حمل ونقل و ترانزیت در کشور یکی از پایه های اصلی توسعه پایدار و متوازن محسوب شده و شبکه های حمل ونقل با مؤلفه‌های مهمی همچون اقتصاد، امنیت و عدالت اجتماعی، محیط زیست، سلامت و کیفیت زندگی، مصرف انرژی، و حتی حوزه های سیاسی و بین المللی ارتباط تنگاتنگ دارند. بنابراین حوزه حمل ونقل در بسیاری از کشورهای پیشرفته همواره مورد توجه جدی بوده است.
بررسی احکام مرتبط با بخش حمل ونقل در برنامه پنج ساله هفتم کشور نشان از تلاش برای اصلاح برخی چالش های کلان و نیز تمرکز بر برخی موضوعات راهبردی بوده است. یکی از نکات مثبت برنامه هفتم که بخش حمل ونقل را نیز متأثر خواهد کرد، احکام فصل سوم درخصوص اصلاح ساختار بودجه و بخش مرتبط با ساماندهی طرح های نیمه تمام عمرانی است.
مجموع مبادلات تجاری کشور به ۱۰۰ میلیون و ۴۰۰ هزار تن رسید
طبق آخرین آمارهای اعلام شده از سوی گمرک کشور مجموع مبادلات تجاری کشور در ۷ ماه ابتدای امسال ۱۰۰ میلیون و ۴۰۰ هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۳.۷۱ درصد افزایش یافت.
رضوانی فر رئیس کل گمرک در خصوص میزان صادرات غیر نفتی به استثنای نفت خام، نفت کوره، نفت سفید و تجارت چمدانی، گفت: در این مدت ۷۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تن انواع کالا به ارزش ۲۸ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار صادر شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش ۲۹.۳۲ درصدی در وزن و کاهش کمتر از یک درصدی در ارزش داشته است.
وی افزود: در این مدت ۲۰ میلیون و ۹۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۳۶ میلیارد دلار وارد کشور شد که به لحاظ وزن ۶.۲۱ درصد و از حیث ارزش ۱۲.۶۱ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش نشان می دهد.
رضوانی فر گفت: در ۷ ماهه امسال صادرات کالاهای پتروشیمی به ۳۱ میلیون تن و به ارزش ۱۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار رسید که از نظر وزن ۲۶ درصد افزایش و از حیث ارزش ۱۲ درصد کاهش داشته است.
معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران، در خصوص۳ قلم عمده کالاهای صادراتی در ۷ ماهه امسال گفت: در این مدت گاز طبیعی مایع شده با ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار و اختصاص ۸.۳۷ درصد، پروپان مایع شده با یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار و ۶.۶۹ درصد و بوتان مایع شده با یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار و ۴.۶ درصد، ۳ قلم عمده کالاهای صادراتی بوده‌اند.
در این مدت متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای صادراتی از ۴۶۶ دلار به ۳۵۷ دلار رسیده که نشانگر کاهش ۲۳.۴۳ درصدی است.
براساس این گزارش با هدف تحقق برنامه اقتصادی دولت در زمینه تجارت و روابط اقتصادی با همسایگان و کشورهای منطقه، زیرساخت‌های بخش حمل‌ونقل در حال توسعه و بازسازی است. ارتقای زیرساخت‌های حمل‌ونقل، در راستای افزایش ترانزیت و جذب بار از کشورهای منطقه از مسیر ایران و انتقال به مناطق مختلف است.
نقش پر رنگ ۳ کشور روسیه، هند و ایران در کریدور های ترانزیتی
بیشترین میزان ظرفیت ترانزیت کشور در کریدور شمال-جنوب و به میزان ۱۰ میلیون تن است. ۳ کشور روسیه، هند و ایران نقش اصلی را در این کریدور ترانزیتی دارند. ایران به‌عنوان کشور واسط، انتقال بار از روسیه به هند و بالعکس را از مسیرهای کریدور شمال-جنوب فراهم کرده است. عملکرد بنادر کشور به‌عنوان مبادی نهایی انتقال بار نشان می‌دهد در ۲ سال اخیر میزان ترانزیت کالا به ۱۵ میلیون تن رسیده است. این رقم نسبت به دو سال آخر دولت قبل ۳ میلیون تن رشد دارد. بر اساس این آمار، ترانزیت نفتی در این مدت ۱۷ درصد افزایش داشته است.
علی‌اکبر صفایی، معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی و رئیس سازمان بنادر و دریانوردی گفت: در دو سال اخیر مجموع ۲۶۰ میلیون تن کالا از بنادر کشورمبادله شده که ۴۰ میلیون تن آن ۷ قلم کالای اساسی است و با توجه به تولید ۸ میلیون تن گندم و تأمین بخش زیادی از نیاز، امسال واردات کالاهای اساسی کمتر از سال‌های قبل خواهد بود.
او افزود: از ابتدای امسال تاکنون ۸۲ میلیون تن کالا از بنادر تخلیه و بارگیری شده است که صادرات کالاهای غیرنفتی رشد ۴۰ درصدی را نشان می‌دهد. مجموع مبادلات نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲.۲ درصد رشد را نشان می‌دهد. در بحث کانتینری فعالیت‌ها نسبت به سال قبل ۵ درصد رشد داشته است. در مجموع در تبادلات جاری در بنادر، سهم صادرات کالا ۷۰ درصد و واردات ۳۰ درصد بوده است.
معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی عنوان کرد: سال گذشته ۸ میلیون تن کالا از کشور ترانزیت شده و ترانزیت کالا از کریدور شمال-جنوب حدود ۱۰ میلیون تن برآورد شده است و همچنین ظرفیت افزایش دو برابری ترانزیت کالا را نیز دارد.
در هشت ماهه نخست امسال ۹ میلیون و ۴۵۸ هزار و ۸۶۲ تن کالا از کشور ترانزیت شد
در همین رابطه شهریار افندی زاده معاون حمل ونقل وزیر راه وشهرسازی هم در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: در هشت ماهه نخست امسال مجموعاً ۹ میلیون و ۴۵۸ هزار و ۸۶۲ تن کالا از کشور ترانزیت شده که این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۲۸.۲ درصد افزایش داشته است.
وی افزود: در آبان امسال و با ثبت عملکرد یک میلیون و ۵۴۱ هزار و ۸۴۹ تن، ترانزیت از کشور نسبت به آبان سال ۱۴۰۱ افزایش ۸۴.۶ درصدی داشته است.
معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: در این مدت هشت ماهه، ترانزیت کالای نفتی و غیرنفتی به ترتیب با عملکرد ۲ میلیون و ۹۲۳ هزار و ۹۳۷تن و ۶ میلیون و ۵۳۴ هزار و ۹۲۵ تن، افزایش ۴۸.۷ و ۲۰.۸ درصدی را نسبت به هشت ماهه نخست سال ۱۴۰۱ رقم زده است.
رشد ۳۲.۱ درصدی ترانزیت جاده‌ای تا آبان ماه
او افزود: سهم حمل‌ونقل جاده‌ای برابر با ۸ میلیون و ۵۲۰ هزار و ۸۶۲ تن و سهم حمل ونقل ریلی، ۹۳۸ هزار تن بوده که در بخش جاده‌ای، با رشد ۳۲.۱ درصدی نسبت به مدت مشابه سال‌قبل روبرو بوده ایم.
افندی زاده ادامه داد: در آبان ماه امسال، عملکرد ترانزیت با ثبت یک میلیون و ۵۴۱ هزار و ۸۴۹ تن، رشد نقطه به نقطه ۸۴.۶ درصدی را نسبت به آبان سال قبل داشته است.
او بیان کرد: در این ماه، ترانزیت جاده‌ای کالاهای نفتی و غیرنفتی به‌ترتیب با عملکرد ۵۴۴ هزار و ۶۲۳ تن در بخش کالای نفتی و ۸۵۵ هزار و ۲۲۶ تن در بخش کالای غیر نفتی ثبت شده است، و در بخش ترانزیت ریلی مجموع کالاهای نفتی و غیرنفتی با عملکرد ۱۴۲ هزار تن، رشد ۳۴.۶ درصدی داشته است.
براساس این گزارش آمارها از میزان ترانزیت از کشور و اقبال روزافزون دولت‌ها، تجار، بازرگانان و فعالان حمل ونقلی خارجی اعم از کشورهای همسایه، منطقه و فرامنطقه‌ای به موقعیت ترانزیتی و لجستیکی جمهوری اسلامی ایران حاکی از ثمربخش بودن توجه به حوزه ترانزیت کشور است چرا که اهمیت راهبردی ترانزیت با تأکید بر توسعه روابط همه جانبه اقتصادی با همسایگان برکسی پوشیده نیست.
این رویکرد که در کلان ابتکار ایران-راه متلبور شده و ترویج و پیشبرد آن در رویدادها، مذاکرات و توافقات دو و چندجانبه ترانزیتی و همچنین در سطح ملّی و در ارتباط با تمامی نهادها، بخش‌ها و دستگاه‌های ذیربط، تقویت شراکت های ترانزیتی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و نیز افزایش هماهنگی داخلی و حصول رویکرد واحد ملّی و فرابخشی را به امر لجستیک و ترانزیت به دنبال خواهد داشت.