به گزارش «جوان»، درحالي كه در ماه‌هاي اخير نشست‌هاي متعددي بين مقامات ارمنستان و آذربايجان براي حل اختلاف برگزار شد و منابع غربي از توافق قريب‌الوقوع بين دو كشور سخن مي‌گفتند، به نظر مي‌رسد كه ابرهاي تيره بر آسمان قفقاز دوباره سايه افكنده است و مي‌رود تا سومين جنگ قره‌باغ بين باكو و ايروان را كليد بزند. طي روزهاي اخير تصاويري در سراسر شبكه‌هاي اجتماعي آذربايجان دست به دست شده است كه به نظر مي‌رسد تحركات نيروهاي آذربايجاني در اطراف قره‌باغ كوهستاني و در امتداد مرز با ارمنستان افزايش يافته است. همزمان با تشديد اوضاع در قفقاز، برخي رسانه‌ها روز شنبه مدعي انتقال يگان‌هاي ارتش ارمنستان به نقاط مرزي با جمهوري آذربايجان شدند. به گزارش وبگاه «آذرنيوز»، ارمنستان به استقرار يگان‌هاي توپخانه در مرز با جمهوري آذربايجان ادامه مي‌دهد. خبرگزاري ترند جمهوري آذربايجان هم ديروز در گزارشي اعلام كرد: نيروهاي مسلح ارمنستان از مواضع خود در جهت منطقه ديولي به سمت مواضع ارتش آذربايجان واقع در منطقه سادارك در جمهوري خودمختار نخجوان، با سلاح‌هاي سبك شليك كردند و يگان‌هاي ارتش آذربايجان اقدامات تلافي‌جويانه انجام دادند.
از طرفي، وزارت دفاع ارمنستان از نشست وابسته‌هاي دفاعي خارجي و نمايندگان معتبر در ايروان با مقام‌هاي ارشد وزارت دفاع براي بررسي وضعيت كنوني در مرز ارمنستان و جمهوري آذربايجان خبر داد. به گزارش آرمن‌پرس، وزارت دفاع ارمنستان روز شنبه اعلام كرد: «در نتيجه تجمع نيروهاي مسلح آذربايجان در چند روز گذشته، وضعيت همچنان متشنج است، از اين رو نيروهاي مسلح ارمنستان اقدامات لازم را براي تثبيت آن و جلوگيري از اقدامات تحريك‌آميز ادامه مي‌دهند. »
به گزارش الجزيره، نيكول پاشينيان، نخست وزير ارمنستان هم روز پنج‌شنبه به تحركات آذربايجان اشاره كرد و گفت كه «وضعيت نظامي و سياسي منطقه ما طي هفته گذشته به طور قابل‌توجهي تشديد شده است. » وي تأكيد كرد: «لفاظي‌هاي خصمانه‌اي عليه ارمنستان در مطبوعات و تريبون‌هاي تبليغاتي آذربايجان تشديد شده و سياست تجاوز به خاك ارمنستان همچنان ادامه دارد. » نيروهاي نظامي ارمني مستقر قره‌باغ هم اظهارات مقامات جمهوري آذربايجان مبني بر تقويت قواي نظامي ارمني در منطقه شوشا را تكذيب كرده و آن را اطلاعات نادرست دانستند.
از سوي ديگر، شواهد و قرائن حكايت از اين دارد كه انتقال محموله‌هاي نظامي از رژيم صهيونيستي به آذربايجان نيز سرعت گرفته است و اين نگراني ارمني‌ها را از حمله قريب‌الوقوع ديگري از سوي آذربايجان افزايش داده است. آذربايجان در سال‌هاي اخير روابط نظامي خوبي با رژيم صهيونيستي برقرار كرده و ميلياردها دلار براي خريد سلاح از اين رژيم هزينه كرده است. افتتاح سفارت باكو در تل‌آويو و متعاقب آن اسكان تدريجي صهيونيست‌‌ها در خاك آذربايجان، به تحكيم پايه‌هاي روابط دو طرف منجر شده است.
افزايش تحركات نظامي هشدار خاصي را در قره‌باغ ارمني‌نشين كه به طور بين‌المللي به عنوان بخشي از آذربايجان به رسميت شناخته شده، ايجاد كرده است. نيروهاي ارمني مناطق اطراف قره‌باغ را با فروپاشي اتحاد جماهير شوروي در سال 1992 به تصرف خود درآوردند، اما آذربايجان در يك درگيري شش هفته‌اي در سال 2020 كه با ميانجيگري روسيه با آتش‌بس پايان يافت، بخش‌هاي گسترده‌اي از اين مناطق را پس گرفت. از زمان پيروزي آذربايجان در جنگ دوم قره‌باغ در سال 2020، درگيري‌هاي متعددي در داخل و اطراف قره‌باغ كوهستاني و در مرز دو كشور رخ داده است. مقامات باكو با وجود بازپس‌گيري بخش اعظم قره‌باغ، همچنان تلاش مي‌كنند منطقه كوچكي را كه 120 هزار ارمني در آن سكونت دارند نيز پس بگيرند. به همين منظور قره‌باغ ارمني‌نشين عملاً از ماه دسامبر 2022 در محاصره نيروهاي آذربايجان قرار گرفته است و تنها راه كمك‌رساني به آن نيز گذرگاه «لاچين» است كه از ماه دسامبر در محاصره نيروهاي آذري قرار دارد و اين مسئله شرايط سختي را براي ارمني‌هاي ساكن اين منطقه ايجاد كرده است و با وجود درخواست‌هاي جهاني براي پايان محاصره، آذربايجان از مواضع خود عقب‌نشيني نكرده است.

تلاش‌هاي بين‌المللي براي كاهش تنش‌ها
با اوج‌گيري بحران در قره‌باغ، برخي كشورهاي منطقه و فرامنطقه‌اي تلاش مي‌كنند دو طرف را به خويشتنداري دعوت كرده و از وقوع درگيرها در قفقاز جلوگيري كنند. دفتر نخست‌وزيري ارمنستان روز شنبه در بيانيه‌اي اعلام كرد كه نيكول پاشينيان و سيد ابراهيم رئيسي، رئيس‌جمهور ايران در گفت‌وگويي تلفني به رايزني پرداختند. طبق اين بيانيه، مسائل مربوط به منطقه، بدتر شدن بحران انساني در منطقه قره‌باغ به دليل «محاصره غيرقانوني كريدور لاچين، تجمع نظاميان جمهوري آذربايجان در منطقه قره‌باغ و افزايش تنش‌ها در مرز ارمنستان- آذربايجان» به طور ويژه مورد توجه قرار گرفت.

موضع قاطع ايران درباره تغيير مرزها
به گزارش تسنيم، رئيسي ديروز در پاسخ به تماس پاشينيان، در واكنش به گزارش وي از آخرين تحولات منطقه قفقاز، ضمن اعلام مجدد مخالفت جدي جمهوري اسلامي با هرگونه تشنج و نيز تغيير در مرزهاي تاريخي منطقه، بر آمادگي كشورمان به عنوان همسايه‌اي قدرتمند، براي ايفاي نقش مؤثر در جلوگيري از درگيري جديد و هرگونه تغيير در ژئوپلیتيك منطقه تأكيد كرد. رئيس‌جمهور با اعلام حمايت جمهوري اسلامي ايران از تماميت ارضي تمام كشورهاي منطقه گفت: «معتقديم مسائل منطقه بايد با گفت‌وگو ميان كشورهاي منطقه حل و فصل شود و به‌طور جدي مخالف باز شدن پاي كشورهاي بيگانه به منطقه قفقاز هستيم. ايران آمادگي دارد نقش خود را براي كمك به حل‌و‌فصل مسائل از طريق گفت‌وگوهاي ديپلماتيك ايفا نمايد.» همزمان، هيئتي از نيروهاي مسلح ايران نيز روز شنبه با وزير دفاع جمهوري آذربايجان در باكو ديدار و دو طرف درباره چشم‌انداز توسعه همكاري‌ها در حوزه نظامي و مسائل امنيتي منطقه تبادل‌نظر كردند.
الهام علي‌اف، رئيس‌جمهور آذربايجان كه طرح‌هاي جاه‌طلبانه‌اي براي قفقاز دارد، دنبال اجرايي كردن كريدور جنجالي «زنگه‌زور» است كه قرار است خاك اصلي آذربايجان را به منطقه خودمختار نخجوان متصل كند. اين كريدور كه عملاً مرزهاي 35 كيلومتري ايران و ارمنستان را قطع مي‌كند با واكنش تند مقامات ايراني مواجه شده و بارها نسبت به تغييرات ژئوپلتيكي در قفقاز هشدار داده‌اند.
از سوي ديگر، نخست‌وزير ارمنستان با اولاف شولتس، صدراعظم آلمان نيز درباره تحولات قفقاز تلفني گفت‌وگو كرد. دفتر نخست‌وزيري ارمنستان اعلام كرد كه پاشينيان دوباره بر تعهد نسبت به توافق‌هاي پراگ در اكتبر ۲۰۲۲ و بروكسل در مي‌۲۰۲۳ و رويكرد حل‌وفصل تمامي مسائل، منحصراً از طريق شيوه‌هاي ديپلماتيك و فضايي سازنده تأكيد كرد. نخست‌وزير ارمنستان همچنين براي مذاكرات فوري با رئيس‌جمهور آذربايجان و كاهش تنش‌ها اعلام آمادگي كرد.
يوري كيم، سرپرست معاون وزير خارجه امريكا در امور اروپا و اوراسيا، هم خواستار باز شدن گذرگاه لاچين و ارسال كمك‌هاي بشردوستانه به اين منطقه شد. امانوئل ماكرون، رئيس‌جمهور فرانسه نيز جمعه شب در تماس تلفني با پاشينيان، خواستار حل و فصل مناقشه بين ارمنستان و آذربايجان بر سر قره‌باغ كوهستاني از طريق ابزارهاي ديپلماتيك شد.