علی منتصر کوهساری با بیان اینکه هرگونه تغییر در تراز آب دریای خزر بر کلیه ذی نفعان دریا و خط ساحلی اثرگذار است، اظهار کرد: موضوع کاهش تراز آب دریای خزر به عوامل مختلفی از جمله گرمایش زمین، کاهش دبی رودخانه‌های ورودی به واسطه سدسازی یا احداث سازه، عدم رعایت حق آبه و... برمی گردد.

وی با تاکید بر لزوم شفاف سازی تبعات منفی کاهش تراز آب دریای خزر در بخش های مختلف به ویژه حمل و نقل دریایی، اضافه کرد: اگر روند کاهش حجم و تراز آب دریا ادامه پیدا کند، علاوه بر چالش های محیط زیستی، مسائل و مشکلات حوزه حمل و نقل دریایی نیز کشورهای حاشیه خزر را به چالش خواهد کشید.

رئیس اداره ایمنی و حفاظت دریایی اداره کل بنادر و دریانوردی گیلان با بیان اینکه در یک دهه اخیر شاهد کاهش ۱۸۰ سانتیمتری تراز آب دریای خزر هستیم، تصریح کرد: این کاهش حجم و تراز آب دریا ریشه های مختلفی دارد که یکی از مهمترین آنها عدم تامین حق آبه خزر است.

این کارشناس ارشد مهندسی دریا، با اشاره به تامین آب دریای خزر توسط یک سری از رودخانه های ورودی به این حوضه آبریز، گفت: ۸۵ درصد آب دریای خزر از رودخانه ولگای روسیه تامین می شود و لذا اگر دبی آب ورودی به خزر از طریق ولگا کاهش پیدا کند، بیشترین تاثیر را در حجم و تراز دریای خزر خواهد گذاشت.

وی کاهش تراز آب دریای خزر در ۱۰ سال اخیر را غیر عادی دانست و یادآور شد: در تاریخچه دریای خزر افزایش و کاهش سینوسی حجم و تراز آب دیده می شود و شاهد پیش روی و پس روی آب و تغییر شکل سواحل در برهه های زمانی مختلف هستیم، اما آن چیزی که امروز جای نگرانی دارد، غیر عادی شدن نرخ رشد تغییراتی نزولی تراز آب دریاست؛ به گونه ای که در دهه اخیر با کاهش ۱۸۰ سانتی تراز آب مواجه بودیم که ۶۰ سانت آن فقط در دو سال اخیر رخ داده است.

منتصر کوهساری، با بیان اینکه تداوم فرایند کاهش حجم و تراز آب دریا حفظ ایمنی آب راه های شمالی توسط حاکمیت دریایی کشور(سازمان بنادر و دریانوری) را با چالش مواجه می کند، متذکر شد: یکی از تکالیف سازمان بنادر و دریانوردی، توسعه حمل و نقل دریایی و تامین ایمنی آب راه هاست و لذا زمانی که تراز آب کاهشی است و عمق تردد ایمن کشتی ها کاهش می یابد، اثرات سوء کاهش تراز آب می بایست از طریق اجرای پروژه های لایروبی جبران گردد.

وی با اشاره به عمق مناسب آب در بنادر شمالی کشور قبل از بروز تغییراتی کاهشی تراز آب خزر، عنوان کرد: در چنین شرایطی، تمام کشتی های خزر به راحتی تردد می کردند و جابجایی و حمل و نقل کالا به سهولت انجام می شد و لذا به دنبال این کاهش حدود دو متری، متعهد هستیم که عمق لازم را حفظ کنیم تا چرخه اقتصاد دریایی کشور در جریان باشد.

رئیس اداره ایمنی و حفاظت دریایی اداره کل بنادر گیلان با اشاره به هزینه بردار بودن لایروبی از بستر دریا جهت ایجاد عمق، عنوان کرد: هر مترمکعب لایروبی از دریا حدود پنج تا ۶ دلار هزینه دارد و لذا کاهش تراز آب دریای خزر این هزینه را بر کشور و سازمان بنادر تحمیل می کند تا بتوانیم اثرات سوء آن را جبران و حیات بنادر و صنعت دریایی کشور را حفظ کنیم.

وی کاهش ترار آب دریا را موجب تحمیل اثرات منفی بر تجارت دریایی و در نهایت قیمت تمام شده حمل و نقل دریایی دانست و اضافه کرد: فعالیت بنادر برای عمق مشخصی طراحی شده و میزان لایروبی برای دستیابی به عمق مناسب دارای ظرفیت مشخص می باشد، زیرا لایروبی بیش از حد استحکام سازه های بندری را تحت الشعاع قرار می دهد و لذا برای استحکام بخشی آنها باید مجددا هزینه کنیم.

منتصر کوهساری با اشاره به وجود تالاب بین المللی انزلی در استان گیلان، تاکید کرد: وقتی حجم و تراز آب دریا کاهش پیدا می کند، تالاب انزلی هم دچار کاهش ظرفیت آبی می شود. در واقع یکی از مشکلات اصلی تالاب انزلی، در حال حاضر همین کاهش تراز آب دریای خزر است. در صورت پس روی آب دریا، پهنه آبی تالاب کاهش پیدا کرده و لذا با کوچک ترین جریانات هوا، امکان تولید ریزگرد در مناطق ساحلی محتمل خواهد بود.

این کارشناس ارشاد مهندسی دریا، با بیان اینکه کشورهای ساحلی حوضه خزر باید در قالب برنامه های کارشناسی و تفاهم های بین المللی به دنبال حل این مشکل باشند، خاطرنشان کرد: همه کشورهای حوضه خزر از جمله ترکمنستان و آذربایجان و روسیه با مشکل کاهش تراز آب خزر مواجه هستند و لذا اقدام به کاهش سایز کشتی ها و تناژ بارگیری آنها کرده اند.

وی خواستار اجماع کارشناسی هدفمند پیرامون دریای خزر در کشور شد و خاطرنشان کرد: بخش های آکادمیک در کنار سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان بنادر و دریانوری اقدام به استخراج دلایل کاهش تراز آب دریا و راهکارهای برون رفت از آن کنند، زیرا بدون پشتوانه علمی و کارشناسی در مسیر دیپلماسی به نتیجه نخواهیم رسید.