حسین امیرعبداللهیان و سرگئی لاوروف وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و روسیه، در گفتگوی تلفنی، آخرین وضعیت مناسبات دوجانبه و همچنین تحولات مربوط به وضعیت ایجاد شده در مناطقی از روسیه را مورد رایزنی قرار دادند.

وزیر امور خارجه ایران در این گفتگوی تلفنی با حمایت از حاکمیت قانون در همه کشورها از جمله کشور همسایه و دوست روسیه و انتقاد از هرگونه دخالت خارجی در امور داخلی کشورها، شرایط داخلی روسیه را یک موضوع کاملا داخلی تلقی و اظهار اطمینان کرد که کشور روسیه از این مرحله عبور خواهد کرد.

سرگئی لاوروف نیز با اشاره به اظهارات رئیس جمهور روسیه، بر اعمال کامل حاکمیت قانون بر تمامیت ارضی این کشور تاکید کرد و افزود، روسیه به سرعت از این وضعیت عبور می کند.

وزیر امور خارجه روسیه در ادامه ضمن ارزیابی روابط سطح بالای دوکشور، بر پیگیری توافقات دوجانبه تاکید کرد.

سرویس مطبوعاتی رئیس جمهور بلاروس گزارش داد، پریگوژین پیشنهاد لوکاشنکو برای توقف جنبش واگنر در روسیه و برداشتن گام های بیشتر برای تنش زدایی را پذیرفت.

سرویس مطبوعاتی لوکاشنکو اعلام کرد که در حال حاضر پیش‌نویس گزینه قابل قبولی برای حل و فصل وضعیت گروه "واگنر" با ضمانت‌های امنیتی برای مبارزان آن وجود دارد.

بر اساس اعلام ریاست جمهوری بلاروس، گفت‌گوی لوکاشنکو با پریوگوژین با هماهنگی ولادیمیر پوتین انجام شد است.

رسانه‌ها گزارش داده‌اند که یکی از نکات توافق با واگنر، انجام برخی تغییرات در وزارت دفاع روسیه بوده است.

پس از این توافق،  رئیس گروه واگنر در پیامی صوتی که در کانال تلگرامی خود منتشر کرده، به نیروهای خود دستور داد با هدف جلوگیری از خونریزی، به پایگاه‌های خود بازگردند.

وی در این پیام گفت در حالی که 200 کیلومتر با پایتخت فاصله داریم، تصمیم گرفتیم که جلوی ریخته شدن خون روس‌ها را بگیریم و به پایگاه‌های خود بازگردیم.

شبکه خبری سی ان ان آمریکا به نقل از منابع نزدیک به دولت بایدن روز شنبه به وقت محلی گزارش گزارش داد: مقامات سراسر دولت آمریکا جمعه شب جلسات اضطراری را برای ارزیابی وقایع در روسیه تشکیل دادند.

سی ان ان تصریح کرد: این تحولات به قدری سریع رخ داد که مقامات آمریکایی و اروپایی را غافلگیر کرد.

همچنین یک مقام کاخ سفید اعلام کرد که مقامات آمریکایی روز شنبه به جو بایدن رییس جمهور این کشور در مورد تحولات در روسیه توضیح داده اند.

ترکیه، چچن و بلاروس: حامیان روسیه

در ابتدای این درگیری و امروز دو کشور موضع مشابهی از حمایت را درباره تحولات روسیه اعلام کرده‌اند که اولین آن‌ها جمهوری چچن و دومی نیز بلاروس بود؛ ساعاتی قبل ترکیه نیز به جمع حامیان پیوست. براساس گزارش‌های رسانه‌ای، «رمضان قدیروف»، رئیس جمهوری چچن اعلام کرد: نیروهایش آماده بودند تا در خنثی کردن شورش پریگوژین کمک کنند و در صورت لزوم از روش‌های خشن استفاده کنند.

قدیروف، به عنوان یکی از متحدان پوتین، افزود که هر آنچه در حال رخ دادن است خنجر از پشت و یک قیام واقعی نظامی است. وی ادامه داد: بارها و بارها گفته‌ام که جنگ مکان مناسبی برای برجسته کردن اختلافات شخصی و حل اختلافات پشت سرمان نیست.

رئیس جمهوری چچن، مبارزان روسی را مورد خطاب قرار داده و از آن‌ها خواست در دام تحریک نیفتند. او خطاب به شورشیان گفت: «مهم نیست که چه اهدافی را تعیین کرده‌اید و چه وعده‌هایی به شما داده شده است؛ دقیقاً اکنون امنیت و وحدت جامعه روسیه بالاتر از هر ملاحظه دیگری است».

بر اساس خبری که در کانال رسمی ریاست جمهوری بلاروس در پیام‌رسان تلگرام منتشر شد، دومین کشور حامی از مسکو، بلاروس بود؛ که پوتین با «الکساندر لوکاشنکو»، رئیس جمهور این کشور تماس گرفته و درباره وضعیت و تحولات اخیر روسیه گفت‌وگو کرد.

لوکاشنکو در این تماس، حمایت خود را از پوتین در مواجهه با شورش واگنر اعلام کرد. کاخ کرملین همچنین اعلام کرد که پوتین با روسای جمهور ازبکستان و قزاقستان نیز تلفنی گفت‌وگو کرده اما جزئیات بیشتری از این گفت‌وگوها ارائه نداد.

شورای امنیت بلاروس هم بعد از این رایزنی‌ها در بیانیه‌ای اعلام کرد: ما متحد روسیه بودیم و هستیم و نمی‌توانیم از حوادثی که در این کشور رخ می‌دهد جدا بمانیم.

کاخ ریاست‌جمهوری روسیه هم ساعتی پیش از گفت‌وگوی تلفنی «ولادیمیر پوتین» با «رجب طیب اردوغان» همتای ترکیه‌ای خود در خصوص تحولات مسکو خبر داد. خبرگزاری «اسپوتنیک»، طبق اعلام کرملین نوشت: اردوغان طی گفت‌وگوی تلفنی با پوتین، حمایت کامل خود را از اقدامات رهبری روسیه در پی تلاش برای شورش مسلحانه در این کشور اعلام کرده است.

واشنگتن و لندن: نگرانی همراه با هماهنگی

«آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه آمریکا در توییتی در واکنش به تحولات اخیر روسیه اعلام کرد که امروز با وزرای خارجه گروه هفت و «جوزپ بورل»، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره وضعیت جاری در روسیه گفت‌وگو کرده است. وی تصریح کرد که ایالات متحده با متحدان و شرکای خود در هماهنگی نزدیک خواهد بود. 

شورای امنیت ملی آمریکا در واکنش های خارجی اعلام کرد که واشنگتن تحولات اوضاع روسیه را زیر نظر دارد و در این خصوص با متحدان خود رایزنی خواهد کرد. شبکه «سی‌ان‌ان» آمریکا همچنین به نقل از منابعی اعلام کرد که کاخ سفید به‌طور فعالانه اوضاع را در داخل روسیه رصد می‌کند؛ «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا هم در جریان اوضاع داخل روسیه قرار گرفته است.

رسانه‌های آمریکایی اعلام کردند که «آدام هاج»، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا هم با صدور بیانیه‌ای تصریح کرد: ما اوضاع را رصد می‌کنیم و با متحدان و شرکای خود درباره این تحولات مشورت خواهیم کرد. مقامات دیگری از کاخ سفید اذعان کرده‌اند که به نظارت دقیق بر آنچه که در داخل روسیه رخ می‌دهد ادامه داده و آن‌ها تا زمانی که مشخص شود دقیقاً بین پوتین و پریگوژین چه می‌گذرد، مراقب اوضاع هستند.

وزارت دفاع انگلیس هم امروز با اذعان به اینکه «کشور روسیه با بزرگترین چالش امنیتی خود در چند وقت اخیر مواجه است»، در بیانیه‌ای خاطرنشان کرد: «طی ساعات آینده، میزان وفاداری نیروهای امنیتی روسیه و به ویژه گارد ملی روسیه برای تعیین مسیر این بحران بسیار مهم خواهد بود».

رسانه‌های انگلیسی با حمایت ضمنی از این شورش، اعلام کردند که نیروهای واگنر از بخش‌هایی از اوکراین که تحت کنترل روسیه است به حداقل دو نقطه در روسیه رفه‌اند و تقریباً مطمئن هستند که این گروه سایت‌های امنیتی کلیدی در روستوف، از جمله ستادی که عملیات نظامی روسیه در اوکراین را مدیریت می‌کند، اشغال کرده است.

در ادامه این گزارش‌ها که از پیشروی نیروهای شورشی واگنر تا مسکو حمایت می‌کنند، موضع وزارت دفاع انگلیس آمده است. این وزارتخانه اعلام کرده «با وجود شواهد بسیار محدودی مبنی بر درگیری بین واگنر و نیروهای امنیتی روسیه، این احتمال وجود دارد که برخی از نیروهای ارتش نجنگیده، به واگنر ملحق شده باشند».

وزارت خارجه انگلیس که نسبت به خطر درگیری در سراسر روسیه و سفر به این کشور هشدار داده، اعلام کرد: «گزارش‌هایی از تنش نظامی در منطقه روستوف و خطر ناآرامی‌های بیشتر در سراسر کشور وجود دارد. علاوه بر این، احتمال کمبود پروازهای بازگشت به بریتانیا هم قویاً وجود دارد».

پاریس، برلین و رم: تمرکزها همچنان بر حمایت از کی‌یف

کاخ ریاست جمهوری فرانسه، الیزه هم واکنش نشان داده و اعلام کرد که «امانوئل ماکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه از نزدیک اوضاع روسیه را دنبال می‌کند. الیزه در گزارشش افزود که «تمرکز ما بر حمایت از اوکراین است».

سخنگوی دفتر اطلاع رسانی دولت آلمان نیز به نوبه خود به رسانه‌های این کشور اعلام کرده که دولت صدراعظم «اولاف شولتز» از نزدیک وضعیت روسیه را زیر نظر دارد. وزارت خارجه آلمان همچنین به مسافران توصیه کرده تا به دلیل حوادث روسیه تا اطلاع ثانوی از سفر به روستوف و مناطق اطراف آن و حتی تردد در مرکز شهر مسکو خودداری کنند.

در ایتالیا، «جورجا ملونی»، نخست‌وزیر ایتالیا هم در موضعی خاص و با اعلام حمایت ضمنی از سرپیچی نیروهای واگنر گفت: شورش پریگوژین نشان داد که حمله روسیه به اوکراین نتیجه معکوس داشته و تبعاتش به پوتین رسیده است. دفتر ملونی در بیانیه‌ای اعلام کرد که «به دقت تحولات روسیه را زیر نظر دارد که نشان می‌دهد چگونه تجاوز به اوکراین باعث بی‌ثباتی در فدراسیون روسیه می‌شود».

از ورشو تا ناتو: اوضاع تحت رصد است

«اندژی دودا»، رئیس جمهور لهستان نیز با بیان اینکه با چند مقام کشورش در مورد وضعیت روسیه مشورت کرده است، گفت که ورشو اوضاع را زیر نظر دارد. دودا در ادامه واکنشش به تحولات مسکو خاطرنشان کرد: خصوص وضعیت روسیه صبح امروز رایزنی‌هایی با نخست وزیر و وزارت دفاع و همپیمانان انجام دادیم و به طور مستمر بر روند حوادث پشت مرزهای شرقی خود نظارت می‌کنیم.

«کایا کالاس»، نخست‌وزیر کشور استونی نیز از تقویت امنیت در مرزهای روسیه خبر داد و از شهروندانش خواست به هیچ منطقه‌ای در روسیه سفر نکنند. در حالی که یکی از سخنگوهای ائتلاف نظامی ناتو نیز تاکنون اذعان کرده که این ائتلاف در حال «نظارت بر اوضاع» در روسیه است.

دیگر نقاط جهان: احترام به حاکمیت قانون و اولویت به خویشتن‌داری

از سوی دیگر، در میان واکنش‌ها، هشدارهایی درباره ناآرامی در یکی از قطب‌های جهان و کشوری دارای زرادخانه بزرگ هسته‌ای، شنیده می‌شود که نگرانی‌ها درباره سرنوشت بقیه کشورها و سازمان‌های جهانی را منعکس می‌کنند.

«سالومه زورابیشویلی»، رئیس‌جمهور گرجستان هم که هم‌مرز روسیه و میزبان رزمایش‌های ناتو است، مدعی نظارت دقیق کشوش در مرزها شده و از بیم مهاجرت‌های احتمالی دستور تقویت بیشتر مرزهای شمالی این کشور با روسیه را صادر کرد.

وزارت امور خارجه دولت قطر هم با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که با نگرانی شدید تحولات روسیه دنبال می‌کند و خواستار رعایت حداکثر خویشتن‌داری، توسل به عقلانیت و در امان‌ماندن غیرنظامیان از عواقب درگیری‌ها است.

«ناصر کنعانی»، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم، این رویداد را موضوع داخلی روسیه دانست و تاکید کرد که ایران از حاکمیت قانون در روسیه حمایت می‌کند.

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه اتفاقات اخیر در روسیه را موضوع داخلی این کشور دانست و افزود: جمهوری اسلامی ایران از حاکمیت قانون در فدراسیون روسیه حمایت می‌کند.

 خبرگزاری رویترز گزارش داد: بالگردهای ارتش روسیه به ستون نیروهای مسلح واگنر که با خودروهای نفربر و دست کم یک تانک بر روی یک کامیون در حال گذر از شهر وروژنه بودند، شلیک کردند. این شهر تقریبا در میانه‌های بزرگراه هزار و ۱۰۰ کیلومتری روستوف به سمت مسکو است.

شورای امنیت بلاروس امروز (شنبه) با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که مینسک متحد روسیه باقی خواهند ماند و اختلافات داخلی هدیه‌ای برای کشورهای غربی است.

میخائیل پودولیاک، مشاور ارشد ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین که ساعاتی پیش در واکنش به تحولات اخیر در روسیه و دعوت یوگنی پریگوژین، فرمانده ارتش خصوصی واگنر وابسته به روسیه برای شورش علیه مسکو، در تازه‌ترین واکنش توییتری مدعی شد که ظرف ۴۸ ساعت آینده در روسیه انتقال قدرت صورت خواهد گرفت.

پودولیاک مدعی شد: ۴۸ ساعت آینده شرایط جدید روسیه را مشخص خواهد کرد. یا یک جنگ داخلی تمام‌عیار یا انتقال صلح‌آمیز قدرت یا یک فرجه کوتاه پیش از شروع مرحله بعدی سقوط رژیم پوتین.

وی افزود: حالا تمام بازیگران احتمالی طرف خود را انتخاب کرده‌اند و سکوت «مقامات ارشد و صاحب نفوذ» تا اینجای کار کَرکننده است...

معاون رئیس شورای امنیت ملی روسیه گفت که تفرقه و خیانت به بزرگترین فاجعه، یک فاجعه جهانی ختم خواهد شد، اما مقامات روسیه اجازه نمی دهند این اتفاق بیفتد و دشمن شکست خواهد خورد.

 رمضان قدیروف، رئیس جمهور منطقه خودمختار چچن با اشاره به شورش ارتش خصوصی واگنر به رهبری یوگنی پریگوژین، گفت که سربازان چچنی آماده‌اند تا واگنر را سرکوب کنند.

قدیروف پس از تحولات امروز(شنبه) در روسیه و دعوت پریگوژین به شورش مسلحانه علیه مسکو را «از پشت خنجر زدن و خیانت» توصیف کرد.

وی که از متحدان نزدیک ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه محسوب می‌شود، همچنین تاکید کرد که نیروهای تحت فرمان وی آماده‌اند تا به سرکوب این شورش کمک کنند.

گروه واگنر مدعی شد که در جریان درگیری امروز با ارتش روسیه، یک فروند بالگرد و یک فروند هواپیمای باربری مسکو را سرنگون کرده است.

مسکو با اعلام صدور دستور بازداشت پریگوژین، رهبر واگنر، به اعضای این گروه ضمانت امنیتی داد تا به مواضع خود برگردند.

ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در نطق تلویزیونی به تحولات اخیر و تنش‌ها بین نیروهای گروه واگنر و ارتش روسیه واکنش نشان داد.

پوتین در ابتدای نطق تلویزیونی خود «همه شهروندان روسیه، نیروهای مسلح، نیروهای اجرایی قانون و نیروهای ویژه» را مخاطب اظهارات خود قرار داد و با اشاره به اقدامات شبه نظامیان گروه واگنر و «یوگنی پریگوژین» مدیر آن، این اقدامات را «خیانت در داخل کشور» توصیف کرد.

رئیس‌جمهور روسیه تحرکات گروه شبه نظامی واگنر و اقدامات آنها را خیانت و «شورش مسلحانه» خواند و گفت: «امروز روسیه به‌ شدت برای آینده خود مبارزه می‌کند و این مستلزم رهاشدن از هر آن‌چیزی است که ما را تضعیف می‌کند. آنچه امروز با آن روبه‌رو هستیم خیانت داخلی است».

وی با اشاره به صدور دستورات لازم برای خنثی کردن سازمان دهندگان «شورش مسلحانه» فعلی در روسیه با لحنی تند هشدار داد: «ما پاسخ سختی به این شورش مسلحانه می‌دهیم. رژیم ضد تروریستی را در مسکو و تعدادی از استان‌ها اعلام کردیم و اقداماتی برای بازگرداندن ثبات در روستوف انجام خواهد شد».

رئیس‌جمهور روسیه با اشاره به عملیات نظامی ویژه این کشور در اوکراین، از این حملات نظامی دفاع و تصریح کرد که روسیه در حال مقابله با نئو نازی‌ها در اوکراین و دشمنی غرب است.

ولادیمیر پوتین سپس با رد تحرکات گروه واگنر گفت: «ما برای حق حفظ کشور با تاریخچه طولانی مبارزه می‌کنیم. هر آن‌کس که این شورش را سازماندهی کرده است، تلاش داشته تا کشور را تسلیم کرده و آن را به جنگ داخلی بکشاند».

رئیس‌جمهور روسیه با محکوم کردن مواضع و اقدامات واگنر و مدیرش تضریح کرد: «منافع شخصی به خیانت به کشور منجر شد و ما از کشور و شهروندانمان دفاع می‌کنیم. هرگونه ناآرامی داخلی یک تهدید مرگبار برای کشور و سیلی به صورت مردم روسیه است».

وی با هشدار به سوءاستفاده دشمنان روسیه برای استفاده از تفرقه و برانگیختن جنگ داخلی در کشور هشدار داد: «اقدامات شدیدی را برای بازگرداندن ثبات در روستوف انجام دادیم و اوضاع در آن‌جا همچنان دشوار است. بعنوان رئیس‌جمهور روسیه هر اقدامی را برای دفاع از استقلال کشور و حفاظت از شهروندان انجام می‌دهم».

پوتین اضافه کرد: «آن‌هایی که این شورش مسلحانه را سازماندهی کردند و علیه رفقای خود در جنگ سلاح کشیدند به روسیه خیانت کردند، مسئول خواهند بود. من از آن‌هایی که این جنایت را سازماندهی کردند می‌خواهم به اقدامات خود فکر کنند و تنها راه را که بازگشت به خانه و توقف این اقدامات است، انتخاب کنند».

رئیس‌جمهور روسیه با تاکید بر اینکه  شورش داخلی ضربه‌ای مرگبار به کشور خواهد بود، گفت: «ما اجازه تکرار چنین چیزی را نخواهیم داد و از مردم و کشور در مقابل تمامی تهدیدات محافظت خواهیم کرد».

به گفته پوتین، همه آنهایی که در تدارک شورش مسلحانه فعلی در روسیه دست داشتند، «در نهایت مجازات خواهند شد و در نهایت در برابر قانون پاسخگو خواهند شد».

وی از اعضای گروه شبه نظامی واگر و حامیانش خواست که اسلحه های خود را کنار بگذارند و از انجام «اقدامات اشتباه دست بردارند».

پوتین گفت: «به عنوان رئیس‌جمهور روسیه، فرمانده کل قوا و به عنوان شهروند روسیه هر چه در توانم باشد برای دفاع از کشور، دفاع از قانون اساسی، امنیت، جان و آزادی شهروندان روسیه انجام خواهم داد. آنهایی که این شورش مسلحانه را سازماندهی و ترتیب دادند، به روی هم وطنان خودشان سلاح کشیدند و به روسیه خیانت کردند، مسئول شناخته خواهند شد».

وی در پایان سخنرانی خود خطاب به مردم روسیه و دیگر مخاطبان داخلی و خارجی صحبت‌هایش ابراز اطمینان کرد که روسیه توانایی  غلبه بر مشکلات و خیانت فعلی داخلی در کشور را دارد.

رسانه‌های محلی روسیه گزارش کردند که نیروهای امنیتی روسیه وارد مقر شبه‌نظامیان «واگنر» در «سنت‌پترزبورگ» شدند که نشان می‌دهد عملیات جستجو برای عوامل کودتا در روسیه آغاز شده است.

خبرگزاری روسی تاس گزارش کرد که دو اتوبوس حامل نیروهای ضدشورش روسیه در نزدیکی ساختمان محل استقرار شبه‌نظامیان واگنر مستقر شده و برای آغاز عملیات نظامی علیه این گروه آماده می شوند.

از طرف دیگر، رسانه‌های روسیه کلیپ‌های ویدئویی را در فضای مجازی منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد شبه‌نظامیان واگنر آزادانه بدون آن‌که با ممانعت نیروهای امنیتی مواجه شوند، در سطح شهر در حال حرکت هستند.

رسانه‌های روسیه گزارش دادند که «یوگنی پریگوژین»، فرمانده ارتش خصوصی واگنر وابسته به روسیه که چند ماهی است به طور مکرر به مقامات ارشد وزارت دفاع این کشور از جمله سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه حمله کرده، تهدید کرده است که کنترل روستوف را به دست خواهد گرفت و اگر وزیر دفاع و رئیس ستاد مشترک ارتش روسیه را به وی تحویل ندهند، به سمت مسکو حرکت خواهد کرد.

بر اساس گزارش این رسانه‌ها، پریگوژین تاکید کرد: ما در مرکز فرماندهی منطقه جنوبی حضور داریم و کنترل تأسیسات نظامی در روستوف از جمله فرودگاه را به دست گرفته‌ایم.

وی اضافه کرد: ما کنترل فرودگاه نظامی در روستوف را به دست گرفته‌ایم تا هواپیماها اقدام به بمباران مواضع ما نکنند. فرماندهان نظامی زمانیکه مطلع شدند ما به مرکز فرماندهی نزدیک شده‌ایم، از همین جا فرار کردند.

رسانه‌های نظامی روسیه خبر دادند که پریگوژین با معاون وزیر دفاع و معاون فرمانده عملیات در ستاد مشترک ارتش روسیه در روستوف دیدار می‌کند.

واسیلی گولوبف، فرماندار روستوف پیشتر اعلام کرده بود: «وضعیت کنونی نیازمند تمرکز حداکثری تمامی نیروها بر حفظ نظم و قانون است».

او گفته نیروهای پلیس و دیگر نهادهای انتظامی و نظامی در حال انجام همه اقدامات ضروری برای حفظ امنیت شهروندان و منطقه هستند. گولوبف از شهروندان روستوف خواست: «لطفا همگی آرامش خود را حفظ کنید و در خانه بمانید».