مجید جباری- روزنامه‌نگار
رویشگاه‌ها و عرصه‌های طبیعی ایران همواره با مخاطرات متعدد همچون آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها، زمین‌خواری، بیابان‌زایی و تشکیل کانون‌های گردوغبار مواجه بوده است. سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اما در خط مقدم مقابله با این تهدیدات است. عباسعلی نوبخت، رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور حالا در گفت‌وگو با همشهری برنامه‌های این سازمان برای مقابله با بیابان‌زایی و حفظ منابع طبیعی را تشریح کرد و برای نخستین‌بار از تشکیل کارگروه مقابله با زمین‌خواری با اولویت برخورد با دانه‌درشت‌ها در عرصه‌های طبیعی کشور خبر داد. او همچنین جزئیات تازه‌ای از شیوه تامین آب برای اجرای طرح ملی کاشت یک‌میلیارد اصله درخت مطرح کرد؛ طرحی که از همین امروز و به مناسبت سالروز شهادت میرزا کوچک خان جنگلی در سراسر ایران آغاز شده است.
عرصه‌های منابع طبیعی همواره یکی از اهداف جدی زمین‌خواران و متصرفان بوده است؛ چه برنامه‌ای برای مقابله با تصرف منابع طبیعی دارید؟
کارگروه ویژه مقابله با زمین‌خواری به‌زودی با کمک سازمان بازرسی کل کشور و نهادهای نظارتی در سازمان منابع طبیعی تشکیل می‌شود تا علاوه‌بر مقابله با زمین‌خواری عرصه‌های طبیعی را نیز از زمین‌خواران و متجاوزان پس بگیرد. مقابله با متصرفان منابع طبیعی و اراضی ملی را هم از دانه‌درشت‌ها شروع می‌کنیم.
شائبه‌هایی درباره واگذاری اراضی ملی و منابع طبیعی با ماده43 برنامه هفتم توسعه ایجاد شد که موجب نگرانی کارشناسان و فعالان محیط‌زیست گردید؛ آیا این شائبه صحت دارد؟
تعارضات متعدد بین ماده۴۳ طرح جهش تولید و رفع موانع تولید رقابت‌پذیر با قوانین جاری کشور وجود دارد. در این ماده ذکر شده در بخش‌هایی که سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور مجوز بدهد، با پیشنهاد فرماندار مربوطه، کمیسیون 3نفره شامل استاندار، مدیرکل منابع طبیعی استان و رئیس‌کل دادگستری استان تشکیل شود تا برای تنظیم قرارداد با بخش خصوصی به‌منظور برداشت درختان شکسته و افتاده در جنگل‌های خارج از طرح‌های جنگلداری، ترک تشریفات شود. این ماده با برخی قوانین جاری کشور ازجمله قوانین مربوط به معاملات دولتی مغایرت دارد؛ زیرا برداشت درختان شکسته و افتاده عملا یک معامله دولتی است که باید صرفا از طریق مزایده و مناقصه انجام شود و صدور ترک تشریفات برای این معاملات غیرقانونی است. تعارض قانونی دیگر این است که طبق قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، هرگونه عملیات اجرایی در عرصه‌های منابع طبیعی کشور باید در قالب طرح مصوب انجام شود؛ ولی در ماده۴۳ قید شده که می‌توان در خارج از طرح‌های جنگلداری، اجازه ورود به بخش خصوصی برای برداشت درختان شکسته و افتاده صادر کرد که این هم با قوانین بالادستی در تعارض است. بنابراین این ماده در تعارض با قوانین مرتبط با حفاظت و مدیریت جنگل‌هاست که در صورت تصویب برای حفاظت از عرصه‌های جنگلی مشکل ایجاد می‌کند.
طرح کاشت یک‌میلیارد اصله درخت از امروز در سراسر کشور آغاز می‌شود. این طرح در چند بخش اجرا می‌شود؟
در طرح کاشت یک‌میلیارد درخت از ظرفیت مردمی استفاده شده و این طرح به 3بخش تقسیم شده است. یک بخش آن دولتی است؛ یک بخش مربوط به صاحبان صنایع که تولیدکننده کربن و آلاینده‌ها هستند و بخش دیگر هم مردمی است.
سهم بیابان‌ها و کانون‌های گردوغبار در طرح ملی کاشت یک‌میلیارد اصله درخت چقدر است؟
در گذشته سالانه حدود ۳ تا ۴میلیون نهال برای بخش بیابانی تولید و کاشته می‌شد ولی اکنون تنها در 2نهالستان یک شهر، حدود ۴.۵میلیون اصله نهال مقابله با پدیده بیابان‌زایی تولید کرده‌ایم. در نهالستان‌های سراسر کشور نیز این نهال‌ها تولید شده و بنابراین طرحی که از امروز آغاز شده اهمیت زیادی برای مقابله با کانون‌های گردوغبار دارد.
با توجه به سرعت بیابان‌زایی درایران، برنامه شما برای جلوگیری از بیابانی‌شدن کشور چیست؟
سرعت بیابان‌زایی سطحی کشور ۳برابر سرعت مقابله با بیابان‌زایی است. اتفاقا در حوزه مقابله با بیابان‌زایی برای حدود ۹۰میلیون هکتار برنامه آبخیزداری داریم که ۱۹میلیون هکتار آن دارای طرح آماده است. وزارت جهادکشاورزی هم در قرارداد با قرارگاه امام‌حسن‌مجتبی(ع) برنامه پایان آبخیز و آبخوان 19میلیون هکتار را ظرف 3سال اجرایی کرده است. قرار بود در یک برنامه ۱۰ساله کل پروژه‌های آبخیزداری کشور به اتمام برسد که در برنامه هفتم توسعه با توجه به منابع و ظرفیت انسانی، مدیریت آبخیز ۲۰میلیون هکتار دیده شده است.
یکی از ایرادات منتقدان به طرح ملی کاشت یک‌میلیارد اصله درخت، موضوع تامین آب است!
متوسط بارش در ایران ۲۵۰میلیمتر است. یعنی سالانه حدود ۴۰۰میلیارد مترمکعب آب بارش یا آب سبز داریم. اگر حتی این یک‌میلیارد درخت در شرایط سخت اقلیمی هم کاشته شوند و هر درخت ۱۰بار در سال و هر بار 20لیتر آب بخواهد، سالانه هر درخت ۲۰۰لیتر آب نیاز دارد. یعنی برای این طرح ۲۰۰میلیون لیتر آب نیاز است که در مقابل ۴۰۰میلیارد مترمکعب بارش متوسط کشور عددی نیست. البته این رقم بدون محاسبه حجم پساب‌هاست.
زمین‌های ملی را از دانه‌درشت‌ها پس می‌گیریم
رویشگاه‌ها و عرصه‌های طبیعی ایران همواره با مخاطرات متعدد همچون آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها، زمین‌خواری، بیابان‌زایی و تشکیل کانون‌های گردوغبار مواجه بوده است. روزنامه همشهری امروز،روزنامه همشهری صبح،صفحه روزنامه همشهری،دانلود روزنامه همشهری امروز،همشهری آنلاین
صاحب‌خبر -