به گزارش اعتدال, حسن ظهوری و مجتبی گهستونی در عصر ایران و در گزارشی نوشتند؛ ــ هفت سال قبل آخرین باری بود که هیات باستان‌شناسی ایران و ایتالیا به سرپرستی جعفر مهرکیان و ویتو مسینا، در محوطه باستانی کل‌چندار، در نزدیکی شهر ایذه حفاری‌‌های باستان‌شناسی انجام دادند. هرچند در آخرین حضور باستان‌شناسان خبری از گروه ایتالیایی نبود ولی نتایج به دست آمده از آن کاوش حیرت‌انگیز بود. آن‌ها موفق شده بودند مجموعه‌ای بزرگ از آرامگاه‌های الیمایی را به همراه سکوهای نیایشی و بقایایی از معماری فضاهای مسکونی را کشف کنند.پ
در این میان آن‌ها دیگر نتوانستند به این محوطه باستانی بازگردند تا کاوش‌های خود را به اتمام برسانند. پس هرآنچه یافته بودند را مرمت اضطراری کردند و بخش‌های زیادی از یافته‌های خود را دوباره در زمین دفن کردند تا آسیب نبینند. اما همه این‌کارها باعث نمی‌شود تا حفاران غیرمجاز دست از سر این محوطه باستانی بردارند.
با رفتن باستان‌شناسان و به تاخیر افتادن ادامه فعالیت‌های پژوهشی، در حالی که هیچ نگهبانی منسجم و دائمی از محوطه باستانی کل‌چندار نمی‌شد، حفاران غیرمجاز به این محوطه بازگشتند و شروع به کندن زمین کردند. آن‌ها برخی یافته‌های باستان‌شناسان را تخریب کردند و حتی تلاش‌های زیادی برای ربودن دو در بزرگ سنگی آرامگاهی که نزدیک به یک تن وزن دارند هم کردند. حضور آن‌ها در محوطه باستانی کل چندار را چوپانان و گله‌داران هم تایید می‌کنند.
در کنار این‌همه اما اتفاق دیگری هم رخ داده و آن این‌که سیلاب‌های زیادی راهی محوطه شد و دهانه برخی آرامگاه را را پر کرد. از سوی دیگر در‌های بزرگی که برای نخستین‌بار سالم در محل خود پیدا شده بودند هم از جایشان جدا شده و در انتهای آرامگاه گذاشته شده بودند. برای آن‌که کسی دستش به آن درها نرسد هم یک محفظه فلزی گذاشته بودند که بازکردن آن نباید کار چندان سختی باشد. همانطور که یکی از درها توسط حفاران غیرمجاز باز شده بود اما موفق به بردن در نشده بودند.
همین حالا هم محوطه به حال خود رها شده و هیچ پست نگهبانی و یا گشت یگان اطراف آن دیده نمی‌شود و این فرصتیست برای آن‌که حفاران غیرمجاز به فعالیت‌های خودشان ادامه بدهند.
کل چندار درست در جایی قرار گرفته که محوطه شمی هم همانجاست. محوطه‌ای که ۸۰ سال قبل به طور اتفاقی، مجسمه مرد مفرغی یا همان مرد پارتی آنجا پیدا شده‌است. محل پیدا شدن این مجسمه اکنون یک خانه بزرگ روستاییست.
∎