به گزارش ایکنا، آیت‌الله العظمی جوادی آملی، مفسر قرآن و نهج‌البلاغه 26 مردادماه در ادامه سلسله مباحث تفسیر نهج‌البلاغه به تبیین نسبت بین مال و علم و عقل پرداخت و افزود: در فارسی تناسب زیادی بین کلمه و معنا وجود ندارد، مثلا ما به کسی که وضع مالی خوبی ندارد، گدا می‌گوییم ولی گدا بار علمی ندارد، عرب می‌گوید فقیر یعنی کسی که ستون فقراتش شکسته است و کسی که جیبش خالی است و چنین فردی قیام ندارد؛ در سوره مبارکه نساء فرموده است که ملت وقتی می‌تواند قیام کند و سر پا بایستد که جیبش پر باشد؛ مال، عامل ایستادگی شماست و آن را به دست هر کسی ندهید؛ کسی که گرفتار اختلاس و حقوق نجومی است و قدرت تدبیر ندارد مالتان را ندهید.(وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا)
هدف حوزه تربیت عاقل است نه عالم
آیت‌الله جوادی‌آملی با بیان اینکه تعبیرات فراوانی برای مال در معارف دینی وجود دارد، اظهار کرد: حضرت امیر(ع) فرمود مال مانند علم و عقل نیست و عقل خیلی بالاتر از علم است و علم بالاتر از مال؛ شما طلاب به علم بسنده نکنید و بکوشید آنچه را یاد گرفتید، عمل کنید و به جامعه منتقل کنید؛ قرآن اصرار دارد کسی که وارد صحنه شد بین راه منقطع نشود. هدف حوزه‌ها عالم شدن نیست، بلکه عاقل‌شدن است، لذا قرآن کریم فرمود علم، نردبان و پایه است و کسی که علم را نردبان قرار می‌دهد تا عاقل شود او عالم است یعنی تا کسی عالم نشود عاقل نیست و تا عاقل نشود عالم نخواهد بود.
وی ادامه داد: امام علی(ع) فرمودند خیلی از علما، کشته جهل خود هستند زیرا جهل مربوط به بخش عملی و مسئول اجراست ولی علم برای بخش فرهنگی است، یعنی عالم اگر به علم خود عمل نکند فایده ندارد؛ اگر کسی عالم نبود گرفتار دشمن داخلی جهل است. رُبَّ عَالِم قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ، وَعِلْمُهُ مَعَهُ لاَ يَنْفَعُهُ. کسی که تدریس و قدرت سخنرانی خوبی دارد ولی بخش نظری به بخش عملی نرسد، ثمری ندارد. حضرت فرمود علم بالاتر از مال است، زیرا مال رهزن است ولی علم بخشی از راه را طی کردن است و اگر با عمل همراه شد، عقل است. عقل را هم عقل گویند زیرا خودخواهی و شهوات انسان را عقال و زانوبند می‌کند و جلوی چموشی نفس انسان را می‌گیرد.
صاحب تفسیر تسنیم و مرجع تقلید شیعه تصریح کرد: انسان با صراط به مقصد می‌رسد نه با سراج، لذا علم، سراج است و عقل، صراط. بنابر این اگر عقل انسان نفس را عقال کرد، او دیگر هر حرفی را به زبان نمی‌آورد و هر کاری را انجام نمی‌دهد؛ لذا حضرت فرمود علم بالاتر از مال است و عقل بالاتر از علم. خداوند دو نیروی عقل نظری و عملی به ما داده‌اند و ائمه(ع) فرمودند: العقل ما عبد به الرحمان و اکتسب به الجنان. اگر کسی اینطور شد مانند ملاعلی نوری خواهد شد که حکیم کوچکی نبود. اگر مبارزه است نماد آن شیخ فضل‌الله نوری است و حکمت و فلسفه، ملاعلی نوری.
نافرمانی برخی به خاطر بی‌عملی ماست
وی اضافه کرد: بنابر این شما به اندک‌ها بسنده نکنید، بلکه باید عالم ربانی شوید تا جامعه اصلاح شود. اگر برخی از مردم نافرمانی می‌کنند چون دیدند ما گفتیم و عمل نکردیم وگرنه جامعه ما عاقل است. در سال 61، سمیناری در لندن برگزار شد و بنده سخنرانی داشتم و بعد از سخنرانی کسی دنبال بنده آمد و گفت ما در جایی زندگی می‌کنیم که شما اسم آن را نشنیده‌اید و نقشه را روی میز گذاشت و جزیره دورافتاده‌ای را نشان بنده داد ولی گفت که شما بگویید چه کردید که رها شدید ما هم انجام دهیم و این اثر کار امام و شهداست. در برگشت هنوز هواپیما به زمین ننشسته بود که مهماندار هواپیما سلام و احترام کرد و گفت خانم‌ها حجابشان را حفظ کنند و من دیدم زنان و دختران مسیحی و کلیمی و همه حجاب را رعایت کردند.
آمریکا پیشینه تمدنی زیادی ندارد
استاد درس خارج حوزه علمیه گفت: با فرهنگ و عمل و قدرت امام خمینی(ره) و با طهارت ملاعلی نوری و شیخ فضل‌الله، مردم به حرف ما گوش می‌دهند وگرنه با قلدری گوش نخواهند کرد. اگر ما بی‌سوادی و جهالت عملی و اختلاسی و نجومی در دور و بر خودمان نداشته باشیم و خود را حفظ کنیم مردم به حرف ما گوش خواهند کرد؛ اینجا ایران است و تاریخ و جغرافیای ایران و پیشینه آن مشخص است نه آمریکا که چند تا روستایی بودند و کریستوف کلمب آنجا را کشف کرد؛ در حقیقت بیابانی بود که کشف کردند؛ اینها ریشه و آثار باستانی ندارند؛ ما مردان بزرگ داریم و آثار باستانی و حق داریم ملتی بزرگ باشیم ولی شیخ فضل‌الله و ملاعلی نوری می‌خواهد. شما مردم بزرگی هستید و اگر به کم راضی شوید به خودتان آسیب زده‌اید.
مفسر قرآن و نهج‌البلاغه بیان کرد: باید بنان و بیان ما عقال شود و حرف بیجا و غیرعلمی نزنیم و نشنویم و اگر اینطور باشیم فرشته‌خو خواهیم شد. الان فرش اطلس و ابریشم گران‌ترین فرش است که محصول یک کرم است و اگر ابریشم از یک کرم درست می‌شود ما چرا فرشته نشویم. برگ توت است به تدریج کنندش اطلس/ حضرت علی(ع) فرمود علم، چراغ است و با چراغ کسی به مقصد نمی‌رسد، بلکه با راه و عقل می‌توان به مقصد رسید؛ این سراج و چراغ وسیله برای طی صراط است و اگر کسی به صراط رسید به تعبیر امام علی(ع) بعید نیست انسان فرشته شود و از فرشته بالاتر برود. حساب ائمه از ما جداست، ولی مردان بزرگی هستند که جا پای ائمه گذاشته‌اند. حضرت امیر(ع) فرمودند تنها هدف این نیست که انسان کار خوب کند و بهشت برود؛ مردم اگر بفهمند همه ما به مبانی و مبادی دین معتقدیم و عمل می‌کنیم آنها هم طی خواهند کرد و نظم دین و دنیا را خواهیم داشت.
محبوب خدا شدن هنر است
آیت‌الله جوادی آملی تصریح کرد: ما تا محقق نشویم یعنی چیزی برای ما حل نشده است نباید بنویسیم و بگوییم و بعد هم باید متحقق شویم، یعنی عالم با عمل شویم. در کتاب شریف تمام نهج‌البلاغه جلد ششم صفحه 271 حضرت امیر فرمایشی را از پیامبر(ص) نقل فرموده است که ایشان گفتند: انسان به وسیله نوافل هم می‌تواند به خدا نزدیک شود، وقتی با نافله، مقرب شد محبوب الهی خواهد شد. ما اگر دوست خداییم هنر نیست زیرا او نیازهای ما را برطرف می‌کند ولی اگر محبوب خدا شدیم، هنر است. قُل إِن كُنتُم تُحِبّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعوني يُحبِبكُمُ اللَّهُ وَيَغفِر لَكُم ذُنوبَكُم ۗ وَاللَّهُ غَفورٌ رَحيمٌ؛ یعنی اول محب خدا و بعد محبوب خدا می‌شوند. اگر خدا دوست کسی بود که این کار در مقام فیض و فعل خدا رخ می‌دهد در این صورت او مظهر هو السمیع خواهد بود و جز حق چیزی نمی‌شنود و او مظهر هوالبصیر است یعنی جز حق نمی‌بیند، مظهر هو المتکلم خواهد بود، یعنی جز حق چیزی نمی‌گوید و اینها چه مقاماتی است.
وی تاکید کرد: با دستی که کار می‌کند مظهر دست خدا و یدالله است؛ اینکه حضرت امیر فرمود: من در قلعه خیبر را با قدرت الهی کندم یعنی همین. پایی که مظهر الهی شد، هر جایی نمی‌رود و به حوزه علمی می‌رود و دنبال تحقیق و تحقق و در نهایت عالم مستجاب‌الدعوه خواهد شد. در دوره جوانی که وسایل فراهم و موانع برای شما کم است می‌توانید عالم و محقق متحقق شوید و عالم محقق متحقق می‌تواند جامعه را نورانی کند، دیگر نیازی نیست به خانم محله و شهر بگویید روسری داشته باش، بلکه وقتی دید عالم و روحانی محله یک عمر با نورانیت و پاکی زندگی کرده و می‌کند خود به خود حجابش را حفظ خواهد کرد.
انتهای پیام
نظر شما