فرشاد گلزاری

وقوع هر جنگ یا منازعه‌ای در تاریخ باعث ایجاد اتحاد و یا اختلاف میان کشورهای مختلف در عرصه سیاسی، امنیتی و اقتصادی می‌شود که نمونه‌های آنهم بسیار زیاد است. به عنوان مثال در جنگ‌های جهانی شاهد خلق واژه‌هایی به نام «متحدین و متفقین» بودیم که در اصل باید این کلمه را دریایی از معنا و مفهوم سیاسی و نظامی بدانیم که تغییرات زیادی را به گیتی تحمیل کردند. در حقیقت متفقین و متحدین دو طیفی بودند که روبرو یکدیگر ایستادند و تا روز موعود که استالین، چرچیل و روزولت پیمان یالتا را در جزیره کریمه امضا کنند، از یکدیگر کشته گرفتند و بر ناقوس مرگ دمیدند. در سایر منازعات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای هم همین اتفاق رخ داده است. 

در جنگ ایران و عراق بسیاری از کشورها و حتی شوروی پشت بغداد ایستادند و در بازه‌ای دیگر ایالات متحده به بهانه سرنگونی اسامه بن لادن، رهبر سازمان جهانی القاعده به افغانستان و سپس عراق حمله کرد. حالا هم که جنگی به نام اوکراین و با تحریک روسیه از سوی غرب رخ داده روز به روز شاهد اقدامات عجیب و غریب سیاسی- امنیتی هستیم که برآیند آنرا به خوبی می‌توان در اقتصاد بین‌الملل مشاهده کرد. زمانی که ارتش سوریه حمله خود به اوکراین را کلید زد در همان زمان توماس فریدمن، ستون‌نویس برجسته نیویورک‌تایمز نوشتاری را به رشته تحریر درآورد و از مقامات پکن پرسید: «چین عزیز، در پرونده اوکراین کدام طرفی هستی؟». 

نشست رهبران کره‌جنوبی، آمریکا و ژاپن به نوعی در پاسخ به اتحادی است که میان روسیه، چین و کره‌شمالی شکل گرفته و حالا بایدن اعلام کرده که قصد دارد بدون پیش شرط با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی دیدار کند که در بطن این اقدام تعیین خطوط طرفین نهفته است

این مقاله فریدمن صراحتاً به این موضوع اشاره داشت که برنده درگیری میان غرب و روسیه آنهم در زمین اوکراین، کسی نیست جز «شی» رئیس جمهوری چین که در حال تماشای نزاع مذکور است و در خلال آن سعی می‌کند دستانش را از شرق آسیا تا خاورمیانه و حتی اروپا و کارائیب درازتر کند. ریدمن معتقد بود که چین از این فضای به وجود آمده به نفع خود استفاده خواهد کرد اما در جایی ممکن است راهی نداشته باشد جز همکاری و مشارکت در برخی از پروژه‌های روسیه علیه غرب. تحلیل فریدومن درست از آب درآمد؛ چراکه چندی پیش شاهد سفر وزیردفاع چین به روسیه و سپس بلاروس بودیم که به نوعی باید آنرا برآمده از بحران اوکراین و همکاری پکن با مسکو بدانیم و در سطح بعد شاهد آن هستیم که سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه ماه گذشته به پیونگ‌یانگ سفر کرد و با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی دیدار داشت. شاید برخی‌ها بپرسند که چرا این دیدار باید مهم قلمداد شود؟! پاسخ روشن است؛ چهارشنبه گذشته کانگ سون نام، وزیر دفاع کره‌شمالی اعلام کرد که کیم جونگ اون، رهبر کره‌شمالی در دیدار ماه گذشته خود با سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه بر قصد خود برای تقویت همکاری‌های نظامی و امنیتی بین مسکو و پیونگ‌یانگ تاکید کرده است. در این میان باید متوجه باشیم که اساساً دیدار وزیر دفاع روسیه با رهبر کره‌شمالی را باید نوعی چراغ سبز چین به پیونگ‌یانگ دانست؛ چراکه بدون شک انعقاد هرگونه قرارداد تسلیحاتی میان کره شمالی و روسیه را به معنای سرازیر شدن تسلیحات و مهمات به جنگ اوکراین است! 

خط و نشان واشنگتن در کمپ‌دیوید! 

اقدام روسیه و کره‌شمالی آنهم در وضعیتی که هنوز جنگ اوکراین نتیجه مشخصی ندارد به نوعی برای غرب چندان خوشایند نبوده و نیست و به همین دلیل واکنش ایالات متحده هم در این میان به گونه‌ای بوده که نشان می‌دهد واشنگتن قرار نیست نسبت به این اقدام سه جانبه مسکو، پکن و پیونگ‌یانگ سکوت کند. در این راستا روز جمعه جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا در کنار یون سوک یول، رئیس جمهور کره‌جنوبی و فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن در کمپ دیوید نشست جانبه برگزار کردند. 

در بیانیه نشست کمپ دیوید میان روسای‌جمهور سه کشور ایالات متحده آمریکا، ژاپن و کره جنوبی آمده است: «هماهنگی استراتژیک بین ایالات متحده، ژاپن و کره جنوبی تقویت شده و همکاری امنیتی سه جانبه خود را به سطح جدیدی ارتقا خواهند داد»

در این نشست آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن هم حضور داشتند و در این نشست به نوعی قصد داشتند تا به همتایان خود بفهمانند این جلسه صرفاً یک نشست هم‌اندیشی نیست و سطح آن بالاتر از داده‌هایی است که رسانه‌ها بدان اشاره می‌کنند. 

بر این اساس بایدن از تلاش رهبران ژاپن و کره‌جنوبی برای حل و فصل مسائل دشوار بین کشورهایشان و با آمریکا قدردانی و با تاکید بر اهمیت حفظ صلح و ثبات در تنگه تایوان گفت که توافق شد در مورد مسائل مربوط به امنیت اقیانوس آرام و اقیانوس هند مشورت کنیم. بایدن در بخشی از سخنان خود در کنفرانس خبری مشترک با رئیس جمهوری کره‌جنوبی و نخست‌وزیر ژاپن اعلام کرد که ما برای دستیابی به آزادی بین‌المللی دریانوردی و مقابله با روسیه ایستادگی خواهیم کرد. 

همچنین کاخ‌سفید بیانیه نشست کمپ دیوید میان روسای جمهور سه کشور ایالات متحده آمریکا، ژاپن و کره جنوبی را منتشر کرد که در آن آمده است «هماهنگی استراتژیک بین ایالات متحده، ژاپن و کره جنوبی تقویت شده و همکاری امنیتی سه جانبه خود را به سطح جدیدی ارتقا خواهند داد». آنچه در این میان از سوی آسوشیتدپرس منتشر شده نشان می‌دهد که در توافق جدید موسوم به «وظیفه مشاوره» که با واسطه‌گری ایالات متحده و توسط کره جنوبی و ژاپن به امضا رسیده، به این موضوع اشاره شده که سه کشور با هماهنگی هم باید سالانه رزمایش‌های آموزشی نظامی برگزار کرده  و تا پایان سال 2023 اطلاعات درباره پرتاب موشک‌های کره شمالی را به اشتراک گذاشته و به صورت سالانه اجلاس‌های سه جانبه را برگزار کنند». 

در مقابل این اجلاس انتقاد شدید چین را به دنبال داشت؛ به گونه‌ای که وانگ ونبین، سخنگوی وزارت خارجه چین روز جمعه به خبرنگاران گفت که  «جامعه بین‌المللی درباره اینکه چه کسی اختلافات و تنش‌ها را افزایش می‌دهد، قضاوت خاص خود را دارد». با نگاه به محتوای نشست کمپ دیوید باید به این موضوع مهم اشاره شود که اساساً دیدار سه جانبه میان رهبران کره‌جنوبی، آمریکا و ژاپن به نوعی در پاسخ به اتحادی است که میان روسیه، چین و کره‌شمالی شکل گرفته و در این میان بایدن اعلام کرده که قصد دارد بدون پیش شرط با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی دیدار کند. این موضع را اگر در کنار اقدامات واشنگتن و شرکای آن در شبه جزیره کره قرار دهیم درمی‌یابیم که بایدن به دنبال آرام کردن اوضاع در این منطقه مهم است اما در بطن این اقدام تعیین خطوط مشخص طرفین نهفته است.