نخست وزیران پاکستان و هند که برای شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای به روسیه سفر کرده اند، امروز جمعه در حاشیه این اجلاس که در شهر اوفا درحال برگزاری است، در دیداری دوجانبه به گفت و گو پرداختند.

این نخستین دیدار محمد نواز شریف و نارندرا مودی از اردیبهشت ما سال گذشته است. بهار سال گذشته که نارندرا مودی پس از پیروزی در انتخابات هند، سکان هدایت این کشور را بدست گرفت، برای مراسم تحلیف خود، از همتای پاکستانی اش هم دعوت کرد و نواز شریف نیز ضمن قبول این دعوت، پس از شرکت در مراسم تحلیف مودی، با وی دیدار کرد.

در آن دیدار که در هلی نو برگزار شد، دو طرف تمایل خود را برای کنار گذاشتن چند دهه اختلاف میان دو کشور و از سرگیری روابط عادی و دوستانه میان دو همسایه اعلام کردند.

اما تنها چند ماه بعد از آن دیدار، تیراندازی های مرزی از سوی مرزبانان دو طرف در خط کنترل مرزی پرمناقشه در منطقه کشمیر، بار دیگر حتی بیشتر از سال های گذشته تشدید شد و این بار، به اوج خود رسید.

همچنین دو کشور توافق کرده بودند که مذاکراتی در سطح قائم مقام های وزارت خارجه دو طرف برای حل و فصل تنش ها و اختلافات انجام شود اما چند روز قبل از آنکه این مذاکرات در شهریور ماه سال گذشته آغاز شود، دولت نارندرا مودی به صورت یکجانبه و در اعتراض به اقدامی از سوی سفارت پاکستان در دهلی نو، این مذاکرات را لغو کرد.

سفارت پاکستان در دهلی نو چند روز پیش از آنکه مذاکرات میان قائم مقام های وزارت خارجه دو کشور آغاز شود، از رهبران جدایی طلب مناطق جامو و کشمیر تحت کنترل هند برای انجام مشورت هایی قبل از برگزاری مذاکرات، دعوت کرد که این اقدام نارضایتی شدید دولت هند را به همراه داشت.

پس این گام رو به عقب در تحولات مربوط به روابط دو کشور، آتشباری ها و تیراندازی ها میان مرزبانان دوطرف در منطقه کشمیر شدت گرفت بطوری که در مدت کمتر از یک ماه، نزدیک به 30 نفر از مرزنشینان منطقه کشمیر در جریان این آتشباری ها کشته شدند. بیشتر این قربانی ها مربوط به طرف پاکستان بود.

پس از بازگشت آرامش نسبی به مرزهای کشمیر، جی شنکر قائم مقام وزارت خارجه هند در اسفند ماه گذشته برای از سرگیری روند مذاکرات، به اسلام آباد سفر کرد و گفت و گوهایی در پایتخت پاکستان انجام شد اما گویا چندان موثر واقع نشد و این گفت و گو ها بعد از سفر این مقام هندی به اسلام آباد، دیگر تدوام نیافت.

رجز خوانی ها و مطرح شدن تهدیدهای مکرر از سوی دو طرف، باعث شد تا عملا دیگر حرفی از ادامه این گفت و گوها به میان نیاید. در طول یک سال گذشته، تقریبا هفته ای نبوده است که خبری درباره مطرح شدن حرف های تنش زا از سوی مقامات این دو همسایه منتشر نشده باشد، حرف ها و اظهار نظرهایی که همیشه با واکنش شدیدتر طرف مقابل همراه است و راه را برای هرگونه بهبود روابط، به مسیری دشوار و پرپیچ و خم تبدیل کرده است.

در طول ماه های گذشته، چندین تماس تلفنی میان نواز شریف و نارندرا مودی به مناسبت های مختلف انجام شده است. آخرین تماس، پیش از ماه رمضان از سوی مودی گرفته شد و وی فرا رسیدن این ماه را به دولت و مردم پاکستان تبریک گرفت. پیش از آن نیز نواز شریف هنگام رخداد زلزله نپال و هند با مودی تماس گرفته بود تا مراتب تسلیت و تاسف خود را از کشته شدن دهها نفر از مردم هند در این زلزله اعلام کند.

در این تماس های تلفنی، نخست وزیران دو کشور همواره از تمایل خود برای عادی سازی روابط و کنارگذاشتن اختلاف سخن گفته اند اما اختلافات میان دو همسایه که از سال 1947 تا کنون، یعنی از زمان استقلال پاکستان تا بحال ادامه داشته، عمیق تر و گسترده تر از آن است که بتوان با چند تماس تلفنی یا چند دیدار دوجانبه آن را حل و فصل کرد.

حل اختلافات دیرینه دو همسایه اتمی بر مسایل گوناگون از جمله مسایل مرزی در منطقه کشمیر، علاوه بر مذاکره و گفت و گو، به تفاهم حقیقی و اراده سیاسی قوی میان رهبران و دولت های دو کشور نیاز دارد ضمن اینکه باید کارهای فراوانی در زمینه متقاعد کردن مردم دو کشور که کینه های زیادی از دولت های مقابل به دل دارند، صورت گیرد.

5252