به گزارش خبرنگار هنر خبرگزاری فارس، سریال تاریخی «رحیل» به کارگردانی مسعود آب‌پرور روایتی عاشقانه در پایان دوره قاجار و ابتدای روی کار آمدن حکومت پهلوی است که با بازگشت «محا» از سفر کربلا همراه می‌شود. این مجموعه، قصه‌ای زنانه دارد و روایتگر فردی به اسم «محا» و از دربار قاجار است که تلاش می‌کند دیگر زنان اندرونی را با خود متحد و یک تعزیه عاشورایی اجرا کند. سریال تاریخی «رحیل» از ۲۸ مرداد روی آنتن شبکه سه سیما رفته است.

اقبال محمدپور، کارشناس هنرهای نمایشی در یادداشتی به نقش هنر تعزیه و پرداخت غیرمستقیم به آیین‌های عاشورایی در سریال «رحیل» اشاره داشته است. این یادداشت را در ادامه می‌خوانیم.

تعزیه از هنرهای نمایشی خاصی است که قدمتی کهن دارد اما اکثر مردم این گونه از نمایش را با روایت‌های دینی، به خصوص وقایع عاشورا می‌شناسند. در اکثر نقاط ایران تعزیه برپا می‌شود و هنرمندان این عرصه، مردم را گرد خود آورده و صحنه کربلا و دیگر وقایع دینی را مقابل چشم آنان می‌آورند.

درباره تعزیه مستندهای زیادی ساخته شده است، اما در کمتر فیلم یا سریالی دیده شده که هنر تعزیه و تعزیه خوانان در آن جلوه خاصی داشته باشند. در دوران قاجار که تکیه دولت محل اجرای تعزیه‌های معروف و بزرگ بود، مردم بسیاری در ایام محرم به این محل آمده و شاهد هنرنمایی تعزیه خوانان بودند. تعزیه هنری است مردانه، حتی به جای شخصیت‌های زن، مردان و نوجوانان نقش آنان را بازی می‌کنند. همان گونه که ابوالفضل خوان داریم، زینب خوان هم وجود دارد.

در دوران قاجار، زنان اندرونی در ایام عزا، به خصوص ماه محرم، تعزیه‌هایی با حضور زنان یا کودکان بالغ نشده برگزار می‌کردند. در سریال «رحیل» که روی آنتن شبکه سه رفته به این موضوع پرداخته شده و زنان، تعزیه‌ای در اندرونی برپا می‌کنند. 

محا از شاهزادگان قاجار متولی این مراسم است. وی برای اجرای تعزیه، سراغ صحاف باشی دربار می‌رود که هم با نسخه‌های تعزیه آشناست و هم خود دستی در آن دارد. محا از او می‌خواهد که مقدمات کار را آماده کرده و به یک نوجوان پسر و برخی از زنانی که در دربار خدمت می‌کنند، تعزیه خوانی را بیاموزد. در حقیقت نقش معین البکاء بر عهده‌اش گذاشته می‌شود، اما خودش نمی‌تواند در تعزیه‌ای که در اندرونی کاخ گلستان برپا می‌شود حضور پیدا کند، چون مجلس زنانه است.

صحاف باشی نسخه‌ای را انتخاب می‌کند و به افرادی که محا معرفی کرده آموزش می‌دهد. پسرش اصلان نیز که خاطرخواه محاست، در این کار شرکت کرده و آماده کردن لوح‌ها، پرچم‌ها و دیگر ملزومات را به عهده می‌گیرد. 

سریال «رحیل» که با طراحی و تهیه‌کنندگی رامین عباسی‌زاده و با همراهی گروهی از بازیگران باسابقه، تولید شده بدون آنکه بخواهد درباره تعزیه آموزش مستقیم به مخاطب دهد، آن را در قالب داستانی جذاب به سمع و بصر تماشاگران می‌رساند. این پرداخت غیرمستقیم به آیین‌های عاشورایی یکی از بهترین تمهیدات برای جلب مخاطب در هنرهای نمایشی بوده و سریال رحیل نیز به اندازه از آن بهره گرفته است. 

رحیل ورای وجه داستانی، وجه آگاهی بخشی درباره تعزیه را هم دارد و فی‌المثل صحاف باشی در قسمتی از این سریال، درباره لباس شخصیت‌های اولیا و اشقیا، مثلا رنگ لباس امام حسین(ع)، حضرت ابوالفضل(ع)، حضرت زینب(س)، حربن ریاحی و.... توضیح می‌دهد تا مخاطبانی که تاکنون معنای رنگ‌ها را در تعزیه نمی‌دانستند با آنها آشنا شوند. 

فرخ نعمتی که سابقه ای طولانی و درخشان در تئاتر داشته و با هنر تعزیه نیز آشنایی کامل دارد، در نقش صحاف باشی دربار، آنچه که مردم باید درباره تعزیه بدانند را با دقت و هنرمندی کامل به آنان منتقل می‌کنند.

انتخاب بازیگر کاربلدی مانند فرخ نعمتی، بهترین گزینه برای بازی در این نقش صحاف بود و شاید اگر کسی دیگر این کاراکتر را بازی می‌کرد، مانند او از عهده کار بر نمی‌آمد. ضمن اینکه فرزند صحاف که توسط علی عباسی‌زاده ایفا شده نیز از جمله کاراکترهای مأنوس سریال رحیل به شمار می‌رود.

سریال‌های تلویزیونی به خاطر بینندگان زیادی که دارند، باید تا آنجا که می‌توانند، مردم را با فرهنگ دینی و ملی ایران آشنا کنند. حفظ سنت‌ها یکی از وظایف اصلی فیلمسازان و سریال سازان است که باید به آن توجه ویژه داشته باشند. چند سریال معدود مانند «رحیل» به این وظیفه دینی و ملی خود عمل کرده اند. امیدواریم تجلی فرهنگ را در دیگر مجموعه‌های تلویزیونی نیز شاهد باشیم.

پایان پیام/