خبرگزاری فارس- گروه سلامت: «کمبود شیرخشک در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی رفع شود»، «گرانی شیر خشک مغایر با طرح جوانی جمعیت»، «ماجرای نایاب شدن شیرخشک رژیمی در داروخانه‌ها چیست؟» اینها پویش‌هایی است که توسط بسیاری از شهروندان و مخاطبان خبرگزاری فارس با بیش از چندین هزار امضاء به ثبت رسیده است. از این رو خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس، با تهیه این گزارش شرایط موجود در فرآیند تولید، توزیع و تأمین شیرخشک‌های عادی و رژیمی و چرایی ایجاد کمبود شیرخشک در کشور را بررسی کرده است.
مدتی است که کمبود و گرانی شیرخشک برای بسیاری از داروخانه‌داران سراسر کشور و والدینی که دارای فرزند شیرخوار هستند، تبدیل به معضلی نگران کننده شده است. از آنجایی که شیرخشک ماده غذایی‌ای برای نوزادان و کودکان شیرخوار خصوصاً نوزادان زیر شش ماه است و جایگزینی برای آن وجود ندارد؛ در دسترس و سلامت بودن آن برای نوزادان حیاتی است.
اما در طی ماه‌های گذشته برخی استان‌های کشور از جمله یزد، شیراز، ساوه، کرمان، قزوین و... خبر از کمبود شیرخشک داده‌اند. اما اینبار مشکل، کمبود شیرخشک‌های رژیمی و خاص نیست. بلکه مشکل کمبود شیرخشک‌های عادی یا رگولار است که به دلیل سازگاری با گوارش کودکان و زود هضم بودن آنها،تعداد زیادی از نوزادان و شیرخواران کشور از آنها استفاده می‌کنند. البته به گفته ثبت‌کنندگان پویش‌های مربوط به «کمبود و گرانی شیرخشک» در بخش فارس من خبرگزاری فارس، درصد کمبود شیرخشک‌های بالای یک سال بیشتر از شیرخشک‌های سایر سنین است.
بدهی ۶۱ میلیون یورویی ارزی تولید کنندگان
برای پیگیری این موضوع با تعدادی از فعالان این صنعت گفت‌وگو کردیم، هانی تحویل‌زاده رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک کودک به فارس گفت: ۱۵ سال است که در تولید شیر خشک نوزادان خودکفا شده‌ایم و سالیانه ۱۱۷ میلیون عدد در سال ظرفیت تولید داخلی است و مصرف شیرخشک نوزاد نوزاد در کشور ۶۱ میلیون عدد در سال گذشته بوده است.
وی با بیان اینکه با دوبرابر ظرفیت داخلی در حال تولید بودیم و مازاد محصولات ما به کشورهای سوریه، عراق لبنان و ... صادر می‌شد افزود: این کشورها به تولید ایران وابسته بودند و متاسفانه امروز به واردکننده تبدیل شده‌ایم.
تحویل‌زاده دلیل این اتفاق را عدم تخصیص کافی ارز به تولیدکنندگان دانست و گفت: تولیدکنندگان به دلیل اینکه خانواده‌ها دچار مشکل نشوند ماه‌ها بدون تخصیص ارز به تولید ادامه دادند، در نتیجه انجمن ما به تولید کننده مواد اولیه اروپا ۶۱ میلیون یورو بدهکار شدند از همین رو سقف اعتباری برخی از شرکت‌ها نیز پر شده است و توانایی تامین مواد اولیه ندارند. اینکه امروز کمبود وجود دارد دریافت نکردن ارز است و برخی شرکت‌ها بدهی سنگین ارزی دارند که سازمان غذا و دارو فقط بخشی از آن را پرداخت کرده است.
رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک کودک ادامه داد: بانک مرکزی ارز مورد نیاز ما را تخصیص داده است اما لیستی از سازمان غذا و دارو به بانک مرکزی برای تخصیص ارز به تولیدکنندگان ارائه نشده است. سازمان غذا و دارو با فرار به جلو به ما اعلام کرد که بانک مرکزی ارز ندارد در صورتی که بانک مرکزی ارز اختصاص داده بود.
تحویل‌زاده با بیان اینکه در شهریور با فراخوان سی میلیون عددی واردات شیرخشک رگولار مواجه شدیم گفت: همه مصرف کشور ما ۶۰ میلیون عدد است. اول شهریور نامه روی سایت سازمان قرار گرفت دهم شهریور اعلام شده که پاکت های شرکت در مناقصه تحویل سازمان شود و بیستم برندگان اعلام شده است و برای ما مشخص نبود شیر خشک قرار است از کدام کشور به ایران برسد که متاسفانه این واردات از یکی از برندهای ناشناخته ترکیه به کشور وارد شد.
وی با اشاره به اینکه تا امروز ۴ میلیون عدد شیرخشک به کشور وارد شد گفت: واردات این محصول سه برابر تولید داخل ارزبری دارد و سازمان غذا و دارو به صراحت اعلام کرده است که در حال واردات است در حالی که ما ۱۵ سال از واردات بی نیاز بودیم.
مقصر وضعیت موجود سازمان غذا و دارو است
رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک کودک با بیان اینکه سال گذشته تا کنون ۲۰ درصد افزایش قیمت داشتیم و امروز با بدهی ارزی مواجه شده‌ایم افزود: مقصر وضعیت موجود سازمان غذا و دارو است و این سازمان به جای اینکه از ما دلجویی کند اعلام کرده است تولید کنید!
به گفته این تولیدکننده شیرخشک نوزادان، این مشکلات ارتباطی با تحریم ندارد و ما در اوج تحریم و کرونا مشکل تولید نداشتیم. در حال حاضر 5 تولید کننده داریم و ظرفیت فراتر از تولید داخل است و نباید در این حوزه مشکلی داشته باشیم.
بهمن سال قبل هشدار کمبود شیر خشک را دادیم
بهمن صبور، نایب رئیس انجمن داروسازان تهران در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس درباره کمبود شیرخشک در کشور توضیح داد: دارو کالایی استراتژیک است که از نان واجب تر است. فردی که بیمار است و یا کودکی که به شیر خشک دارد نمی‌تواند مدت‌ها صبر کنند تا نیاز آنها برطرف شود. برای تامین شیرخشک و دارو باید از ۶ ماه برنامه‌ریزی صورت گیرد تا این کالاهای استرتژیک به موقع وارد بازار شود. در هر مرحله که کار درست انجام نشود تولید عقب می‌افتد در حوزه دارو این اتفاق افتاده است.
وی ادامه داد: در طرح‌هایی که به مجلس می‌رود اعلام می‌شود گه باید برای بازه زمانی ۶ ماهه ۵۰ میلیون شیر خشک تولید شود، شیر خشک هم تنها شیر نیست و مواد افزودنی دارد. در همه دنیا هم همه مواد اولیه تولید شیر خشک در کشور وجود ندارد بلکه هر کشوری برای تولید این محصول مواد اولیه را از سایر کشورها تأمین کند، کافی است ارز مورد نیاز این موضوع به موقع به صنعت تخصیص داده نشود تا مشکلات به وجود آید.
وی با بیان اینکه از بهمن سال قبل می‌دانستیم که مشکل کمبود شیر خشک به وجود خواهد آمد افزود: اصلی ترین مشکل این است که بانک مرکزی، گمرک و سازمان برنامه و بودجه در زمان مناسب به تعهدات خود عمل نمی‌کنند.
صبور ادامه داد: در طرح دارویار ۳۰ تا ۴۰ نهاد زیربط تعهد دادند، اما در حال حاضر که در آخر مهر ماه هستیم به تعهدات خود عمل نکرده‌اند. در قانون برنامه و بودجه تبصره ۱۷ بیمه موظف است بدهی خود را ظرف یک ماه با مراکز طرف قرارداد تسویه کند اما الان ۴ ماه گذشته و تسویه انجام نشده است. بیمه در زمان مقرر به تعهد خود عمل نمی‌کند.
بزرگترین چالش در حوزه دارو و شیر خشک
نایب رئیس انجمن داروسازان تهران افزود: این اتفاق باعث می‌شود کاری را که با هزینه کمتر میتوانستیم انجام دهیم با مشکلات فراوان و هزینه بسیار انجام دهیم. مثلاً شیر خشکی که ۶ ماه قبل با هزار دلار میتوانستیم تولید کنیم در حال حاضر با ۱۰ هزار دلار هم نمی‌توانیم وارد کنیم و این واردات کفاف کشور را نمی‌دهد . اگر در زمان مناسب این ارز تخصیص پیدا می‌کرد این اتفاق نمی‌افتاد. این بزرگترین چالش در حوزه دارو و شیر خشک است که باید به موقع مابه‌التفاوت ارزی و ریالی به کالای مورد نظر تخصیص پیدا کند.
فروش شیرحشک در فضای مجازی با ۱۰ برابر قیمت
وی با بیان اینکه شیر خشک ارز دولتی می‌گیرد گفت: در صفحات اینستاگرامی شیر خشک‌هایی را که از خارج به صورت قاچاق وارد می‌شود را ببینید با چه قیمتی به فروش می‌رسانند، شیرخشک‌های معمولی بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسند این درحالی است که شیر خشک ما گرانترینش ۸۰ هزار تومان است . کارخانجات شیر خشک در حال حاضر با ۴۰ درصد توان خود کار می‌کنند در حالیکه ظرفیت آنها ۱۰۰ میلیون عدد توان تولید دارند که در حال حاضر ۲۰ تا ۳۰ میلیون هم تولید نمی‌شود.
وی افزود: دولت باید منابع مالی این کارخانه‌ها را به موقع و در سروقت و به موقع تأمین کند. برای داروها هم همین تخصیص نیافتن ارز به موقع یکی از مشکلات است. البته یکسری از داروها در همه دنیا در مواقعی دچار کمبود می‌شود، ولی اگر این تراز کمبود خیلی جابه جا شد بدانید که ما دچار مشکل در تخصیص ارز هستیم.
صبور افزود: هیأت مقررات زدایی، دیوان عدالت اداری، وزارت صمت وشورای رقابت همه در حوزه دارو دخالت می‌کنند و مرجعیت سازمان غذا و دارو زیر سوال می‌رود، هر کدام از این نهادها به صورت جزیره عمل کرده و حتی پاسخگوی عملکرد خود نیستند.
وی گفت: نهادهای خارج از غذا و دارو خیلی در این حوزه دخالت دارند و باعث شده که فشار زیادی به سازمان غذا و دارو وارد شود. این نهادها در حوزه دارو هیچ کارشناسی ندارند و شرایط خاص آن را نمی‌دانند. تولید دارو در هر کشور با برنامه است و هرکشوری هم کارخانه ساخت دارو ندارد داروهایی مناسب کشور تو را تولید نمی‌کند دارو مثل لاستیک خودرو نیست که اگر کمبود باشد از هر کشوری بتوان آن را وارد کرد. تهیه دارو در دنیا محدود است.
وی با اشاره به واردات شیر خشک گفت: واردات این حجم از شیر خشک باعث می‌شود که ذائقه بچه‌های ایرانی عوض شود و بعد که تخصیص ارز به کارخانجات داخلی اتفاق افتاد تطبیق ذائقه بچه‌ها سخت می‌شود.
صبور با اشاره به موضوع قیمت‌گذاری شیر خشک توضیح داد: قیمت‌گذاری هم یکی از مشکلات مهم است. الان شیر خشک در مقایسه با پوشک کودک ارزان‌تر است، این به خاطر این است که پوشک کودک از قیمت‌گذاری دستوری خارج شده است و به اتحادیه واگذار شده است و به خاطر همین موضوع ما کمبودی در بازار نداریم. تولید شیرخشک با این قیمت اصلاً به صرفه برای تولید کننده نیست . باید قیمت تمام شده واقعی به محصولات داده شود. در بعضی موارد به علت قیمت پایین مصرف کاذب بالا می‌رود و امکان دارد قنادی‌ها یا باشگاه‌های بدنسازی از آن استفاده کنند. دارو در هر سال آمارنامه دارد که میزان مصرف هر سال را مشخص می‌کند که می‌توانیم با مقداری افزایش در هر سال مشخص کنیم که سال بعد چه مقدار نیاز داریم و دچار کمبود نشویم.
نقش تحریم در تأمین شیرخشک
البته ماجرای تامین شیرخشک به همین جا ختم نشده است و به اذعان اسماعیلی، مشاور رییس سازمان غذا و دارو، «بانک‌هایی که جهت انتقال ارز شیر خشک با شرکت‌های شیرخشک کشورمان کار می‌کنند، بانک‌های اروپایی هستند که متاسفانه در خردادماه امسال کشورمان را تحریم کردند و این تحریم های ظالمانه هم مزید بر علت شد و بعد از اینکه ۱۰ میلیون یورو از سوی بانک مرکزی برای تامین ماده اولیه شیرخشک تامین شد، پول در بانک اروپایی به دلیل تحریم‌ها، بلوکه شد و بعد از یک ماه پیگیری، نهایتا پول واریزی برگشت داده شد. نهایتا مجموعه این عوامل باعث شد که از حدود تیرماه امسال بروز کمبود شیرخشک در کشور اتفاق افتد.
همچنین اسماعیلی با شاره به واردات مقطعی شیر خشک گفت: اعلام کرده‌ایم واردات تا زمانی است که بازار اشباع شود؛ مانند ماجرای کمبود آنتی بیوتیک‌ها در سال گذشته که جهت جبران کمبود آن در کنار تولید داخل، از واردات نیز کمک گرفته شد و اکنون تقریبا ۹ ماه است دیگر آنتی بیوتیک وارداتی نداریم.
پایان پیام/