سعیده علیپور

خبر رسمی این بود، «رضا ثقتی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان به دلیل حواشی ایجاد شده در روزهای اخیر برکنار شد». اما پیش از این خبر کوتاه و تنها ساعتی بعد از انتشار دو ویدئو در فضای مجازی، این نام به سرعت به ترند اول توئیتر فارسی بدل شد. ویدئوهایی غیراخلاقی که گفته می‌شد نقش‌آفرین اصلی‌اش همین جناب مدیرکلی است که اتفاقا مؤسس کارگاه حجاب و عفاف در این استان و از حامیان تندروی اصولگرایان هم هست. بازخوانی توئیت‌ها و مواضع اینستاگرامی او البته موید این ادعاست.

روز جمعه هرچند ویدئو‌های انتسابی به او تایید نشد، اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حکم برکناری این مدیر استانی را تایید و در سامانه رسمی وزارت ارشاد، عبدالرضا علی‌پناه را به عنوان سرپرست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی کرد. دیروز نیز پس از پایان ساعات اداری، روابط‌عمومی اداره کل فرهنگ و ارشاد گیلان توضیحاتی در خصوص این برکناری پرحاشیه ارائه کرد: «اخیراً بلافاصله پس از ایجاد شائبه‌ خطای مدیر سابق این مجموعه، با دستور وزیر فرهنگ و ارشاد، نماینده ویژه وزیر در استان حاضر و تمام ابعاد این موضوع با حضور دستگاه‌‌های امنیتی و قضایی با دقت بررسی شد».

در این توضیحات همچنین تاکید شده است که «دولت حتی شائبه فساد را هم برنمی‌تابد و بدون هیچ‌گونه پیش‌داوری و تخریب حیثیت و آبروی افراد، این پرونده را که دارای ابهامات بسیار است، برای رسیدگی‌ دقیق به دستگاه قضا ارجاع داده شده است».

این مدیر کل ارزشی و سابق 45 ساله، دارای بیش از ۱۹ سال سابقه در بخش‌های مختلف اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان بود. در متن حکم انتصاب رضا ثقتی که در آذر ۱۴۰۰ از سوی وزیر ارشاد اسلامی دولت سیزدهم صادر شد، آمده بود: «نظر به شایستگی، تجارب ارزشمند و روحیه انقلابی و دینی جنابعالی، به موجب این حکم به عنوان «مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گیلان»  منصوب می‌شوید».

تشت رسوایی مدعی

آنچه نام او را هر چه بیشتر مورد توجه‌ها قرار داد و بحث‌ها را حول محورش داغ کرد، البته شاید بیش از عمل منافی اخلاق، داعیه‌داری‌ تند و تیزش از موضوعی است که این روزها جدل بر سر آن فراوان است؛ حجاب. 

مدعیانی که مخالفان موضوع اجبار حجاب را به بی‌اخلاقی و ولنگاری متهم می‌کردند و خود را از حامیان واژگان ابداعی ‌چون «زیست عفیفانه» می‌شمردند که این ماه‌ها و این روزها فراوان تکرار می‌شود، به دلیل جبهه سیاسی در برابر عمل به وضوح منکر و منافی عفت منسوب به مدیر کل مذکور سکوت معناداری پیش گرفتند که بسیاری آن را نشان‌دهنده تایید اصل خبر تلقی می‌کنند. در این میان البته بسیاری با اشاره به انتشار ویدئوها و وقایعی که اصالت آنها پیشتر تایید شده بود- مثل ماجرای سعید طوسی که متهم به برقراری ارتباط با پسران نوجوان بود- بر این مدعیان تاختند و آنها را متهم به «ریاکاری» کردند. ریاکاری که گناهان و اعمال خلاف عفت عمومی را در حاشیه امن می‌برد و در عوض آنها که تن به این ساز‌و‌کار ریاکارانه نمی‌دهند را برای اعمالی نه آنچنان، بلکه تنها برای انتخاب نوع پوشش در انظار عمومی به مجازاتی شدید محکوم می‌کنند یا حتی حکم بر مشکلات روانی و ارجاع آنها به مشاوره می‌دهند.

با این حال بسیاری منتظرند با توجه به مورد مدیرکل مورد نظری که اظهارات متعددش خاستگاه فکری او را مشخص می‌کند، برخی دقت بیشتری بر عملکردهای کنونی خود کرده و به این بیندیشند که چگونه است مدعیان شعارهایی مثل زیست عفیفانه خود به چنین مبانی پایبند نیستند و حتی از امکانات سازمانی و بودجه عمومی در جهت امیال خود بهره می‌گیرند. 

ویدئوهای منتشر شده از فساد اخلاقی مدیرکل ارشاد استان گیلان نشان داد مدعیان زیست عفیفانه خود کوچکترین اعتقادی به این زیست ندارند و گناهانی مرتکب می‌شوند که طبق شرع، حکمش اعدام است. جالب است که همین افراد شهروندان را به گناه ناکرده و تنها با رویکرد به تندروانه‌ترین خوانش از شرع محکوم می‌کنند

داعیه‌داران زیست عفیفانه

 اواخر خرداد ماه امسال همین مدیر کل جنجالی فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گیلان از ایجاد قرارگاه فرهنگی عفاف و حجاب محله‌محور خبر داد و در جمع خبرنگاران گفت: «یکی از ناهنجاری‌های شهری که دغدغه‌مندان را نگران کرده بحث زیر سوال رفتن حجاب و عفاف در جامعه است. معتقدیم مساله حجاب و تقویت زیست عفیفانه باید توسط مردم راهبری، مدیریت، پشتیبانی شده و ارتقا یابد».

این سخنان او که در یکی دو روز اخیر فراوان در توئیتر بازنشر شده است، به اعتقاد بسیاری نشانی از رویکرد دوگانه‌ای است که این روزها ساختار جامعه و به خصوص قدرت را در بر گرفته است. کاربری در توئیتر نوشت: «من به این فکر می‌کنم چند نفر شبیه به رضا ثقتی بر مسند کارند و برای خصوصی‌ترین بخش زندگی من و ما حکم صادر می‌کنند؟»

در این میان برخی از کابران فضای مجازی با پرداخت به موضوع ریاکاری و رشد امثال ثقتی در سیستم‌هایی که بیش از عملکرد، به ظاهر و ادعای افراد توجه دارد، از خطرات نفوذ این افراد نوشتند

در این میان بسیاری معتقدند مسأله‌ی گرایش جنسی و اساسا مسایل خصوصی افراد موضوعی شخصی است و حتی براساس آموزهای دینی نیز تجسس در زندگی خصوصی افراد، امری ناپسند است. این موضوع البته دستمایه سخن بسیاری است که سعی دارند در فضای مجازی اخبار مربوط به این رسوایی را کنترل و از بازنشر آن جلوگیری کنند. هر چند این گفته‌ها درست به نظر می‌رسد اما درمقابل بسیاری هم بر این عقیده‌اند؛ این حریم خصوصی در مورد مدیرانی که از اموال عمومی برای این موضوع استفاده می‌کنند صادق نیست. همینطور برای سینه چاکان جامعه ایمانی که با دایره واژگانی نظیر «زیست عفیفانه» و «حجاب» و .... بر دیگرانی که همفکر خود نیستند می‌تازند و با تکیه بر قدرت، شرایط زندگی را برای شهروندان سخت و به خصوصی‌ترین عرصه‌های زندگی افراد ورود می‌کنند و در عین حال خود «چون به خلوت می‌روند آن کار 

دیگر می‌کنند».

همین رویکرد صدای محسن تنابنده بازیگر و کارگردان را هم درآورد او در حساب شخصی خود، توئیتی از رضا ثقتی را با مخاطبانش به اشتراک گذاشته و از هوادارنش خواسته به دقت توئیت را بخوانند و صاحب توئیت را بشناسند. در متن توئیت این مدیر کل سابق آمده بود: « ترجیح میدم ساعت 22 از شبکه تماشا سریال سرقت پول و بعد فرار از زندان رو با خانواده ببینم، ولی سریال پایتخت 6 رو نگاه نکنم از بس که این فیلم بدآموزی داره و به قهقرا رفته. خدابیامرزد خشایار الوند نویسنده پایتخت رو زمانی که پارسال فوت شد پیش‌بینی کردم که میراثش به یغما بره. پایتخت شش +18».

در این میان برخی از کابران فضای مجازی با پرداختن به موضوع ریاکاری و رشد چنین افرادی در سیستم‌هایی که بیش از عملکرد، به ظاهر و ادعای افراد توجه دارد، از خطرات نفوذ این افراد نوشتند. کاربری در توئیتر نوشت: «وقتی کسی مثل این آدم توانسته تا این‌ حد رشد کند، حتماً کسانی باهوش‌تر از او - افراد فاسد و فرصت‌طلب، جاسوس‌ها و... - با همین یقه‌های بسته و ریش‌های بلند و دهان‌های بازِ شعارگو تا مدارجی بالاتر ترقی کرده‌اند و حالا میدان‌دار هستند. شرایط موجود و وضعیتی که گرفتارش هستیم هم البته به اندازه کافی گویاست».

کاربر دیگری نوشت: «مدعیان زیست عفیفانه خود کوچکترین اعتقادی به این زیست ندارند و گناهانی مرتکب می‌شوند که طبق شرع، حکمش اعدام است. جالب است که همین افراد شهروندان را به گناه ناکرده و تنها با رویکرد به تندروانه‌ترین خوانش از شرع محکوم می‌کنند».

کاربر دیگری در توئیتر نوشت: «سپیده رشنو را به خاطر روسری بازداشت کردند و از او جلوی دوربین اعتراف اجباری گرفتند، اما در مقابل رسوایی رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی فلان استان می‌گویند ستارالعیوب باشید». 

شاید خوشبینانه باشد که این اتفاق را دستمایه‌ای بدانیم برای بازنگری به اکوسیستمی که منجر به بروز و صعود افرادی می‌شود که با تکیه بر یکی از مذموم‌ترین صفات انسانی یعنی ریاکاری رشد می‌کنند. اما شاید کمترین نتیجه‌اش سخن گفتن و تعمق کردن بر شرایطی باشد که ادامه آن سبب می‌شود تا هر چه بیشتر فساد در کشور به موضوعی سیستماتیک بدل شود.