هیئت ملی یمن پس از یک دور مذاکره پنج‌روزه برای صلح که با میانجیگری عمان میان عربستان و یمن انجام شد، از ریاض به صنعا بازگشت، مذاکراتی که دو طرف با تعابیری مثل «جدی»، «مثبت» و «امیدوارکننده» از آن استقبال کرده‌اند و از سال ۲۰۱۴ که جنگ یمن شروع شده، جدید‌ترین مذاکرات دو طرف به حساب می‌آید. ریاض در ژانویه ۲۰۲۱، به محاصره چهارساله قطر پایان داد، در مارس ۲۰۲۳، روابط دیپلماتیک با ایران را پس از هفت سال از سر گرفت و حالا هم در حال مذاکره با یمنی‌ها برای صلح بعد از ۹ سال جنگ است؛ تلاش‌هایی بلندپروازانه که نشانه‌های یک سیاست خارجی متوازن‌تر از قبل است.
مذاکره‌کنندگان یمنی روز سه‌شنبه پس از پنج روز مذاکره با مقامات سعودی درباره توافق احتمالی که راه را برای پایان دادن به جنگ ۹ ساله در یمن هموار می‌کند، ریاض را ترک کردند. این مذاکرات که با میانجیگری دولت عمان برگزار شده، پراحتمال‌ترین مذاکره در مسیر پایان جنگ در یمن است. مقام‌های سعودی و یمنی، هر دو چشم‌انداز مذاکرات را مثبت می‌دانند. «محمد عبدالسلام» مذاکره‌کننده ارشد دولت نجات ملی یمن و سخنگوی انصارالله طی پستی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی «ایکس» (توئیتر سابق) نوشت: «در چارچوب تلاش‌های قابل‌تقدیر برادران در سلطنت عمان برای حمایت از صلح و پایان دادن به بحران انسانی، هیئت ما پس از ورود به ریاض، دیدار‌های گسترده‌ای با طرف سعودی برگزار کرد و در آن در خصوص برخی گزینه‌ها و جایگزین‌ها برای غلبه بر مسائل مورد اختلاف که در دور قبل رخ داد، بحث کردیم.» او افزود: «این مسائل را که به تسریع روند پرداخت حقوق و رسیدگی به وضعیت انسانی که مردم ما از آن رنج می‌برند، کمک می‌کند برای مشورت به رهبری ارائه خواهیم کرد تا به یک راهکار عادلانه، جامع و پایدار منجر شود.» پیش از این هم، «حزام الاسد» عضو دفتر سیاسی جنبش انصارالله یمن یک‌شنبه پیش گفته بود که مذاکرات صلحی که در شهر ریاض عربستان سعودی در حال انجام است، «در فضایی مثبت» در حال پیگیری است، چیزی که حالا وزارت امور خارجه عربستان سعودی نیز آن را تأیید می‌کند. وزارت خارجه عربستان بامداد چهارشنبه از نتایج مثبت گفتگو‌های جدی درباره نقشه راه برای حمایت از روند صلح در یمن و دیدار با هیئت مذاکره‌کننده صنعا به ریاست محمد عبدالسلام در ریاض استقبال و تأکید کرد: «این نقشه راه را تیم ارتباط و هماهنگی عربستان ارائه کرد که ریاست آن بر عهده «محمد بن سعید آل جابر» سفیر عربستان در یمن است.»
عدول از شکست نظامی حوثی‌ها
هیئت انصارالله اواخر هفته قبل وارد عربستان سعودی شد و این اولین سفر رسمی هیئت انصارالله به ریاض، از زمان آغاز جنگ در یمن در سال ۲۰۱۴ است. دو منبع به رویترز گفته‌اند برخی پیشرفت‌ها در زمینه‌های اصلی از جمله جدول زمانی برای خروج نیرو‌های خارجی از یمن و مکانیسم پرداخت دستمزد عمومی به دست آمده است و تأکید کردند که طرف‌ها پس از رایزنی‌ها «به‌زودی» برای گفتگو‌های بیشتر ملاقات خواهند کرد. علاوه بر جدول زمانی خروج و مسئله دستمزد، طرفین درباره بازگشایی کامل بنادر و فرودگاه صنعا تحت کنترل انصارالله، تلاش برای بازسازی و دستیابی به توافق نیز بحث شده است.
اگر یمنی‌ها و عربستان به یک توافق ابتدایی برسند، راه سازمان ملل برای پیگیری یک روند صلح سیاسی گسترده‌تر با مشارکت سایر طرف‌های درگیری یمن، از جمله دولت یمن و نیرو‌های جدایی‌طلب جنوبی باز خواهد شد. شبکه الجزیره گزارش کرده که امریکا، متحد خود عربستان سعودی را برای پایان دادن به جنگ تحت فشار قرار داده و برخی از حمایت‌های نظامی خود را از ریاض مشروط به پایان دادن به دخالت در یمن کرده است. با این حال، به نظر می‌رسد، ریاض بعد از نزدیک به یک دهه سیاست خارجی تهاجمی در حال حرکت به سمت یک تعادل جدید در سیاست خارجی است. النورا آردماگنی، پژوهشگر ارشد در مؤسسه ایتالیایی مطالعات سیاسی بین‌المللی معتقد است: «هدف سعودی‌ها قبل از هر چیز، تضمین یک توافق دوجانبه با حوثی‌ها برای تثبیت مرز‌ها و جلوگیری از حملات احتمالی جدید علیه پادشاهی است.» به گفته آردماگنی، تلاش عربستان برای صلح با یمنی‌ها «نشان می‌دهد که عربستان سعودی اکنون عمدتاً از منظر مرزی به حل مناقشه در یمن نگاه می‌کند و در نتیجه اهداف اولیه خود را که شکست نظامی حوثی‌ها و بازگرداندن دولت به رسمیت شناخته شده توسط سازمان ملل در صنعا بود، محدودتر کرده است.» او می‌گوید: «از آنجایی که عربستان سعودی متوجه شد که نمی‌تواند توازن قوا در شمال غربی تحت کنترل حوثی‌ها را تغییر دهد، تمرکز استراتژیک آن به سمت جنوب تغییر کرده است. پادشاهی در حال تجدیدنظر در استراتژی خود در مناطق جنوبی یمن برای گسترش نفوذ نظامی و سیاسی سعودی است، بنابراین اهرم قابل‌توجهی را که امارات متحده عربی از سال ۲۰۱۵ به ضرر ریاض ایجاد کرده است، به چالش می‌کشد.»
عبور از اتکای صرف به امریکا
«آنا جاکوبز» تحلیلگر ارشد گروه بین‌المللی بحران در قطر، تلاش‌های عربستان برای صلح با یمن را در زمینه گسترده‌تری از سیاست خارجی عربستان به تصویر می‌کشد. او می‌گوید: «سعودی‌ها به محاصره تقریباً چهارساله قطر در ژانویه ۲۰۲۱ پایان دادند، روابط دیپلماتیک با ایران را در ماه مارس پس از بیش از هفت سال قطع روابط از سر گرفتند و [حالا هم]در حال مذاکره با شورشیان حوثی در تلاش برای پایان دادن به مداخله نظامی پادشاهی در یمن هستند.» او می‌گوید که عربستان «تلاش قابل‌توجهی برای حل و فصل اختلافات با همسایگان و تثبیت خود به عنوان یک وزنه سنگین دیپلماتیک منطقه‌ای و جهانی انجام می‌دهد.» جاکوبز به شواهد دیگری هم در این رابطه اشاره می‌کند: «آن‌ها (سعودی‌ها) شورای دریای سرخ را در سال ۲۰۲۰ تأسیس کردند که شامل همه کشور‌های همسایه است و در سال ۲۰۲۳ شریک گفتگو با سازمان همکاری شانگهای، یک سازمان امنیت منطقه‌ای اوراسیا شامل چین، روسیه و هند شدند. عربستان سعودی در حال مذاکره برای عضویت در BRICS - گروهی از اقتصاد‌های نوظهور متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی - تا ژانویه ۲۰۲۴ است. شاید بلندپروازانه‌ترین آن‌ها این باشد که طی چند ماه گذشته مذاکرات را با هدف تسهیل انجام داده است.» او همه این تلاش‌ها را برای یک سیاست خارجی متوازن‌تر به تغییر وضعیت مناسبات عربستان با امریکا مرتبط می‌داند: «اپیزودی که سعودی‌ها آن را به‌ویژه نگران‌کننده دانستند، زمانی بود که ایالات متحده از نظر آن‌ها به حمله بزرگ به تأسیسات آرامکو در سال ۲۰۱۹ که حدود نیمی از تولید نفت این کشور را موقتاً متوقف کرد، پاسخ کافی نداد.» این تحولات در کنار انتقادات گاه‌و‌بیگاه بایدن از عربستان باعث شده که «بخش قابل‌توجهی از تلاش‌های عربستان سعودی برای دور شدن از اتکای سنتی خود به ایالات متحده، تعمیق روابط سیاسی و اقتصادی با قدرت‌های رقیب مانند چین و روسیه و همچنین قرار دادن خود به عنوان رهبر اصلی به اصطلاح جنوب جهانی» متمرکز شود. کارشناس گروه بین‌المللی بحران تلاش عربستان برای مصالحه با انصارالله یمن را «بخشی از کوشش محمد بن‌سلمان برای بازسازی وجهه بین‌المللی خود» می‌داند: «در یمن، مداخله منجر به تقویت حمایت ایران از شورشیان حوثی شد. منجر به حملات [منتسب به ایران]به خاک عربستان سعودی و کشتیرانی بین‌المللی که برای رفاه اقتصادی این کشور حیاتی است؛ و با توجه به تعداد بالای تلفات غیرنظامیان ناشی از حملات سعودی، صدمات بیشتری به شهرت وارد کرد.»