به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، جوانب مختلف این موضوع در گفت و گویی با دکتر صادق عباسی شاهکوه، معاون بررسیهای فنی و صدور پروانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوئی بررسی شده است.

* مبنای مشروط شدن افزایش تعرفه‌های شرکت مخابرات ایران به ارائه طرح توسعه چیست؟

اصولاً بحث افزایش تعرفه به این دلیل مطرح شد که عنوان شد چون بخش تلفن ثابت درآمدزایی کافی ندارد، توسعه آن امکان پذیر نیست. با این فرض وزارت ارتباطات قبول کرد که برنامه توسعه مخابرات ارائه شود تا متناسب با برنامه توسعه، در صورتی که برای تامین منابع مالی لازم باشد، تعرفه افزایش یابد.  به این دلیل بود که افزایش تعرفه به ارائه طرح توسعه منوط شده است.

* آیا شرکت مخابرات ایران طرح توسعه خود را ارائه کرده است؟

براساس مصوبه 184 کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات که در اسفند 92 ابلاغ شد شرکت مخابرات موظف بود تا 31 شهریور 93 همکدسازی را به پایان برساند و برنامه سرمایه‌گذاری و توسعه کمی و کیفی شبکه‌اش را ارائه کند. اما تا آن تاریخ برنامه‌ای ارائه نشد و پس از پایان اجرای هم کدسازی تلفن ثابت در آذرماه 93، از شرکت مخابرات درخواست شد که این کار را انجام دهد. در تعاملات با شرکت مخابرات، نسخه اولیه‌ای را در بهمن 93 ارائه کردند که در جلسات حضوری و  مکاتبات به دنبال آن بودیم که به صورت روشن و شفاف، جزئیات طرح توسعه ارائه شود و مهمتر از آن برای اینکه مطمئن شویم این طرح توسعه اجرا می شود درخواست کرده بودیم این طرح در مراجع قانونی شرکت مخابرات از جمله هیات مدیره و مجمع عمومی مصوب شود تا پس از آن بتوان به آن استناد و بر آن نظارت کرد. از آنجایی که هدف اصلی این است که مردم خدمات مناسبتری دریافت کنند، باید مطمئن شویم بواسطه طرح، مردم خدمات بهتری دریافت می‌کنند و طبعاً وقتی خدمات بهتری عرضه شود مردم هم آمادگی دارند هزینه آن را بپردازند.

 نکته دیگر اینکه بر اساس روشهای استاندارد تعیین تعرفه، یکی از پارامترهای موثر، بهبود بهره‌وری شرکتهاست. لذا لازم است وضعیت ساختاری و اداره شرکتها نیز بهتر شود و برخی از هزینه‌ها کاهش پیدا کند. یعنی قرار نیست همه هزینه شرکتها از مردم دریافت شود، به همین دلیل از سوی وزارت ارتباطات از شرکت مخابرات خواسته شده بود از نظر ساختاری هم بهینه‌سازی انجام دهد و برنامه مربوط به اصلاحات ساختاری هم ارائه شود.

* اشاره کردید شرکت مخابرات با این رویکرد که درآمد شرکت از مسیر تلفن ثابت پاسخگوی هزینه‌ها نیست، به دنبال افزایش تعرفه تلفن ثابت است،آیا افزایش تعرفه راهکاری منطقی برای جبران کاهش درآمدهاست؟

بررسی تحلیل درآمدی در هشت استانی که در نیمه اول 93 در شرکت مخابرات هم کد شده بود نشان می‌داد درآمد این شرکت آنقدر که بر اساس مصوبه 184  انتظار می‌رفت ، افزایش پیدا نکرده است که دلایل مختلفی داشت. از جمله تغییر حجم ترافیک شبکه ثابت به سمت تلفن همراه- در واقع تغییر فرهنگ مصرف مردم- بود که یکی از دلایل آن تعریف بسته‌های مختلف بر روی تلفن همراه به صورت داخل شبکه‌ای بود و با توجه به اینکه بسیاری از مردم سیم‌کارت‌های همه اپراتورها را دارند، مکالمات از شبکه ثابت به سمت تلفن همراه کاهش پیدا کرد و در واقع بخش عمده‌ای از کاهش درآمد شرکت مخابرات ناشی از این تغییر رفتار مشترکان بود که این موضوع با افزایش تعرفه قابل حل نیست. دلیل دیگر امکاناتی است که بر روی شبکه تلفن همراه در دسترس مشترکین است و آنها را به استفاده از آن ترغیب می کند که اگر شبکه ثابت با تکنولوژی روز توسعه می یافت، بعضی از امکانات روی آن فراهم می شد و مشترکین بیشتر به استفاده از آن ترغیب می شدند. لذا  اعتقاد داریم که افزایش تعرفه راه حل چندان موثری برای جبران کاهش درآمد مخابرات نیست. بهتر است به جای تغییر تعرفه به روشهای جدید ایجاد درآمد توجه شود و راههائی پیدا شود که ترافیک شبکه کاهش پیدا نکرده و از شبکه به صورت بهینه استفاده شود. ضمنا باید توجه داشت که قابلیت شبکه ثابت شرکت مخابرات محدود به ارائه سرویس مکالمه به مردم نیست و می‌تواند انواع سرویس ها را به دیگر اپراتورها ارائه کند. شاید بهتر باشد شرکت مخابرات بیشتر به کسب درآمد از دیگر اپراتورها تکیه کند. اینها موضوعاتی است که باید بعنوان اصلاح و بهبود ساختار این شرکت اتفاق بیفتد. ضمن آنکه در برخی بخشهای تعرفه، اصلاً کششی برای افزایش وجود ندارد. به عنوان مثال در تعرفه بین استانی که دقیقه‌ای 33 تومان است معتقدیم افزایش آن به نفع مخابرات نیست چرا که همین الان بسته‌هائی در تلفن همراه ارائه می‌شود که ارزانتر از تلفن ثابت بین استانی است و به محض افزایش این تعرفه، کل ترافیک بین استانی به تلفن همراه منتقل می‌شود و مجدداً باعث کاهش درآمد در بخش تلفن ثابت می‌شود.* در واقع از دیدگاه شما افزایش تعرفه راهکار منطقی نیست و این افزایش درآمد باید از طریق واگذاری زیرساخت‌ها و استفاده از پتانسیل‌های دیگری کسب شود؟مخابرات، شرکت بزرگی است و همه اپراتورهای دیگر به شبکه آن متکی هستند و این یک فرصت درآمدزائی برای مخابرات است که به جای اینکه درآمدش را به بخش تلفن ثابت متکی کند به استفاده از ظرفیت سایر بخشها مانند عمده‌فروشی به سایر اپراتورها متکی کند، در آن بخشها مخابرات درآمد و بازدهی بالاتری خواهد داشت چون در آن بخشها، این شرکت نسبت به بقیه اپراتورها، مزیت نسبی انحصاری دارد. ولی در تلفن ثابت ما به حدی رسیدیم که افزایش تعرفه خیلی کارائی ندارد. البته ادعا نمی‌کنیم که در همه بخشها اینطور است و  افزایش تعرفه‌ها در برخی بخشها می‌تواند موثر باشد ولی این راهکار مشکل را بصورت ریشه‌ای حل نمی‌کند و مشکل باید بصورت ریشه‌ای در قالب اصلاح ساختارها و ارائه سرویسهای جدید ارزش افزوده بر روی شبکه فعلی حل شود، البته برای این کار بایستی شبکه توسعه یافته و بروز شود.

این را هم در نظر بگیریم که شرکت مخابرات متشکل است از شبکه تلفن ثابت، تلفن همراه و شبکه ارتباطات داده و در بحث درآمدزایی باید مجموع اینها را در نظر بگیریم. ما نمی‌توانیم از نظر سوددهی یا ضرردهی فقط یک بخش کوچک را در نظر بگیریم. باید مخابرات را از نظر ساختاری در قالب مجموعه منسجم در نظر بگیریم که بخش ثابت از بخش همراه یا انتقال داده مجزا نیست. در حال حاضر نیز شبکه ثابت به شبکه همراه سرویس ارائه می‌کند و دلیلی ندارد که از درآمد بخش همراه سهمی نداشته باشد. اگر شرکت مخابرات سهم بیشتری از درآمد خود را بر اساس سرویسهای ارزش افزوده و خدمات انتقال یا نگهداری برای سایر اپراتورها بنا کند، وابستگی خود را به تعرفه و رفتار ترافیکی کاهش می دهد و  می تواند رضایت مشترکان را هم بیشتر کند و برای شرکت بزرگی مثل مخابرات دارایی اصلی مشترکان رضایتمند است.

* به هم کدسازی اشاره کردید اشاره کردید شرکت مخابرات ادعا می‌کند که با هم کدسازی تعرفه‌ها کاهش پیدا کرده است، این ادعا چقدر درست است که حتی عنوان می‌شود تمایل بازگشت به تعرفه‌های پیش از هم کدسازی وجود دارد؟