عواقب بیش از یک دهه بی‌توجهی به سرمایه‌گذاری در صنعت برق گریبان همه را گرفته است، از بخش خانگی و صنعتی گرفته تا دولت و مسئولان وزارت نیرو که از ماه‌های آغازین امسال، نگران بیدار شدن غول خاموشی در تابستان بودند. بر اساس آمار، بخش خانگی در تابستان امسال بیشترین همکاری را با وزارت نیرو داشته است، به طوری که تا دوم مردادماه سال‌جاری ۲۵ میلیون قبض برای مشترکان خانگی صادر شده و از این تعداد ۹ میلیون قبض معادل ۳۵ درصد کل قبوض مشمول پاداش صرفه‌جویی برق شده‌اند. علاوه بر این در پایتخت نیز از هر دو خانه، یکی پاداش صرفه‌جویی برق گرفته است.
به گفته کارشناسان صنعت برق، سرمایه‌گذاری اندک در صنعت برق در طول یک دهه اخیر موجب ناترازی تولید نسبت به مصرف شده است، به ویژه اینکه امسال به دلایلی نظیر افزایش یک تا دو درجه‌ای دما در پیک تابستان و همچنین رشد معمول ۵ درصدی سالانه میزان مصرف نسبت به سال گذشته، شرایط سخت‌تری را پیش روی شهروندان و صنایع قرار داده است.
دولت در سال گذشته با انتقال خاموشی‌ها از بخش خانگی به صنعت و تخصیص مشوق‌هایی برای مصارف خانگی توانست میزان مصرف و تولید برق را مدیریت کند، هر چند کارشناسان معتقدند تکیه بیش از اندازه دولت بر مدیریت مصرف به جای مشوق‌های سرمایه‌گذاری در بخش تولید هیچ‌گاه علاج عقب‌ماندگی تولید برق نیست و دولت صرفاً باید از این گزینه در کنار سایر راهکار‌ها از جمله سودآوری طرح‌های نیروگاهی، تغییر قیمت خرید تضمینی برق، راه‌اندازی بورس انرژی واقعی و توجه به پرداخت مطالبات و تعهدات به طور همزمان برای جبران عقب‌ماندگی در این بخش استفاده کند، در غیر این صورت چنانچه در پنج سال آینده حتی بخش صنعت در تمام تابستان هم تعطیل شود، باز هم امکان تأمین برق بخش خانگی وجود ندارد، بنابراین دولت باید چاره‌ای اساسی برای توسعه صنعت برق بیندیشد.
مدیرعامل شرکت «توسعه برق و انرژی سپهر» در این خصوص می‌گوید: دولت مردمی برنامه‌های مختلفی را برای توسعه صنعت برق ارائه کرد، اما در دو سال گذشته، منتج به سرمایه‌گذاری و ایجاد نیروگاه نشد چراکه اعتماد سرمایه‌گذاران نسبت به انجام تعهدات توسط وزارت نیرو در سال‌های گذشته از بین رفته است، به این معنا که قیمت برق، نحوه پرداخت‌ها و قرارداد‌های یک‌طرفه باعث شده است صنعت برق غیرسودده باشد و این در حالی است که ارزش دارایی‌های نیروگاه‌ها بسیار بالاست.
مدیریت در مصرف خانگی منجر به رشد تولید در صنعت شد
اهمیت مدیریت مصرف برق خانگی و مصرف بهینه انرژی در این بخش بر کسی پوشیده نیست؛ اینکه ۴۳ درصد میزان مصرف برق در اوج بار تابستان مربوط به استفاده از سیستم‌های سرمایشی است، اهمیت توجه به افزایش بهره‌وری لوازم سرمایشی و متعاقب آن کاستن از میزان برق مصرفی این وسایل را برای جبران ناترازی‌ها دوچندان می‌کند. با چنین شرایطی و بر اساس اعتقاد صاحبنظران و کارشناسان، بخش اعظمی از میزان مصرف برق در اوج بار انرژی را سیستم‌های سرمایشی به ویژه کولر‌های آبی و گازی به خود اختصاص می‌دهند و مدیریت مصرف در این حوزه علاوه بر کمک به اقتصاد خانوار می‌تواند اثرات مثبتی برای مدیریت ناترازی در فصل گرما داشته باشد.
با درنظرگرفتن این امر، بی‌تردید مدیریت مصرف بخش خانگی نقش مهم و انکارناپذیری را در جبران ناترازی برق کشور داشته و به همین ترتیب تأمین برق بخش صنایع وابستگی شدیدی به میزان مصرف برق در بخش خانگی دارد. خط قرمز وزارت نیرو خاموشی در بخش خانگی است و تابستان پارسال و امسال با وجود اوج‌گیری مصرف برق در کشور هیچ‌گونه خاموشی را شاهد نبوده‌ایم و در کنار آن دولت در تأمین برق صنایع موفق‌تر از گذشته ظاهر شد، به طوری که از ابتدای امسال تاکنون تأمین برق مورد نیاز صنایع ۱۲ تا ۲۰ درصد نسبت به سال‌های گذشته رشد یافت. دربازه زمانی ۱۳ خرداد تا ۱۰ تیرماه ۱۴۰۲ (ژوئن ۲۰۲۳) رشد تولید ایران در بخش فولاد به ۴/۱۷ درصد رسید و کشور با رکوردشکنی رشد تولید از دهمین فولادساز بزرگ دنیا در سال گذشته به رتبه ۷ فولادسازان بزرگ دنیا رسید. در همین رابطه می‌توان گفت که علاوه بر تأثیر مثبت مصرف بهینه برق در بخش خانگی بر عملکرد صنایع کشور، مقایسه اقدام‌های انجام‌شده برای رفع ناترازی موجود در صنعت برق کشور بیانگر انجام کار‌های مفید و مؤثر در این باره است که اثرات مثبت خود را در زندگی مردم، کسب‌وکار، تولید کشور، تجارت، بهداشت و درمان نشان داده است.
۹ میلیون قبض مشمول پاداش صرفه‌جویی.
اما همکاری خوب هموطنان در سال جاری و مشارکت در طرح سراسری پاداش صرفه‌جویی نتایج و دستاورد‌های خوبی را در بخش خانگی به همراه داشت، به طوری که تا دوم مردادماه سال‌جاری ۲۵ میلیون قبض برای مشترکان خانگی صادر شده و از این تعداد ۹ میلیون قبض معادل ۳۵ درصد کل قبوض مشمول پاداش صرفه‌جویی برق شده‌اند. بر اساس این گزارش، متوسط رقم پاداش برای مناطق گرمسیری کشور ۲۷۰ هزار تومان و برای مناطق عادی به ۷۵ هزار تومان به ازای هر قبض می‌رسد و مشترکانی که پاداش صرفه‌جویی برق دریافت کرده‌اند، به طور متوسط ۲۱ درصد در مصرف برق صرفه‌جویی کرده‌اند. اما بیشترین میزان پاداشی که به یکی از مشترکان خوش‌مصرف تعلق گرفت، مبلغی بالغ بر یک‌میلیون‌و ۲۵۰ هزار تومان بود که دلیل اصلی دریافت چنین پاداشی خاموش کردن کولر‌های گازی اضافی در منزل وی بوده است. همچنین در همین بازه زمانی و در پیک مصرف امسال نسبت به سال گذشته در استان خوزستان شاهد کاهش مصرف ۱۷۳ مگاواتی برق بوده‌ایم، به عبارت دیگر ۹/۱ درصد مصرف برق در این استان نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.
از هر دو خانه تهرانی یکی پاداش صرفه‌جویی گرفته است
همچنین به گزارش روابط عمومی وزارت نیرو، کامبیز ناظریان، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ با اعلام اینکه بالغ بر ۵۰ درصد از مشترکان خانگی شهر تهران مشمول دریافت پاداش ریالی مدیریت مصرف برق شده‌اند، می‌گوید: مجموع رقم پاداش تخصیص داده‌شده به مشترکان خانگی برق در شهر تهران که موفق شده‌اند مصرف برق خود را نسبت به سال گذشته کاهش دهند به رقم قابل توجه ۱۴۵ میلیارد تومان بالغ شده که نشان‌دهنده همکاری قابل ملاحظه تهرانی‌ها در اجرای طرح مدیریت مصرف برق در ساعات اوج بار بوده است.
ناظریان تعداد قبوض مشمول پاداش را در شهر تهران حدود ۲ میلیون قبض عنوان می‌کند و می‌افزاید: میانگین کاهش مصرف برق توسط مشترکانی که مشمول پاداش شده‌اند در شهر تهران حدود ۲۵ درصد بوده است.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ با اشاره به اینکه افزایش کلی مصرف برق در کشور تمامی رکورد‌های ثبت‌شده پیشین را شکسته است، می‌افزاید: در چنین شرایطی بدون شک همراهی مشترکان خانگی توانسته است نقشی قابل ملاحظه در کنترل شرایط مزبور و حفظ پایداری شبکه انرژی داشته باشد و این مهم همراه با تلاش‌های شبانه‌روزی فعالان صنعت برق کشور و همچنین همکاری مشترکان صنعتی و اداری، به روشن نگه‌داشتن چراغ خانه‌های هموطنان‌مان کمک کرده است.
نظر شما