همشهری آنلاین - مریم سرخوش: «شب یلدا» یعنی شادی و شادی هم یعنی سلامتی. این مهم‌ترین تفاوتی است که مراسم آئینی آخرین روز پاییز با سایر مناسب‌های تقویمی ایران دارد. ویژگی جالبش در حوزه سلامت هم این است که تقریبا آمار مراجعه به بخش‌های اورژانس و بروز حوادث و سوانح به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.

فعالان بخش‌های اورژانسی و بیمارستانی می‌گویند که شب یلدا تنها مناسبتی که آماده‌باش ندارد. البته که برخی بیماری‌ها و مشکلات مخصوص همین شب است و گاهی شدت آن باعث مراجعه به مراکز درمانی می‌شود؛ از پرخوری و ترکیب‌خوری که مشکلات حاد گوارشی را به همراه دارد تا خفگی‌های ناشی از پریدن آجیل و شکلات در اوج شور و شوق گفت‌وگوها. به همین بهانه ماجرای مراجعه و تماس‌های اورژانسی مردم در شب یلدا را با فعالان این حوزه بررسی کردیم که نکات جالبی مطرح کردند.

یلدا، آرام‌ترین شب اورژانسی‌ها

یلدا نقطه مقابل چهارشنبه‌سوری است، بدون حادثه و آسیب به سلامت مردم. دغدغه ما هم کم است و به اصلاح آرام‌ترین شب برای بچه‌های اورژانس در زمان‌هایی است که مناسبتی قرار است برگزار شود. اینها را حسین کرمانپور، مدیر اورژانس بیمارستان سینا که معتقد است شب یلدا یعنی شادی و شادی هم توام با سلامت مردم است. او در پاسخ به چند سؤال کوتاه همشهری درباره شکل مراجعات مردم به بخش اورژانس در شب یلدا به نکات جالبی اشاره می‌کند و می‌گوید: در شب یلدا مردم با عناصر خطرناک سروکار ندارند و اورژانس‌ها عمدتا خلوت‌تر هستند. تقریبا به مدت دو، سه شب اورژانس‌های ما خالی می‌شود. البته این وضعیت را در شب‌هایی که فوتبال مهم هم پخش می‌شود داریم که موتوری‌ها و راننده‌های دوردور در خانه می‌نشینند و حادثه درست نمی‌کنند. فقط دلمان آب می‌شود برای بودن کنار خانواده.

وی ادامه می‌دهد: البته گاهی پرخوری و مشکلات گوارشی باعث مراجعه مردم به اورژانس می‌شود اما اتفاق جدیدی نیست و آمار بالایی هم ندارد. از سوی دیگر سنت بدی هم در شب یلدا وجود دارد و این که افراد خود را ملزم می‌دانند همه اقلام خوراکی تهیه شده در آن شب از انواع شیرینی و آجیل گرفته تا میوه را مصرف کنند و تازه شام شب هم دارند. این ترکیب‌خوری آسیب جدی برای آنها دارد و زمانی هم مایعات مکرر استفاده می‌کنند می‌تواند مشکلات حاد گوارشی برای آنها به وجود بیاورد، از جمله التهاب دریچه معده و مری. آنها به شدت دچار درد شکم می‌شوند. افراد مسن هم اگر با این مشکلات مواجه شوند، با ترس از مشکل قلبی مراجعه می‌کنند. برخی افراد هم اسهال گذرا پیدا می‌کنند و این عمده مشکلاتی است که ممکن است به وجود بیاید.

کرمانپور درباره این که گفته می‌شود، آمار پریدن خوراکی‌ها در شب یلدا بیشتر از سایر روزهای سال است هم عنوان می‌کند: یلدا شبی برای گفت‌وگوست و افراد در اوج صحبت‌هایشان به خوردن توجه نمی‌کنند که گاهی باعث گیرافتادن خوراکی در مجرای تنفسی آنها می‌شود. این مساله بسیار دردآور است. اگر اطرافیان نسبت به نجات این افراد آگاهی داشته باشند، در 99درصد موارد مشکلی پیش نمی‌آید اما در بسیار از شرایط یا این آشنایی وجود ندارد یا اطرافیان تحت تاثیر هیجانات اطراف قرار می‌گیرند و نمی‌توانند به درستی عمل کنند. به همین دلیل بیشتر این افراد مجبور به مراجعه به اورژانس می‌شوند و گاهی حتی شرایط آنقدر خسته سخت می‌شود که یا ریه فرد آسیب می‌بیند تا دچار خفگی و مرگ می‌شود.

بیشتر بخوانید

شب یلدا هندوانه بخوریم یا نخوریم؟

شب‌نشینی لاکچری شب یلدا در کافه‌های تهران

تشخیص هندوانه شب یلدا با این روش‌های ساده

مدیر اورژانس بیمارستان سینا درباره این که چطور می‌توان این افراد را در خانه نجات داد، توضیح می‌دهد: این مساله نیاز به آموزش دارد اما به طور کلی یک نفر باید پشت فرد مصدوم قرار بگیرند، دو دست را به صورت کمربند به سمت جلو بیاورد و بیمار از پشت در آغوش بگیرد. یک دست به صورت مشت روی جناق سینه بیمار قرار بگیرد و با دو دست را با بدن خودش بلند کند. اگر این اقدام درست انجام شود ریه حالت بادکنکی پیدا می‌کند و زیر 7 بار جسم خارجی از دهان بیمار خارج خواهد شد. درباره کودکان سه؛ چهار سال هم شرایط کمی متفاوت است و باید روی دست بلند شود و 5 بار روی ستون فقرات او زد.

او در پاسخ به این که پس مراجعاتی هم هست و شب یلدا هم بیماران را راهی بیمارستان می‌کند، بیان می‌کند: نکته اینجاست که همه این افراد چند ساعت بعد از مراسم شب یلدا مراجعه می‌کنند و مراجعه‌ای در همان زمان شب‌نشینی نداریم. یک بازه زمانی 4 تا 6 ساعته نیاز است که این عوارض پرخوری یا ترکیب‌خوری بروز کند و آرامش شب یلدا را برای ما چند ساعت بعد به پایان برساند. البته که آمار زیادی ندارد.

بعد از مهمانی یاد ما می‌افتند

اورژانس شهدای تجریش در حالت عادی بسیار شلوغ است اما پرستاران بخش اورژانس این بیمارستان به همشهری می‌گویند که در شب یلدا تا حدودی از میزان مراجعات کاسته می‌شود.

به گفته آنها البته تنها در همان ساعات اولیه که مهمانی برقرار است میزان مراجعات خیلی کمتر است اما پس از پایان مهمانی و تمام شدن خورد و خوراک‌ها بالاخره خودشان را به ما می‌رسانند. این افراد با درد شکم و حالت تهوع مراجعه می‌کنند. برخی هم مایعاتی مصرف کرده‌اند که با حالات پرخاشگرانه به اورژانس می‌رسند.

این پرستاران به دلتنگی‌های دور ماندن از خانواده در شب یلدا هم اشاره می‌کنند واین که افراد کم‌سابقه‌تر را مجبور به شیفت ماندن در این شب‌ها می‌کنند، هر چند که همه کادر درمان به اندازه یک مراسم کوچک هم یک شب‌یلدایی اورژانسی برای خودشان تدارک می‌بینند.

تنها روزی که کادر درمان آماده‌باش نیست

مناسب‌های و مراسم آئینی مختلف همیشه برای کادر درمان آماده‌باش دارد، به جز یلدا. این نکته را محمد نظری اشتهاردی، سوپروایزر بیمارستان امام خمینی به همشهری می‌گوید و تاکید می‌کند: شرایط و مشکلات باید خیلی حاد شود که بیماران به بخش‌های بیمارستانی مراجعه کنند و شاید در شب یلدا هم مشکلات گوارشی آنقدر شدید شود که فرد را روانه بیمارستان کند، اما عدد آن آنقدر بالا نیست که قابل توجه باشد. اتفاقا شب یلدا، تنها زمانی است که ما غصه بیمار نداریم و غم اکثر بچه‌ها نبودن کنار خانواده‌هاست.

به گفته این پرستار چون این مراسم آئینی در خانه برگزار می‌شود و خانواده‌ها در خیابان تردد نمی‌کنند یا به اصطلاحی در پارک‌ها حضور ندارند، به همین دلیل صدمات و خطرات جدی بسیار کم است و نیازی به مراجعه به بیمارستان‌ها وجود ندارد.

تماس‌ برای آجیل‌های مزاحم

البته آمار تماس‌ها با اورژانس در شب یلدای سال گذشته تفاوت چندانی با بازه زمانی یک هفته یا یک ماه قبل نداشته و به نظر می‌رسد که امسال هم همچنان شرایط برقرار باشد. اسماعیل فراهانی، معاون فنی و عملیات اورژانس استان تهران با بیان این مطلب به همشهری می‌گوید: البته در این شب ما تماس‌های تلفنی داریم درباره افرادی که ممکن است جسم خارجی در مجرای تنفسی آنها گیر کرده باشد. این شرایط به عنوان یک تهدید حیات برای فرد، بسیار اهمیت دارد. کارشناسان ما در واحد 115 اداره ارتباطات بر اساس دستورالعمل ابلاغی توصیه‌های لازم را انجام می‌دهند و فرد تماس‌گیرنده را راهنمایی می‌کنند که اقدامات اولیه را انجام دهد. بر اساس الگوریتمی که تعریف شده یا آمبولانس اعزام شود یا با مشاوره و راهنمایی مشکل فرد برطرف می‌شود.

او ادامه می‌دهد: در صورت برطرف نشدن مشکل کارشناسان ما بر بالین بیمار حاضر می‌شوند و اقدامات لازم را انجام می‌دهند که یا منجر به بهبودی است یا بیمار به مرکز درمانی اعزام می‌شود.»

البته به گفته این مسئول میزان این تماس‌ها در شب یلدای سال گذشته افزایشی نبوده است.