به گزارش جماران، تلاش ها برای عادی سازی رابطه میان پادشاهی عربستان سعودی و رژیم اسرائیل با میانجی گری ایالات متحده هر روز جدی تر از دیروز می شود. در چند روز گذشته در حالی که برخی منابع آمریکایی ادعا کرده بودند ریاض از این تفاهم فاصله گرفته، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در مصاحبه با شبکه آمریکایی فاکس نیوز در سخنانی بی سابقه اعلام کرد که هر روز به توافق با عربستان نزدیک تر می شویم.
جزئیات آنچنانی از رایزنی های مداوم مقام های آمریکایی با مقام های سعودی برای متقاعد کردن آنها به علنی سازی رابطه با اسرائیل در دست نیست، اما از مجموعه اخباری که در چندماه اخیر منتشر شده می توان گفت که ریاض سه خواسته مشخص از واشنگتن دارد: تضمین امنیتی مشابه ناتو، حمایت از توسعه برنامه انرژی هسته‌ای صلح آمیز و غیرنظامی و کاهش محدودیت در زمینه فروش تسلیحات.
آنچه زنگ های خطر را در ایالات متحده درباره این سه خواسته به صدا درآورده اصرار ریاض بر برخوداری از برنامه غنی سازی بومی است. بر همین اساس، اکسیوس در گزارشی از تلاش های دو حزبی ( دموکرات و جمهوری خواه) در داخل ایالات متحده برای ممانعت از موافقت کاخ سفید با این درخواست خبر داده است.
بر اساس نامه ای که ابتدا با اکسیوس به اشتراک گذاشته شده، یک گروه دو حزبی متشکل از بیش از دوازده کارشناس هسته ای و خاورمیانه روز پنجشنبه نامه ای به جو بایدن ارسال کردند و از او خواستند اجازه ندهد عربستان سعودی برنامه غنی سازی اورانیوم در خاک خود داشته باشد.
چرا این اقدام مهم است؟
تقاضای عربستان سعودی برای برنامه هسته ای غیرنظامی که شامل غنی سازی اورانیوم می شود، پیچیده ترین و حساس ترین بخش توافقی بزرگ است که کاخ سفید با ریاض و اسرائیل در حال مذاکره درباره آن است.
این یکی از خواسته های اصلی عربستان سعودی در تلاش های دولت بایدن برای تضمین یک توافق صلح بین ریاض و اسرائیل است. اما نه تنها از سوی کارشناسانی که نامه روز پنجشنبه را ارسال کردند، بلکه با مخالفت اسراییل و همچنین بسیاری از اعضای کنگره که از دولت عربستان سعودی به خاطر سوابق حقوق بشری آن انتقاد می کنند، مواجه است.
مخالفان چه می گویند؟
27 کارشناس امضا کننده این نامه به بایدن می گویند از عادی سازی رابطه میان تل آویو و ریاض حمایت می کنند، اما فکر می کنند پادشاهی برای تولید انرژی صلح آمیز هسته ای به غنی سازی اورانیوم نیاز ندارد. آنها نوشتند: «ما از شما می‌خواهیم درخواست پادشاهی عربستان سعودی برای غنی‌سازی اورانیوم را به عنوان بخشی از یا جدای از توافق عادی‌سازی بین عربستان سعودی و اسرائیل رد کنید.»
این کارشناسان تاکید کردند که غنی‌سازی اورانیوم در خاک عربستان سعودی می‌تواند عربستان را به آستانه دستیابی به تسلیحات هسته‌ای برساند - واقعیتی که سیاست ایالات متحده باید از وقوع آن جلوگیری کند -.
امضاکنندگان این نامه شامل چندین مقام سابق ایالات متحده می‌شوند که در دولت‌های جمهوری‌خواه و دموکرات خدمت و بر روی مسائل هسته‌ای یا خاورمیانه کار می‌کردند. این افراد همچنین شامل دیوید آلبرایت، یکی از کارشناسان برجسته هسته ای در جهان، اولی هاینونن و پیر گلدشمیت، هر دو معاون مدیرکل سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی، و مشاور امنیت ملی سابق بنیامین نتانیاهو هستند. این نامه توسط مرکز آموزش سیاست عدم اشاعه و بنیاد دفاع از دموکراسی ها (FDD)، یک اندیشکده واشنگتن که دیدگاه های طرفدار اسرائیل دارد، سازماندهی شده است.
وضعیت مذاکرات آمریکا با عربستان چگونه است
دولت بایدن هنوز در حال مذاکره با مقامات سعودی در مورد شرایط یک برنامه هسته ای غیرنظامی احتمالی است. مذاکرات جداگانه در مورد این موضوع بین دولت بایدن و اسرائیل در حال انجام است. برخلاف امضاکنندگان نامه، نتانیاهو با داشتن برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان سعودی مخالفتی ندارد و دولت او در حال مذاکره با آمریکا در مورد خطوط قرمز برای برنامه‌ای است که شامل غنی‌سازی اورانیوم می‌شود.
یک مقام ارشد آمریکایی روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت که در مورد خطوط قرمز، همسویی کامل بین دولت اسرائیل و دولت بایدن وجود دارد.
کارشناسان در این نامه گفتند که حتی اگر تأسیسات غنی‌سازی در عربستان سعودی توسط آمریکایی‌ها اداره شود، «خطر غیرقابل قبولی برای گسترش سلاح‌های هسته‌ای به‌ویژه با توجه به اظهارات علنی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان درباره تسلیحات هسته‌ای» خواهد داشت.
محمد بن سلمان در مصاحبه ای که روز چهارشنبه پخش شد به فاکس نیوز گفت که اگر ایران به سلاح هسته ای دست یابد، عربستان سعودی به دلایل امنیتی و برای ایجاد توازن قدرت باید به یک سلاح هسته ای دست یابد.
این کارشناسان در بخش هایی از این نامه نوشتند که تهدیدهای عربستان برای مراجعه به چین برای فناوری هسته‌ای دلیلی برای تغییر سیاست آمریکا در قبال غنی‌سازی هسته‌ای نیست و اگر واشنگتن تسلیم این بازی شود «نشانه‌ای از ضعف» خواهد بود که می‌تواند تلاش‌های مشابه دیگر کشورها را برای دسترسی به این فناوری هسته ای به دنبال داشته باشد.
کارشناسان افزودند که اجازه دادن به عربستان سعودی برای داشتن توانایی غنی سازی اورانیوم مانند ایران می تواند یک مسابقه تسلیحات هسته ای منطقه ای را آغاز کند. آنها نوشتند: «هر گونه توافقنامه همکاری هسته‌ای با عربستان سعودی باید بالاترین استانداردهای منع اشاعه و اقدامات بازرسی و شفافیت را از طریق یک پروتکل الحاقی قوی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رعایت کند.»
اختلاف در داخل اسرائیل
در حالی که بحث درباره صدور مجوز از سوی ایالات متحده برای غنی سازی در عربستان در داخل ایالات متحده در جریان است، روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال به نقل از مقام‌های آمریکایی و اسرائیلی ادعا کرده مقام‌های اسرائیل بی‌سروصدا با دولت بایدن بر روی پیشنهاد راه‌اندازی عملیات غنی‌سازی اورانیوم با مدیریت آمریکا در عربستان سعودی به عنوان بخشی از توافق پیچیده سه‌جانبه برای ایجاد روابط دیپلماتیک رسمی بین ریاض و تل‌آویو کار می‌کنند.
به ادعای این گزارش،«بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر اسرائیل به نهادهای مرتبط دستور داده جوانب برخورداری عربستان از برنامه مسالمت‌آمیز هسته‌ای و تاثیر آن بر امنیت این رژیم را مورد بررسی قرار دهند. مقام‌های اسرائیلی در خصوص پذیرش برنامه هسته‌ای عربستان سعودی با یکدیگر اختلاف‌نظر دارند. به روایت روزنامه انگلیسی «فایننشال تایمز»، اسرائیل در حال فشار برای توافق دیپلماتیک با عربستان سعودی است و در عین حال مراقب برنامه هسته‌ای آن است. مقام‌های امنیتی اسرائیل و سران اپوزیسیون به طور جدی با این موضوع مخالفت و استدلال می‌کنند که انتقال فناوری غنی‌سازی اورانیوم می‌تواند به گسترش بیشتر تسلیحات اتمی در منطقه منجر شود.
برخورداری از غنی سازی با نظارت آمریکا؟
همزمان با این گزارش، شبکه عبری زبان کان ۱۱ اعلام کرد، در روزهای اخیر نشست‌های محرمانه‌ای میان مسئولان اسرائیل و عربستانی برگزار شده که جزئیات آن منتشر نشده است.
بر اساس گزارش این شبکه، پیشنهاد آمریکا به عربستانی‌ها درباره غنی سازی اورانیوم شامل غنی سازی اورانیوم به صورت غیرنظامی و ممانعت از رسیدن آن به سطح سلاح هسته‌ای است. این پیشنهاد شامل احداث تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم در خاک عربستان با مدیریت آمریکایی‌ها یا افراد مقیم در یک کشور دیگر است. بر اساس این پیشنهاد سربازان آمریکایی نظارت بر این تاسیسات هسته‌ای را بر عهده خواهند گرفت.
وال استریت ژورنال هم در این باره می نویسد: کارشناسان می گویند ممکن است تدابیری وجود داشته باشد که بتوان از راه دور یک تاسیسات غنی سازی را خاموش کرد - از مکانیزم خاموش کردن رسمی از راه دور گرفته تا سیستم‌هایی که سرعت سانتریفیوژها را تا جایی که می‌شکنند، افزایش دهند. کارشناسان هسته‌ای می‌گویند، با این حال، هیچ سیستمی برای خاموش کردن یک تاسیسات از راه دور وجود ندارد که نتواند توسط افرادی که مکان را تحت کنترل فیزیکی دارند، مسدود شود.
عربستان سعودی سال‌ها به دنبال برخورداری از توانمندی هسته‌ای بوده است اما مقامات سعودی می‌گویند، با توافقی که آمریکا تاسیسات هسته‌ای عربستان را اداره کند نیز موافقت خواهند کرد. آنها این ایده را با الگوی احداث آرامکو، شرکت ملی نفت عربستان سعودی مقایسه می‌کنند. آرامکو در سال ۱۹۳۰، توسط شرکت استاندارد اویل نیویورک و با عنوان شرکت نفتی عربی آمریکایی احداث شد. عربستان سعودی در دهه ۱۹۵۰ شرکت را تهدید به ملی کردن کرد و در نهایت در سال ۱۹۸۰ کنترل کامل را به دست گرفت.