جی پلاس، از فرش تا عرش؛ پس از یک دهه اما عرش تا فرش. شاید این تعریف‌های ساده، بهترین توصیف از حال و روز رشته‌های توپ و توری ورزشی ایران، علی الخصوص دو رشته والیبال و بسکتبال در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ باشد. 

* والیبال در مسیر نزولی بسکتبال

این روزها حال والیبال همانند بسکتبال خوش نیست، آن هم در شرایطی که درخشش نسل طلایی این رشته همانند بسکتبال به اتمام رسیده و اینگونه برداشت می‌شود که اکنون باید شاهد روزهای افت والیبال در سال‌های پیش رو باشیم تا شاید در آینده، با پشتوانه سازی درست، بار دیگر این رشته‌ها را در اوج ببینیم. 

والیبال ایران که با درخشش مثال زدنی خود در دهه ۹۰ موفق شد جا پای بسکتبال ایران گذاشته و به عنوان ورزش اول توپ و توری ایران خود را معرفی کند، این روزها آن اقتدار سال‌های گذشته خود را ندارد و همین امر باعث شده تا بسیاری از اهالی این رشته نگران آینده آن شوند.

* وقتی بسکتبال درس عبرت نشد

برای اینکه بهتر موضوع را درک کنیم، کافی است به حال و روز این دو رشته در دو دهه گذشته نگاه کنیم. در دهه ۸۰ بود که محمود مشحون (رئیس اسبق فدراسیون بسکتبال) با بهره‌گیری درست از استعدادیابی صورت گرفته در زمان ریاست علی غضنفری (با مربیگری فتحی)، موفق شد افتخارات زیادی را به همراه نسل طلایی این رشته متشکل از ستاره‌هایی چون صمد، حامد، کامرانی، آفاق، ساهاکیان و ... به دست آورد.

درخشش و افتخارات متعدد ستاره‌های بسکتبال در آن دوره اما باعث شد که فدراسیون در باد نسل طلایی خوابیده و از پشتوانه سازی برای این رشته غافل شود. به گونه‌ای که حتی در کم اهمیت‌ترین مسابقات هم تیم ملی ایران با ترکیب اصلی خود حاضر می‌شد و میدانی به جوان‌ترها داده نشد تا با کسب تجربه، پشتوانه‌ای قابل قبول برای نسل طلایی شکل بگیرد.

*‌ تکرار اشتباهات مشحون توسط داورزنی

محمدرضا داورزنی رئیس فعلی فدراسیون والیبال ایران، لقب «معمار نوین والیبال» را از آنجایی به دوش می‌کشد که بسیاری معتقدند پس از فراهم شدن زیر ساخت‌های لازم در زمان یزدانی‌خرم، داورزنی موفق شد با بهره گیری درست از شرایط موجود (همانند مشحون در بسکتبال)، این رشته را در دهه ۹۰ به اوج موفقیت و عزت برساند. اتفاقی که اکنون والیبال را بعد از کشتی و فوتبال، به سومین رشته پر طرفدار در کشور تبدیل کرد.

مسیری که پس از درخشش والیبال ایران در جهان طی شد اما همان مسیر اشتباه بسکتبال در زمان نسل طلایی بود. ملی پوشان ایران همواره در همه سطوح از مسابقات به میدان رفتند و روحیه نتیجه گرایی در ورزش کشور باعث شد تا داورزنی و فدراسیون والیبال هم از میدان دادن به جوانان خودداری کنند که اکنون اهالی این رشته نیز شاهد یک خلاء مشهود بین نسل طلایی (معروف، نادی، محمودی و ...) با نسل فعلی و جوان والیبال ایران باشند.

* سخنی برای آینده توپ و تور

در سال‌هایی که می‌شد به جای اعزام بی وقفه تیم‌های اصلی والیبال و بسکتبال ایران به مسابقات کوچک و بزرگ با میدان دادن به جوانان آینده درخشانی برای این دو رشته ساخت چنین موضوعی رخ نداد تا اکنون شاهد روزهای رو به افول این دو رشته دانشگاهی در کشور باشیم. 

اینکه موضوعات زیادی از جمله شرایط اقتصادی، سیاسی و ... در سخت‌تر شدن شرایط ورزش کشور تاثیر مستقیم داشته غیر قابل انکار است، اما بحث مدیریت فدراسیون‌های ورزشی نیز در این وضعیت پیش آمده بی تاثیر نیست. بهتر است برای سال‌های آینده مدیران روی کار با دقت نظر بیشتری درباره موضوع پشتوانه سازی ورود کنند تا شاید بار دیگر بتوان این دو رشته پر طرفدار را به روزهای اوج برگرداند.