پایگاه خبری جماران: مدیرکل پیشین وزارت امور خارجه، نبود روابط ایران و عربستان را یک «ناهنجاری» دانست و گفت: بعد از اینکه تشنج‌ها کاهش پیدا کرده و روابط دیپلماتیک برقرار شده، طبیعتا نیاز به این نیست که دو کشور به جای اینکه از طرق گروه‌های واسطه یا نیابتی علیه همدیگر اقدام کنند و زمینه‌های بهتری برای حل و فصل اختلافات پیدا می‌شود. فکر می‌کنم الآن تلاش عمده بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای این است که در خاورمیانه ثابت برقرار شود و از ثبات نفع می‌برند. ولی آینده خاورمیانه قابل پیش بینی نیست و خاورمیانه همچنان می‌تواند آبستن حوادثی باشد.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با قاسم محبعلی را در ادامه می‌خوانید:
روز گذشته سفارت ایران در عربستان رسما بازگشایی شد. به نظر شما فصل جدیدی که در رابطه ایران و عربستان باز شده چه فرصت‌هایی برای کشور ما دارد؟
ایران و عربستان دو کشور همسایه هستند و نبود روابط، یک «ناهنجاری» بود. حالا دو کشور می‌توانند راجع به مسائل مورد علاقه خودشان در زمینه منافع مشترک، اختلافات و رقابت‌ها صحبت کنند چهارچوب‌های منظمی قرار دهند. همیشه ایران علاقه‌مند بوده مسأله حج را با توجه به موقعیت عربستان حل و فصل کند و مسائل دیگری مثل امنیت خلیج فارس، انرژی و امنیت منطقه است. هر دو کشور الآن به امنیت نیاز دارند. عربستان سرمایه‌گذاری‌های بزرگی کرده و طرح‌های جاه‌طلبانه‌ای دارد و به امنیت احتیاج دارد. ایران هم بعد از مشکلاتی که در یک سال اخیر پیدا کرده، احتیاج دارد روابط با برخی کشورهایی که فکر می‌کند در این قضیه مؤثر هستند را بهبود بدهد تا شاید امنیت داخلی ایران هم بهبود پیدا کند.
بعد از توافق میان ایران و عربستان، شاهد هستیم که یک سری چالش‌های منطقه مثل رابطه ایران و امارات، قضیه یمن و حتی انتخابات لبنان هم به نوعی در حال حل شدن است. این توافق و بازگشایی سفارتخانهها چه تأثیری می‌تواند در جایگاه منطقه‌ای ایران و چالش‌های منطقه‌ای ما داشته باشد؟
بعد از اینکه تشنج‌ها کاهش پیدا کرده و روابط دیپلماتیک برقرار شده، طبیعتا نیاز به این نیست که دو کشور به جای اینکه از طرق گروه‌های واسطه یا نیابتی علیه همدیگر اقدام کنند و زمینه‌های بهتری برای حل و فصل اختلافات پیدا می‌شود. باید منتظر شد و ببینیم چطور پیش می‌رود؛ مسائل خاورمیانه پیچیده است و بازیگران متعددی هستند و تنها ایران و عربستان نیستند. بازیگران بین المللی و منطقه‌ای هستند که برخی از آرامش و برخی از بی ثباتی نفع می‌برند. ولی فکر می‌کنم الآن تلاش عمده بازیگران این است که در خاورمیانه ثابت برقرار شود و از ثبات نفع می‌برند. ولی آینده خاورمیانه قابل پیش بینی نیست و خاورمیانه همچنان می‌تواند آبستن حوادثی باشد.
به نظر شما دعوت بشار اسد به جلسه اتحادیه عرب هم می‌تواند به توافق ایران و عربستان مربوط باشد؟
عربستان برای اینکه بتواند سیاست‌های منطقه‌ای خود را نوسازی کند، چون سرمایه‌گذاری‌های بزرگی کرده که بسیاری از آنها جاه‌طلبانه است، نیاز به امنیت دارد و طبیعتا سعی می‌کند با طرف‌های مختلف رابطه برقرار کند؛ که ایران، سوریه و احتمالا در آینده نزدیک رژیم صهیونیستی است. با چین، روسیه وآمریکا که روابطش را توسعه داده، احتمالا یکی از طرف‌هایی که عربستان برای کاهش هزینه‌هایش دنبال می‌کند رژیم صهیونیستی است. به تدریج سعی می‌کند با او هم پیش برود و با همه طرف‌ها رابطه داشته باشد تا هزینه‌های ملی و هزینه‌های سیاست خارجی خود را کاهش بدهد.
اگر رابطه خودشان با رژیم صهیونیستی را بهبود بدهند نمی‌تواند باعث فاصله گرفتن مجدد آنها از ایران شود؟
تجربه نشان داد که امارات قبلا این کار را کرد و ترکیه هم رابطه دارد و همسایگان جنوبی ما عموما روابط رسمی یا غیررسمی بسیار نزدیکی با رژیم صهیونیستی دارند. عمان، قطر، بحرین و امارات در سطوح رسمی راهبردی روابط برقرار کرده‌اند. آذربایجان در شمال و ترکیه و ارمنستان هم که رابطه برقرار کرده‌اند و روس‌ها روابط راهبردی دارند. طبیعتا دیگر جا افتاده و فکر نمی‌کنم که ایران عکس‌العمل جدی نشان بدهد؛ به دلیل اینکه هم نیازهای داخلی و هم نیازهای منطقه‌ای و بین‌المللی دارد.
به نظر شما بعد از این توافق و بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور ایران و عربستان، در حوزه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی ایران چطور می‌تواند از این شرایط بهره ببرد و منافع خودش را تأمین کند؟
طبیعی است که مسائل اقتصادی، سیاسی و امنیت با هم پیوسته هستند و مسائل اقتصادی هم بین‌المللی و جهانی است. یعنی بهبود روابط ایران با کشورهای منطقه و همسایگان و به خصوص عربستان کمک می‌کند که نگرانی‌های بین‌المللی کاهش پیدا کند. اگر بقیه سیاست‌ها در همین چهارچوب پیش برود و باعث شود که روابط ما با اروپا و آمریکا هم بهبود پیدا کند، طبیعتا زمینه‌های زیادی برای توسعه اقتصادی در کشور پیدا می‌شود؛ تحریم‌ها برداشته می‌شود و امکان رابطه گسترده اقتصادی با کشورهای منطقه وجود دارد. بدون برداشتن تحریم‌ها، بعید می‌دانم که روابط سیاسی ایران وعربستان تأثیر چندانی در مسائل اقتصادی داشته باشد.
در قضیه اوپک می‌توانند به همدیگر کمک کنند؟
یکی از جاهایی که کشور منافع مشترک دارند، اوپک است. در گذشته تا پیش از انقلاب ایران و عربستان دو کشور اصلی تصمیم‌گیری بودند و الآن عربستان در اوپک تصمیم‌گیر اصلی است و ایران به دلیل شرایطی که دارد، و کاهش تولید نفت که به رتبه‌های چهارم و پنجم نزول کرده، طبیعتا تأثیر سابق را ندارد، ولی از جمله موضوعاتی است که دو کشور می‌توانند همکاری داشته باشند.
نظر شما