱۱ میلیون تومان مالیات پرداخت می‌کنند. این در مقایسه با سهم مالیاتی کارمندان و کارگران عادی کمرنگ است. علاوه بر این، شفافیت مالی از حرفه‌های خاص مانند دلالان طلا جلوگیری می‌کند که مقررات را دور بزنند و مبالغ گزافی را برای محصولات خود دریافت کنند. این مزایا باید کسب و کار‌ها را تشویق کند تا از قانون پیروی کنند و به سامانه مؤدیان مالیاتی بپیوندند. اتصال مشاغل با فرار مالیاتی در سامانه مؤدیان مالیاتی نه تنها باعث کاهش فرار مالیاتی در بخش شفاف می‌شود، بلکه امکان شناسایی بخش‌های زیرزمینی و فرار‌های مالیاتی عمده را نیز فراهم می‌کند. جریان کالا‌هایی که با بخش‌های مالی و بانکی تلاقی می‌کنند، شناسایی افرادی را که درگیر شیوه‌های فرار مالیاتی هستند، تسهیل می‌کند. این تحول در سیستم مالیاتی فرصتی را برای دولت فراهم می‌کند تا فعالانه با فرار مالیاتی مبارزه کند. با رویکردی مصمم و تأکید بر شفافیت، می‌توان از ادامه سوء استفاده فرار مالیاتی و فرار از تعهدات مالیاتی خود جلوگیری کرد.