فرادید: میتلا (Mitla) یک سایت باستان‌شناسی مرتبط با فرهنگ زاپوتک است که در دره اوآخاکا در ایالت کنونی اوآخاکا در جنوب مکزیک واقع شده است. زاپوتک‌ها برای نخستین بار در دوره‌ی کلاسیک (۱۰۰-۶۵۰ پس از میلاد) در این مکان ساکن شدند و از یک روستای مستحکم به یک مرکز مذهبی بزرگ تبدیل شدند. 

زاپوتک‌ها باور داشتند «میتلا» به عنوان دروازه‌ای میان دنیای زندگان و جهان مردگان در خدمت دفن نخبگان زاپوتک بوده است، به همین دلیل، نام ناهواتلی Mictlán به معنای «محل مردگان» یا «جهان زیرین» است. 

از دیرباز این باور وجود داشت که مردم باستانی زاپوتک هزارتوی عظیم و پیچیده‌ای از اتاق‌ها و گذرگاه‌ها را زیرِ سازه‌های سنگی یافت‌شده در سایت باستان‌شناسی میتلا در ایالت جنوبی مکزیک ساخته‌اند. هدف این سیستم از تونل‌ها این بود که در نهایت به لیوبا (Lyobaa)، ورودی دنیای زیرین یا سرزمین مردگان منتهی شود. 

محققان به عنوان بخشی از مطالعه جدیدی که توسط پروژه‌ی لیوبا با حمایت موسسه ملی مردم‌شناسی و تاریخ (INAH) رهبری می‌شود، یک پروژه اکتشافی را سال ۲۰۲۲ در میتلا آغاز کردند. 

تحقیقات آن‌ها منجر به فاش شدن جزئیات جالبی در مورد ساختارهای مختلف زیرزمینی شد و اطلاعات مهمی را در مورد مرکز معنوی ساخته شده توسط مردم زاپوتک که ساکن جنوب مکزیک در دوران پیش از کلمبیا بودند، در اختیار محققان گذاشت. 

محققان برای تأیید وجود اتاق‌ها و گذرگاه‌های زیرزمینی که قبلاً کشف نشده بودند از تکنیک‌های کاوش ژئوفیزیکی در زیر میتلا استفاده می‌کنند. 

فناوری‌های به کار گرفته‌شده شامل رادار نفوذی زمین (GPR)، توموگرافی مقاومت الکتریکی (ERT) و توموگرافی نویز لرزه‌ای می‌شود که هر یک از آن‌ها از انتشارات الکترومغناطیسی برای نفوذ به سطح زمین و تولید تصاویری طرف دیگر مانع فیزیکی استفاده می‌کند. 

یکی از مدل های سه بعدی فضاهای زیر میتلا

محققان مدل‌های سه‌بعدی ترکیبی از دنیای زیرزمینی را که درست زیر سطح در میتلا یافت شده‌اند، با ترکیب نتایج روش‌های اسکن فشرده خود، ایجاد کردند. 

مهم‌تر از همه، یافته‌های بررسی ژئوفیزیکی به صراحت وجود اتاق‌ها و تونل‌های زیرزمینی متعدد را تأیید می‌کنند. مسیر این اتاق‌ها و تونل‌ها در زیر مجموعه‌ای از سازه‌ها به نام گروه کلیسا پیچ خورده است (پنج مجموعه سازه روی زمین در میتلا وجود دارد که یکی از آن‌ها دارای ویژگی‌های یک کلیسای کاتولیک در اواخر قرن شانزدهم است.) 

محققان به مطالعه نتایج اکتشافات اولیه خود ادامه خواهند داد و به دنبال جزئیاتی خواهند بود که شاید در نخستین تجزیه و تحلیل از قلم افتاده باشد.