روزنامه واشنگتن‌پست با گرم شدن کره زمین، انتظار می‌رود مناطق اطراف منطقه خلیج‌فارس به‌طور فزاینده‌ای غیرقابل‌تحمل شوند و گرمای طاقت‌فرسا در آنجا افزایش پیدا کند.
به گفته کارشناسان، چنین شرایطی توانایی بدن را برای تنظیم دمای داخلی‌اش مختل می‌کند. ماه گذشته میلادی گرم‌ترین ماه کره زمین اعلام شد. بدون کمک کولر، پنکه یا بودن در سایه، بدن فقط دستگاه خنک‌کننده مخصوص به خود را برای مقاومت در برابر گرما البته تنها در صورتی که دمای هوا پایین‌تر از دمای بدن باشد دارد.
تحقیقات نشان داده است که بدن انسان توانایی خود را برای خنک کردن از طریق عرق کردن در دمای ۳۵ درجه سانتیگراد در مقیاس موسوم به «حباب مرطوب» که هم دما و هم رطوبت را در نظر می‌گیرد از دست میدهد.
پژوهش‌ها نشان داده است که سیستم خنک‌کننده بدن در دمای پایین‌تر از دمای حباب مرطوب، نزدیک‌تر به ۳۱ درجه سانتیگراد، حتی برای افراد جوان و سالم نیز چالش‌برانگیز است.
در روزهای اخیر دمای سطح آب‌های خلیج‌فارس تا ۳۶.۴ درجه سانتیگراد افزایش‌یافته است که در مقایسه با داده‌های ماهواره‌ای در همین زمان از سال، بالاترین میزان در ۲۰ سال گذشته بوده است. واشنگتن‌پست این دما را با دمای آب‌های جکوزی که معمولاً بین ۳۷.۷ تا ۳۸.۸ درجه سانتیگراد هستند مقایسه کرده است. تحقیقات انجام‌شده در سال ۲۰۲۰ میلادی نشان داده است که بالا رفتن دمای «حباب مرطوب» به سطح بالا و خطرناک زیادتر و بیش از دو برابر بیشتر از سال ۱۹۷۹ رخ میدهد. شاخص‌های گرمای خلیج‌فارس در هفته‌های اخیر به صورت مداوم از ۶۰ درجه سانتیگراد فراتر رفته است و شب‌ها هم شرایط بهتری را نداشته است. روز سه‌شنبه، هفدهم مرداد جزیره قشم ایران دمای ۷۰ درجه سانتیگراد را نیز مشاهده کرد و در ماه ژوئیه، همین منطقه تا نزدیک ۷۴ سانتیگراد را تجربه کرد. عسلویه نیز در همان روز شاخص گرمای ۶۳.۳ درجه سانتیگراد و چهارشنبه ۶۴.۴ درجه سانتیگراد را ثبت کرد و پیش تر به ۶۷.۳ درجه نیز رسیده بود. واشنگتن‌پست اشاره‌کرده است که آب‌های خلیج‌فارس سطوح رطوبت خفه‌کننده‌ای داشته است. نقاط شبنم که معیار اندازه‌گیری رطوبت است به‌طور مداوم در مناطق اطراف به ۳۲.۲ تا ۳۵ درجه سانتیگراد رسیده است. در آمریکا، هر نقطه‌ای بالای ۲۱.۱ درجه سانتیگراد، به عنوان «رطوبت ناخوشایند» در نظر گرفته می‌شود
کوچک شدن خزر
کاهش تراز آب دریای خزر در قسمت شمالی این دریاچه مشهود است. با توجه به اینکه قسمت‌های جنوبی دریای خزر عمق بیشتری دارد، کاهش تراز آب در نیمه شمالی بیشتر از نیمه جنوبی به چشم می‌خورد.
طی سه دهه گذشته سطح دریای خزر مقداری افت کرده اما تبخیر زیاد آب، یخ نبستن دریای خزر طی زمستان در مناطق شمالی و عدم تعادل در میزان آب‌های ورودی باعث خواهد شد که تا پایان قرن حداقل 9 متر از سطح آب دریا کاهش یابد و این رقم حتی می‌تواند به 18 متر برسد. گزارش یادشده چنین سناریویی را تهدید زیست‌محیطی نامیده و می‌گوید سطح دریای خزر به صورت فزاینده‌ای پایین‌تر می‌آید و شتاب کاهش آب در حال افزایش است، با توجه به اینکه آب‌های بخش روسیه و ترکمنستان خزر، کم‌عمق است، با افت 9 متری آب حدود 24 درصد از مساحت سطح خزر کوچک خواهد شد و اگر 18 متر آب افت کند، 34 درصد از سطح این دریاچه خشک خواهد شد!
کاهش سطح آب
دکتر مجتبی ذوالجودی؛ معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: تراز اکولوژیک دریای خزر در طول عمر این دریا به‌طور طبیعی نوسانات سینوسی داشته و همواره طی چندین سال تراز آب خزر افزایش و در ادامه طی چندین سال روند کاهشی را طی کرده است اما طی دو دهه اخیر روند کاهش تراز آب خزر طولانی‌تر شده و شدت کاهش تراز آب به ویژه در سال‌های اخیر افزایش‌یافته به‌طور که تنها در سال 1401، تراز آب 26 سانتی‌متر کاهش‌یافته است! از سال 1375 تا 1401 که روند کاهش تراز آب شروع‌شده، حدود 2 متر از سطح آب کاهش‌یافته و به کمترین میزان در 30 سال اخیر رسیده است.
نقش گرما و ولگا در نوسان آب خزر
طبق گزارش مؤسسه تحقیقات آب وزارت نیرو، سطح آب دریای خزر پس از بالاترین تراز خود در 80 سال اخیر که در سال 1374 میلادی اتفاق افتاد، با سیری غیریکنواخت در حال کاهش است. بیش‌ترین میزان این کاهش نیز در بازه زمانی سال‌های 1387 تا 1394 میلادی به وقوع پیوسته و این رخداد با کاهش فراوان آب دهی رودخانه‌های مهم شمالی ازجمله رودخانه ولگا هم‌زمان بوده است. البته طی سال‌های اخیر افزایش دمای هوا و اثرگذاری آن بر میزان تبخیر و هدر رفت آب، درروند تغییرات سالانه و نوسانات آب تأثیر داشته است. ورودی آب‌های سطحی حدود 74 تا 85 درصد آب ورودی خزر را تأمین می‌کند که طبق برآوردها، رودخانه ولگا با حدود 250 میلیارد مترمکعب از کل 320 میلیارد مترمکعب آب ورودی از طریق آب‌های سطحی، حدود 80 درصد آب ورودی به خزر را تأمین می‌کند. با توجه به نقش ولگا در تأمین آب خزر، کاهش آب دهی این رودخانه در کنار عوامل طبیعی ازجمله افزایش تبخیر آب خزر و افزایش حرارت آب (دمای آب خزر در سال 1400 نسبت به میانگین بلندمدت 1 درجه افزایش‌یافته است) از مهم‌ترین عوامل کاهش تراز و پس‌روی آب خزر در سال‌های اخیر هستند.
بسته شدن ورودی رود ولگا
کاهش تراز اکولوژیک دریای خزر واکنش رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست را نیز در پی داشت و سلاجقه در این خصوص با اشاره به کاهش ورودی‌های دریای خزر از سوی کشورهای همسایه گفته است: مخصوصاً ورودی رود ولگا بسته‌شده است. از طرفی میزان بارش در کل حوزه آبخیز دریای خزر کاهش‌یافته است. ورودی دریای خزر کاهش‌یافته و تراز آب دریا در حال پایین رفتن است و در برخی آمار اعلام‌شده که قریب یک متر در 4 ـ 5 سال اخیر دریا عقب‌نشینی داشته و در سال به‌طور میانگین دریای خزر 20 سانتی‌متر عقب‌نشینی می‌کند.
تبخیر
سیده معصومه بنی‌هاشمی؛ سرپرست مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر گفت: در یک بازه 99 ساله تراز آب دریای خزر 25 متر بیلان منفی داشته است و از سال 1930 که دوره شروع سدسازی‌ها بود کاهش تراز آب به طول سه متر رخ‌داده است! سالانه یک متر از سطح آب دریای خزر معادل 380 میلیارد مترمکعب بر اثر تبخیر از دست می‌رود و این میزان تبخیر در سواحل جنوبی خزر بیشتر از دیگر مناطق خواهد بود.
نظر شما