همشهری آنلاین: اما دکتر متخصص نظر دیگری داشت؛ او زونا گرفته ...بیماری زونا به آبله‌مرغان بالغان شهرت دارد. این بیماری معمولا در افرادی رخ می‌دهد که سابقه‌ی این بیماری را در سال‌های گذشته داشته‌اند یا این‌که ویروس زونا را به‌صورت نهفته در بدن خود حمل می‌کنند که عامل مولد آن شبیه ویروس آبله‌مرغان است، بسیاری از افراد بر این باورند که آبله‌مرغان در بزرگسالی فقط تغییر نام می‌دهد و با اسم زونا خوانده می‌شود، درست است که ویروس زونا با ویروس آبله‌مرغان از یک گروه هستند اما تفاوت‌های بسیاری با هم دارند، زونا می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در افراد بالای ۵۰ سال شایع‌تر است ولی آبله‌مرغان در دوران کودکی به سراغ فرد می‌آید. تاول‌های زونا، تاول‌های کوچکی هستند که کنار یکدیگر در محدوده‌ی یک عصب محیطی و در امتداد مسیر آن پدید می‌آیند و با درد و سوزش همراه است اما در آبله‌مرغان با انتشار تاول‌ها در سراسر بدن مواجه می‌شویم. در خصوص این بیماری با سرکار خانم دکتر سحر خسروی، متخصص بیماری‌های داخلی گفت‌وگو کرده‌ایم.
یکی از راه‌هایی که فرد قبل از رجوع به پزشک می‌تواند تشخیص دهد که دچار بیماری زونا شده، عوارض پوستی‌ای که بروز می‌کند ولی به دلیل شباهت به آبله‌مرغان و نداشتن اطلاعات لازم دچار سردرگمی می‌شود. تفاوت عوارض پوستی و ظاهری آبله‌مرغان و زونا در چیست؟
عوارض پوستی‌ای که در آبله‌مرغان اتفاق می‌افتد به این دلیل است که ویروس منتشر می‌شود و کل بدن را فرامی‌گیرد، ولی در زونا بیشتر یک ناحیه‌ی بدن دچار عارضه می‌شود همراه با درد شدید و سوزنده‌ای که به‌صورت مستمر در طول یک مسیر عصبی حس می‌شود تا حدی که فرد نمی‌تواند آن قسمت از بدن را لمس کند. همچنین تاول‌های قرمز و کوچکی چند روز بعد در محل درد ظاهر می‌شوند که رنگ‌شان کم‌کم تیره می‌شود.
با توجه به این‌که یکی از علائم شایع در تشخیص بیماری زونا ایجاد تاول‌های پوستی و درد در یک ناحیه از بدن است، آیا علائم دیگری هم برای تشخیص بیماری قبل از بروز تاول‌ها وجود دارد؟
علائمی همچون تب و لرز خفیف، اسهال، تهوع، دل‌پیچه، احساس خستگی و کسالت، درد در قفسه‌ی سینه، درد ناشی از سوزش پوست در بیمارانی که به پزشک مراجعه می‌کنند، دیده می‌شود.
فردی که در کودکی یک‌بار دچار بیماری آبله‌مرغان می‌شود دیگر بیماری آبله‌مرغان را تجربه نمی‌کند، آیا افرادی که در بزرگسالی به بیماری زونا دچار می‌شود امکان دارد که دوباره مبتلا به این بیماری شوند؟
زونا در کسانی اتفاق می‌افتد که ویروس آبله‌مرغان را تجربه کرده باشند، ویروس واریسلا معمولا در بدن نهفته است و چون در دهه‌ی ششم یا هفتم زندگی سلامت افراد و قدرت دفاعی بدنشان بر اثر عواملی چون استرس، دیابت، مصرف بعضی از داروها و ... دچار نقصان و ضعف می‌شود، ممکن است بروز کند؛ اما در افرادی که دچار بیماری‌هایی چون ایدز هستند و سیستم ایمنی بسیار ضعیفی دارند امکان دارد بارها و بارها بروز کند.
به‌جز عوارض پوستی‌ای که فرد در حین بیماری آن را تجربه می‌کند، آیا بعد از پایان دوره‌ی بیماری، عوارض دیگری هم بروز می‌کند؟ عوارض ویروس واریسلا در آبله‌مرغان بیشتر است یا زونا؟
از عوارض شایعی که وجود دارد، به این مواردمی‌توان اشاره کرد؛ بروز دردهای مزمن به‌خصوص در مورد سالمندان، ایجاد عفونت‌های باکتریایی ثانویه که در اثر تاول‌های زونا ایجاد می‌شود، بروز عفونت در اعصاب مرکزی بدن، ایجاد زخم قرنیه (در مورد کسانی که در ناحیه چشمشان دچار تاول ناشی از زونا شده‌اند) که اگر درمان کامل و زودهنگام انجام نشود، حتی ممکن است فرد دچار کوری شود و نیز درگیر شدن عصب شنوایی و نواحی پیرامونی آن که گاهی باعث فلج شدن یک‌طرف از صورت می‌شود. در بعضی از موارد حتی فرد دچار آسیب‌های مغزی هم می‌شود. شایان‌ذکر است که این عوارض در آبله‌مرغان بیشتر شایع است.
با توجه به این موضوع که ویروس زونا با ویروس آبله‌مرغان از یک گروه هستند، آیا زمان درمان و بهبودی این بیماری همانند آبله‌مرغان است؟ درد و تاول‌ها چند روز با بیمار همراه هستند؟
تاول و درد زونا معمولا در یک دوره‌ی سه تا پنج روزه ادامه دارد و ظرف دو تا چهار هفته، عوارض بیماری به‌طور کامل برطرف می‌شود. در بیشتر افراد سالم، تاول‌ها هیچ جای زخمی باقی نمی‌گذارند و درد و خارش پس از چند هفته یا ماه از بین می‌رود اما در کسانی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، ممکن است بهبودی و رفع تاول‌های زونا بیشتر طول بکشد.
آبله‌مرغان، یک بیماری مسری است که به شکل خارش پوستی و ظهور دانه‌های قرمزرنگ ظاهر می‌شود. دانه‌های قرمز پوستی آبله‌مرغان مانند جوش و آبکی هستند و بیماری به افراد دیگر سرایت می‌کند، با توجه به مشابه بودن ویروس آبله‌مرغان و زونا، در مسری بودن هم مانند یکدیگر عمل می‌کنند؟
بیماری زونا همانند آبله‌مرغان مسری است اما با این تفاوت که تاول‌های زونا در فرد بزرگسال ایجاد بیماری زونا نمی‌کنند، بلکه ممکن است موجب آبله‌مرغان در کودکان شوند. افرادی که هرگز آبله‌مرغان نگرفته‌اند یا واکسن پیشگیری از آن را نزده‌اند، ممکن است ویروس را با تماس مستقیم با تاول‌های زونای فرد مبتلا بگیرند؛ بنابراین افراد مبتلا به زونا ضروری است روی تاول‌های زونا را بپوشانند و از تماس با نوزادان و زنان باردار که ممکن است پیش‌ازاین آبله‌مرغان نگرفته باشند، دوری کنند.
در برخی از افراد مسن‌تر بعد از ابتلا و بهبودی بیماری زونا، فرد در همان ناحیه‌ی بیشتر مبتلا شده از بدن خود، ماه‌ها احساس درد دارد؛ آیا این دردهای مزمن از عوارض ابتلا به بیماری زوناست؟ آیا درد مزمن فقط در افراد مسن بروز می‌کند یا در جوانان هم می‌تواند ماندگار باشد؟
در افراد مسن‌تر، درد زونا ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از بهبودی تاول‌ها طول بکشد. این درد به علت عصب‌های آسیب‌دیده در زیرپوست است که به‌عنوان دردهای بعد از زونا شناخته می‌شوند. دردهای باقیمانده از زونا در افراد مسن به‌مراتب بیشتر از جوانان است. در بعضی موارد دردها و خارش‌های پوستی به‌قدری شدید و آزاردهنده است که فرد دچار افسردگی، بی‌خوابی و حتی کاهش وزن می‌شود.
هنگامی‌که فرد مبتلا به بیماری زونا به مراکز درمانی مراجعه می‌کند، پزشکان با چه روش‌هایی بیماری را تشخیص می‌دهند؟
پزشک می‌تواند با شنیدن و در نظر گرفتن شرح حال بیمار و عوارض پوستی مانند تاول‌ها، از طریق آزمایش خون (در مواقعی که هنوز علائم پوستی نمایان نشده است)، کشت مایع تاول‌ها، نمونه‌برداری از پوست، جداسازی ویروس‌ها در آزمایشگاه، چک کردن آنتی‌بادی‌هایی که در بدن وجود دارد، نسبت به دچار شدن فرد به بیماری زونا مطمئن شود و اظهارنظر قطعی کند اما به‌طورمعمول با بررسی دقیق شرح‌حال فرد، بیماری قابل‌تشخیص است.
روش‌های درمان بیماری زونا چیست؟
ازجمله روش‌های درمانی‌ای که به بیمار توصیه می‌شود، حمام کردن روزانه، رعایت دقیق بهداشت فردی برای جلوگیری از بروز عفونت‌های ثانویه، تجویز داروهای ویروسی، پمادهای تسکینی که تا حد امکان درد و خارش را کنترل کند و نیز مصرف مسکن و ویتامین و ب کمپلکس خواهد بود. البته میزان عفونت و درد و خارش بستگی به میزان توانایی و قدرت سیستم ایمنی فرد مبتلا دارد.
آیا مانند توصیه‌هایی که به افراد مبتلا به آبله‌مرغان در مورد تحریک و تخلیه نکردن تاول‌ها با توجه به نوع تاول‌های پوستی یکسان می‌شود، به افرادی هم که دچار بیماری زونا هستند چنین توصیه‌هایی ارائه می‌شود؟ بسیاری از افراد نگران این هستند که با دستکاری تاول‌ها، جای آن‌ها روی پوستشان بماند. پزشکان چه توصیه‌هایی برای این بیماران دارند؟
اولین توصیه‌ای که به افراد مبتلا می‌شود این است از خاراندن پوست و کندن تاول‌ها خودداری کنند، زیرا این کار باعث عفونت شدید پوستی می‌شود. همچنین با توجه به نوع و جنس پوست بیمار، با دستکاری تاول‌ها احتمال به جا ماندن زخم و عارضه‌ی پوستی وجود دارد.
معمولا با تزریق واکسن آبله‌مرغان، می‌توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد. آیا تزریق واکسن آبله‌مرغان برای دچار نشدن افراد بزرگسالی که تابه‌حال آبله‌مرغان نگرفته‌اند، توصیه می‌شود؟ و در ادامه‌ی همین پرسش، چه افرادی نباید از این واکسن استفاده کنند؟
تزریق واکسن آبله‌مرغان برای افراد بالای یک سال در دو نوبت برای پیشگیری از ابتلا به بیماری آبله‌مرغان توصیه می‌شود، اما برای بیماری زونا، تزریق این واکسن توصیه نمی‌شود زیرا اثر درمانی ندارد. در مورد بخش دوم پرسش‌تان هم باید بگویم به‌طور کل افرادی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است، خانم‌های باردار، بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی و پرتودرمانی قرار دارند، افرادی که سابقه‌ی سرطان خون‌دارند و افراد مبتلابه ایدز از واکسن آبله‌مرغان نباید استفاده کنند.
پزشکان چه نکات بهداشتی و تغذیه‌ای را به افراد مبتلا به زونا توصیه می‌کنند؟
بیماران مبتلا به زونا در طول مدت بیماری باید از غلات، میوه و سبزی خام بیشتر استفاده کنند. جدا کردن وسایل شخصی بیمار، تمیز نگه داشتن پوست، مصرف داروهای تجویزشده توسط پزشک، اجتناب از خاراندن و کندن تاول‌ها و قرار دادن موضع آسیب‌دیده در معرض نور خورشید برای مدت چند دقیقه، از جمله مواردی است که می‌تواند در فرایند بهبودی و کوتاه شدن دوره‌ی بیماری مؤثر باشد.
درمان‌های خانگی زونا
استفاده از کمپرس سرد: همراه با یک پارچه‌ی تمیز، کیسه‌ای یخ را در اطراف منطقه آسیب‌دیده بگذارید؛ این کار باعث خنک شدن پوست و کاهش درد می‌شود.
می‌توانید از کرم‌های بی‌حس‌کننده موضعی نیز برای کم کردن خارش و درد استفاده کنید.
به مقدار لازم استراحت کنید.
اگر دچار افسردگی شده‌اید، مصرف داروهای ضدافسردگی نیز مفید است.
خمیر برگ نعنا برای تسکین درد استفاده می‌شود، این خمیر را به مدت ۱۵ دقیقه روی پوست خود بگذارید و سپس پوستتان را بشویید. این کار را سه تا چهار بار در روز تکرار کنید.
از پانسمان مرطوب برای تسکین احساس سوزش استفاده کنید.
از قرار گرفتن در مناطق مرطوب دوری کنید و سعی کنید همیشه خود را خنک نگه دارید.
هنگامی‌که تاول‌ها عفونی شدند، به آن‌ها مقداری هیدروژن پراکساید بزنید.
تاول‌ها را باز و خشک نگه دارید.
از خاراندن و کندن تاول‌ها به‌طورجدی خودداری کنید.
یک محلول شامل نصف فنجان سرکه‌ی سیب و دو فنجان آب درست کنید، بعد با استفاده از یک پارچه‌ی تمیز، مخلوط حاصل را به مناطق آسیب‌دیده بمالید.
مخلوط ژل آلوئه‌ورا، عسل خالص و آب تره را به تاول‌های خود بزنید.
روی موضع دچار شده به زونا روغن ویتامین E بمالید.
سرکه‌ی سیب و چای نعنا را با هم مخلوط کنید و روی تاول‌های خود بزنید.
از جوش‌شیرین و آب به‌عنوان کمپرس سرد استفاده کنید.
از مصرف خوراکی‌هایی مانند شکلات، غلات، آجیل‌ها و دانه‌ها خودداری کنید.
گلابی بخورید؛ هر چقدر گلابی آبدارتر باشد، بهتر است.
تفکیک مزاج گرم و سرد در درمان لحاظ شود؛ گرایش مزاجی تمام داروهای گیاهی باید با داروهای خنکی باشد.
در مورد درمان‌های خوراکی می‌توان به نوشیدن جوشانده‌ی عناب و آلو به‌طور همزمان اشاره کرد که بسیاری از عوارض پوستی را کاهش می‌دهد.
برای التیام درد از ترکیب برگ بارهنگ، گل ختمی، برگ مورد و بابونه به‌صورت موضعی و کمپرس استفاده کنید.
برای تسکین التهاب از دم‌کرده‌ی بابونه استفاده کنید؛ جالب است بدانید که آثار ضدالتهابی بابونه با پماد هیدروکورتیزون برابر است.
بارهنگ و گل ختمی نیز آثار ترمیم‌کنندگی بسیار خوبی روی پوست دارند.
حجامت نیز کمک‌کننده است و به کاهش درد کمک می‌کند، البته حجامت در مبتلایان به زونا در نواحی خاص انجام می‌شود و حتما باید زیر نظر متخصص طب سنتی باشد.
برای کاهش درد روی موضع حوله مرطوب بگذارید.
میوه‌های تازه، عصاره‌ی تازه و طبیعی سبزی‌ها و به‌ویژه آب هویج زیاد بخورید.