هند و روسیه تمایلی برای عبور از کریدور شمال جنوب ایران ندارند. نمی توان روسیه را شریک قابل اعتمادی دانست، چرا که تمامیت ارضی ایران را زیر سوال برده است. در هر کجای جهان تمامیت ارضی خط قرمز هر کشوری است، با این حساب چگونه می توان روسیه را شریک راهبردی دانست. 

به گزارش تین نیوز، عده ای هنوز به این باور نرسیده اند که هر کشوری منافع شخصی خود را در نظر دارد و عاشق چشم و ابروی اجنبی نیست. مسلما فدراتیو روسیه به رهبری ولادیمیر پوتین شریک راهبردی ایران به حساب نمی آید، چرا که در روز روشن تمامیت ارضی ایران را زیر سوال برده است. کوچکترین کشورهای دنیا نظیر سنگاپور و بحرین نیز بر سر یک وجب از خاک خود با کسی شوخی ندارند، حالا شریک به ظاهر راهبردی ایران آشکارا تمامیت ارضی ایران را نشانه گرفته است. هفته گذشته امضای روسیه پای بیانیه ای آمد که گویا آتش توطئه علیه ایران عزیز را افروخته خواهد کرد. هر چند که در معاهده های ننگین گلستان و ترکمنچای، قفقاز جنوبی از ایران جدا شد، اما گویا روس ها دست از سر این مملکت بر نداشته و این بار به جای 17 شهر قفقاز جزایر سه گانه (ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک) را نه برای خود بلکه برای دیگر کشورها به عنوان هدیه در نظر گرفته اند. 

عدم نیاز روسیه به بازار ایران، تمایل تزارها به امارات

برخی روسیه را شریک راهبردی ایران دانسته اند، در حالیکه شریک اول تجاری روسیه در خاورمیانه امارات متحده عربی است که احتمالا عربستان سعودی در آینده ای نه چندان دور بتواند جای امارات را نیز بگیرد. بعد از آغاز حمله روسیه به اوکراین و بالتبع آن تحریم های گسترده غرب علیه مسکو، روس ها به دنبال مفری برای خلاص شدن از شر تحریم ها بودند و تنها کشوری که می توانست آنها را در این مسیر یاری رساند امارات متحده عربی بود. هر چند که پوتین اولین مقصد خارجی خود بعد از جنگ را تهران انتخاب کرده بود، اما عملا مراودات اقتصادی روسیه و ایران افزایش چشمگیری نداشت و در ازای آن شیخ نشین دبی مایه دلگرمی روسیه در دور زدن تحریم ها شد. لذا نزدیکی بسیار زیاد مسکو و ابوظبی خود دلیلی واضح برای رفتارهای روسیه در قبال جزایر سه گانه ایران در خلیج فارس است.

کردیدور شمال جنوب و سیاست دو پهلوی روسیه

هر چند که گه گداری قطارهای باری از مبدا روسیه از مرز اینچه برون وارد خاک ایران شده و رهسپار جنوب می شوند، اما کریدور جنوب شمال به عنوان یک مسیر ترانزیتی تمام عیار عملیاتی نشده است. دولتین روسیه و هند در لفاظی های خود از ضرورت رونق این مسیر بین المللی می گویند، اما هندی ها تمرکز خود را بر کریدور تازه تاسیس هند خاورمیانه اروپا گذاشته اند و روس ها نیز دغدغه اصلی شان دور زدن تحریم ها از طریق شیخ نشین دبی است. در اینجا ایران مانده است و انبوهی از وعده ها که عملا ارزش توجه ندارد. به تازگی وزیر خارجه هند مجدد اهمیت کریدور جنوب شمال را یادآور شد و توسعه این مسیر ترانزیتی را به نفع تمامی جهان دانست. در طول سال های اخیر به وفور از این جملات شنیده ایم که بیشتر خوراک رسانه ها بوده و رنگ واقعیت به خود ندیده اند. لازم به ذکر است که در یک هفته اخیر و پس از موضع گیری روسیه در قبال جزایر سه گانه خلیج فارس و به تبع آن احضار کاردار سفارت روسیه به وزارت امور خارجه، ظاهر سازی زیرکانه ای از سرگئی لاوروف، سیاست مدار کهنه کار روسیه صورت گرفت که سران ایران را دل خوش کنند که روسیه همچنان به کریدور جنوب شمال اهمیت می دهد. 

جالب آن است که در همین نشست خبری به وضوح از عدم تمایل دو عضو اصلی بریکس به کریدرو جنوب شمال ایران سخن به میان آمد. وزرای خارجه هند و روسیه در نشست خبری مشترک اخیر خود بر همیت دو کشور برای راه اندازی خط ترانزیتی بین بندر چنای هند و بندر ولادی وستوک تاکید کردند. لازم به ذکر است که بندر چنای هند در سواحل خلیج بنگال قرار دارد و بندر ولادی وستوک نیز در خاور دور روسیه و در مرز دریایی با شبه جزیره کره واقع شده است. تاکید وزرای خارجه دو کشور هند و روسیه بر ارتباط این دو بندر پیام واضحی برای ایران دارد، هند و روسیه تمایلی برای عبور از کریدور جنوب شمال ایران ندارند، چرا که مسیر دور و اقیانوسی را به مسیر زمینی ایران ترجیح می دهند. این بدان معناست که کشتی های هندی می توانند از سواحل شرقی شبه جزیره هند به دل اقیانوس هند زده و پس از عبور از سواحل غربی اقیانوس آرام در نزدیکی سواحل کره شمالی به بندر دور افتاده ولادی وستوک روسیه برسند. ولادی وستوک 600 هزار نفر جمعیت داشته و تا مسکو بیش از 6 هزار کیلومتر فاصله هوایی دارد. 

آینده چه می شود؟

به نظر می رسد با ادامه این روند، کریدور جنوب شمال جایگاه بین المللی پیدا نخواهد کرد. حتی اگر قطار به آستارا برسد و چابهار توسعه یابد، همچنان امیدی به آینده نیست. از قرار معلوم دو کشور تاثیرگذار در موافقتنامه سال 1379 در سن پترزبورگ عزم جزمی برای راه اندازی تمام عیار این مسیر ترانزیتی از خود نشان نمی دهند و هر از چند گاه در نشست های خبری اظهار می کنند که حواسشان به کریدور جنوب شمال نیز است.