اذعان متقابل ایران و بریکس به جایگاه یکدیگر
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ سفر رئیس جمهوری به آفریقای جنوبی بنا به دعوت رسمی رئیس جمهوری این کشورصورت گرفته است که ریاست پانزدهمین نشست سران بریکس را برعهده دارد.
پیوستن ایران به سازمان شانگهای در کنار دعوت مجدد از رئیس جمهور اسلامی ایران به نشست بریکس نشانه‌های ازاذعان قدرت‌های نوظهور به نقش جمهوری اسلامی ایران در تغییر هندسه قدرت جهانی است.
سید ابراهیم رئیسی شامگاه چهارشنبه پیش از عزیمت به آفریقای جنوبی به منظور شرکت در اجلاس سران گروه «بریکس» با بیان اینکه ارتباط با همه کشور‌های مستقل در دستور کار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است، افزود: گروه بریکس توانسته کشور‌های مستقل را با هدف مشترک همکاری‌های اقتصادی و مقابله با یکجانبه‌گرایی گرد هم آورد و بدون تردید یکی از قدرت‌های نوظهور جهان است که دوستان بسیاری در جهان دارد.
رئیس جمهور در ادامه وجود ظرفیت‌هایی همچون در اختیار داشتن ۴۰ درصد جمعیت و یک چهارم خشکی جهان را از جمله مزیت‌های کم‌نظیر گروه بریکس دانست و افزود: قطعاً ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران زمینه بسیار مناسبی در جهت توسعه همکاری با این گروه اقتصادی خواهد بود.
رئیس جمهور شرکت در اجلاس سران گروه بریکس و اعلام مواضع جمهوری اسلامی ایران و همچنین دیدار و گفتگو با سران این گروه و شرکت‌کنندگان در این اجلاس را از جمله اهداف سفر خود به آفریقای جنوبی عنوان کرد و افزود: در همه برنامه‌های این سفر توسعه همکاری و تبادلات اقتصادی با شرکت‌کنندگان این اجلاس دنبال خواهد شد.
ایران در کنار برقراری روابط مستحکم با چین، روسیه و هند، بر گسترش روابط اقتصادی خود با سایر اعضای بریکس نیز تمرکز کرده و آشکارا به دنبال عضویت در این بلوک اقتصادی است.
تلاش ایران برای عضویت در بریکس، نشان‌دهنده آمادگی تهران برای مشارکت در تغییر نظم ناعادلانه جهانی از طریق ایجاد ائتلاف‌های جدید است که با استراتژی وسیع‌تر دلارزدایی از اقتصاد جهانی در هم تنیده است.
تلاش ایران برای عضویت در بریکس هنگامی سرعت گرفت که وزیر امور خارجه و دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز در اخرین نشست‌های این بلوک اقتصادی شرکت کردند.
نشست ژوهانسبورگ نقطه عطف در تاریخ نشست سران بریکس
دستکم دو نکته در این زمینه جلب توجه می‌کند: نخست گستردگی اجلاس و ابراز تمایل روزافزون کشور‌ها برای عضویت در بریکس و دوم طرح ایده‌های تحول آفرین جدید از سوی اعضای شرکت کننده.
اینکه سران ۶۷ کشور به این اجلاس دعوت شده‌اند، نوید تولّدی نو برای "جنبش جدید غیر متعهد‌ها" می‌دهد.
گفته می‌شود حدود ۴۰ کشور دیگر برای پیوستن ابراز علاقه کرده‌اند که شامل کشور‌هایی مانند آرژانتین، مصر، اندونزی، ایران، نیجریه، عربستان سعودی، ترکیه و امارات می‌شوند. در این بین ممکن است علاوه بر بررسی تصمیم جمعی سازمان و داشتن شرایط و رویه‌های لازم برای فرآیند پذیرش اعضای جدید، ساختار بریکس و روند پذیرش کشور‌های جدید با پیوستن تعداد بیشتری از کشور‌ها تغییر کند.
به نوشته اسپوتنیک، نشست ژوهانسبورگ دومین تجمع بزرگ در جهان بعد از کشور‌های عضو منطقه یورو به شمار می‌رود و در صورت گسترش آن و پیوستن کشور‌هایی نظیر ایران، عربستان و مصر به این گروه، جایگاه بسیار مهم و ویژه‌ای در بخش انرژی جهان کسب خواهد کرد. پیوستن عربستان و ایران به این گروه باعث می‌شود بخش بزرگی از بازار انرژی جهان در این گروه متمرکز شود به ویژه آنکه آمریکا به صورت ویژه‌ای به دلار‌های نفتی برای محافظت از ارزش دلار توجه دارد.
این ایده که پروژه بریکس در ادامه به پروژه "سازمان همکاری‌های شانگهای"، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و حتی "یک کمربند یک راه" به گونه‌ای متصل شود، خیلی قوی است.
همچنین پایگاه اینترنتی شبکه «روسیا الیوم» ازارایه هفت طرح عملیاتی جدید در نشست ژوهانسبورگ خبرداد که به تعبیر این شبکه می‌تواند دنیای کنونی ما را تغییر دهد.
مورد اول پیشنهاد پوتین مبنی بر تشکیل کمیته حمل و نقل برای رسیدگی به مسائل ترانزیتی است که در صورت توافق در مورد ایجاد آن، روسیه می‌تواند در سال ۲۰۲۴ ریاست کمیته را بر عهده بگیرد.
پیشنهاد دوم هم باز به رئیس‌جمهور روسیه اختصاص دارد؛ که پیشنهاد کرد نقش ارز‌های ملی در معاملات تجاری تقویت شود و کشور‌های عضو بریکس به ارز‌های دیجیتال روی آورند.
پیشنهاد سوم را رئیس جمهور افریقای جنوبی به عنوان میزبان نشست در خصوص ایجاد کمیسیون حقوق زنان ارایه داد.
پیشنهاد چهارم را لولا داسیلوا رئیس‌جمهور برزیل مطرح کرد و خواستار برابری شرایط استقراض مالی برای کشور‌ها شد. او گفت: کشور‌های در حال توسعه نباید وام‌هایی با بهره سنگینی دریافت کنند که ۷ برابر سود سایر کشور‌ها است.
پیشنهاد پنجم را نارندا مودی نخست‌وزیر هند در خصوص تشکیل سامانه ماهواره‌ای و امکان تشکیل مرکز تحقیقات فضایی بریکس ارایه داد که به نفع همه بشریت است.
پیشنهاد ششم را باز نخست‌وزیر هند در خصوص عضویت دائم کشور‌های آفریقایی در گروه ۲۰ ارایه داد.
پیشنهاد هفتم را هم «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین مطرح کرد که خواستار تاسیس مرکز هوش مصنوعی شد
بریکس سلطه دلار را به چالش می‌کشد و برای ایجاد نظم مالی عادلانه می‌کوشد
نشست ژوهانسبورگ نشست به شکل اساسی بر روی کاهش تکیه کشور‌های عضو به دلار تمرکز دارد.
ماموریت مهم بریکس و آنچه که بریکس را از G۷ متمایز کرده است، حذف دلار در مبادلات تجاری است. این ویژگی به کشور‌های نوظهور در اقتصاد، این اجازه را می‌دهد که برای رهایی از چرخه اقتصاد غرب وارد اقتصاد بلوک شرق شود.
اعضای بریکس با تاسیس بانک بریکس با سرمایه اولیه ۱۰۰ میلیارد دلار می‌خواهند در دنیای تغییر نظم جهانی، قطبی موثر در نظام پولی و مالی جهان باشند و مانع از یکه تازی دلار در اقتصاد جهانی شوند؛ کما اینکه تجارت با ارز‌های محلی و کشور‌های عضو را در دستور کار قرار داده اند.
بانک توسعه جدید بریکس که به عنوان جایگزینی جزئی برای بانک جهانی تأسیس شده است، بیش از ۹۰ پروژه به ارزش ۳۲ میلیارد دلار را برای حمایت از زیرساخت‌های اعضا تصویب کرده است.
عضویت در این بانک با توجه به رویه تأمین مالی آنکه به ارز‌هایی غیر از دلار نیز صورت می‌گیرد، بالقوه امکان بهره‌مندی کشور از منابع مالی را در میان‌مدت فراهم می‌کند. به لحاظ حقوقی نیز این بانک الزامی به رعایت تحریم‌های ایالات‌متحده ندارد.
گروه اقتصادی بریکس در حال پیشی گرفتن از «گروه هفت» است و براساس ارزیابی ها، سهم کشور‌های عضو بریکس از تولید داخلی ناخالص جهانی تا سال ۲۰۳۰ میلادی از ۵۰ درصد بیشتر خواهد شد.
اگر ارتباطات نهادی بین بریکس و اتحادیه‌های منطقه‌ای مانند مرکوسور، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و اتحادیه گمرکی آفریقای جنوبی ایجاد شود، سیستم تجاری چندجانبه تقویت خواهد شد. فناوری‌ها، به ویژه در ارز‌های دیجیتال و تسهیل تجارت نیز به احتمال زیاد به اشتراک گذاشته می‌شوند و به بریکس و متحدانش یک پلتفرم تجاری بسیار بزرگ‌تر برای استقرار می‌دهند.
روسیه، چین و هند همگی آماده هستند تا ارز‌های دیجیتال خود را تا اوایل سال ۲۰۲۵ برای استفاده رایج عرضه کنند. این امر اجازه می‌دهد تا تجارت بین آن‌ها بدون شبکه جهانی سوئیفت انجام شود و تهدیدات مشابه علیه سایر کشور‌ها کاهش یابد.
در صورت موفقیت بریکس مبنی بر ایجاد یک ارز واحد، تحولات لازم برای ایجاد نظام جهانی جدید تسریع می‌شوند، چون ملت‌های زیادی چشم امید به موفقیت این نشست دارند.
به نوشته مجله نیوزویک، بریکس در حال تبدیل شدن به یک کابوس برای آمریکا و کشور‌های غربی است، زیرا تمایلات جهانی برای پیوستن به این گروه افزایش یافته است.
به اذعان نشریه «فایننشال‌تایمز» اگر عضویت همه این کشور‌ها پذیرفته شود، آنگاه ۴۵ درصد اقتصاد جهان در اختیار بریکس خواهد بود، حتی اگر تعداد کمی از این کشور‌ها به بریکس راه یابند، تقریباً نیمی از جمعیت جهان و ۳۵ درصد اقتصاد آن‌ها زیر چتر بریکس خواهد بود.
به گفته «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه بریکس هم‌اکنون به یکی از ستون‌های اصلی نظم نوین جهانی تبدیل شده است.
در مجموع به نظر می‌رسد اتحادیه بریکس کماکان به رشد و گسترش خود ادامه خواهد داد و با عضوگیری جدید بخصوص از سوی کشور‌های مستقل مانند جمهوری اسلامی ایران جایگاه بین المللی خود را بیش از پیش تقویت خواهد کرد. احمد کاظم زاده