آرمان- رضا رئیسی: حلقه دیپلمات‌ها در روز دوم مذاکرات هسته‌ای تکمیل شد و شرقی‌ها و غربی‌ها خود را برای گردهمایی بزرگ رساندند. قدرت‌های جهانی با روسای دستگاه دیپلماسی به آوردگاه بزرگ آمده‌اند و تنها چشم‌بادامی‌های چینی هستند که با معاون تام‌الاختیار وزیر خارجه در وین حضور یافته‌اند. رویکردی که در وهله اولیه شاید عدم التفات و فقدان توجه ویژه چینی‌ها به مذاکرات هسته‌ای را به اذهان متبادر کند اما نماینده چین در بدو ورود توضیحاتی می‌دهد که این شائبه را مرتفع می‌کند. معاون وزیر خارجه چین در جمع خبرنگاران می‌گوید: «اراده برای رسیدن به توافق هسته‌ای وجود دارد، این توافق برای ما بسیار مهم است چرا که چین و سایر شرکای ما در 1+5 دنبال توافق هستیم و این توافق مربوطه به امنیت جهانی است.» فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در بدو ورود خود به وین روند مذاکرات را مثبت ارزیابی می‌کند و از احتمال تمدید سه روزه مذاکرات می‌گوید. مذاکراتی که همگان این بار از آن نتیجه نهایی را طلب می‌کنند و از آنجا که عدم ارائه توافق به کنگره آمریکا تا تاریخ ۹ ژوئیه (۱۸ تیر) یک‌ماه بررسی توافق را به تعویق می‌اندازد و هیچ یک از طرفین تمایلی به این تاخیر ندارند، سخن از تمدید چند روزه که کار را پیش از این تاریخ نهایی کند بحث رایج در میان دیپلمات‌ها و خبرنگاران در هتل کوبورگ وین است. با روندی که طی ۲۰ ماه گذشته به منصه ظهور رسیده مذاکرات هسته‌ای اکنون به نقطه و گرانیگاهی رسیده که اگر توافقی امکان حصول داشته باشد اکنون موسوم و موعد آن است و دیگر تمدیدهای چند ماهه موضوعیت و کارکرد خود را از دست داده است. پس از تفاهم لوزان و ارائه راهکارهای مشخص برای حصول توافق نهایی طرفین با اشراف وافی و کافی نسبت به مطالبات و راهبردهای کلان یکدیگر در قالب نقشه راه ترسیمی به مرحله‌ای رهنمون شده‌اند که باید جزئیات را نهایی و پرانتزهای متن توافق را برچینند و این مهم با اراده و خواست سیاسی و دور از زیاده‌خواهی و عدول از تفاهمات پیشین ممکن و میسر است و مذاکرات بزرگان دستگاه دیپلماسی در وین آخرین معبر برای رسیدن به بام مذاکرات هسته‌ای ۱۲ساله. جایی که همگان از میل و اراده ویژه برای انجام توافق می‌گویند و وزیرخارجه آلمان، فرانک والتر اشتاین‌مایر حرف آخرش را می‌زند و تاکید می‌کند: مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 باید به یک راه‌حل منجر شود و نباید شکست بخوریم. 

 خط پرفراز و نشیب غربی‌ها در مذاکرات

همزمان با آغاز مذاکرات نهایی در وین رویکرد رسانه‌ای و دیپلماتیک طرف غربی فراز و نشیب‌هایی داشته و گاه این روند ملهم از هدفگذاری هوشمندانه است و گاه ناشی از اختلاف دیدگاه میان اعضای 1+5 و یا حتی طرف‌های غربی حاضر در مذاکرات. همزمان با آغاز مذاکرات رسانه‌های غربی و عربی طی گزارش‌هایی با عدم خوش‌بینی به استقبال مذاکرات رفته و چشم‌انداز پیش رو با توجه به پافشاری ایران بر مواضعش را چندان مثبت ندانستند. در سوی دیگر فابیوس وزیر خارجه فرانسه در بدو ورود به وین با ارائه سه شرط این کشور برای انجام توافق خوب نشان داد که فرانسوی‌ها متاثر از همداستانی با طرف صهیونیستی و کشورهای عربی درصدد فشار بر روند مذاکرات و به عقب‌ راندن ایران هستند و مطالباتی را روی میز قرار می‌دهند که می‌دانند طرف ایرانی با آن کنار نخواهد آمد. در نقطه مقابل اظهارات موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزیر خارجه آلمان قرار دارد که روند مذاکرات را مثبت ارزیابی کرده و مصرانه بر انجام توافق تکیه دارند و طرف چینی نیز بر همین مدار سخن گفته است. آمریکایی‌ها نیز بیشتر سعی کرده‌اند علاوه بر آنکه بر وجوه اختلافات تاکید کنند از دید مثبت به روند مذاکرات نگریسته و توافق را ممکن و در دسترس اعلام دارند، روس‌ها نیز بیشتر در حاشیه حرکت کرده‌اند و البته روند مذاکرات را مثبت ارزیابی می‌کنند و انگلیسی‌ها نیز با وجود اشاره به اختلافات جدی و تاکید بر گزاره کلیشه‌ای توافق نکردن بهتر از توافق بد است، از تلاش سخت برای ثمر بخشی مذاکرات گفته‌اند؛ درمجموع مواضع آنان را چیزی بین آمریکا و فرانسه می‌توان ارزیابی کرد. طرف ایرانی بارها تاکید کرده که به تعهدات پایبند و در چارچوب تفاهمات به دست آمده در لوزان به دنبال انجام توافق خوب است. سیدعباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای نیز از زیاده‌خواهی برخی طرف‌های غربی برخلاف تفاهم لوزان گلایه کرده و گفته که این موضوع کار توافق را سخت می‌کند. عکس‌های دیدار ظریف و فایبوس که در آن وزیر خارجه ایران گاردی بسته نسبت به وزیر خارجه فرانسه دارد و نوعی یأس در چهره وزیر خارجه فرانسوی هویداست نیز به‌خوبی نشان می‌دهد که طرف ایرانی حاضر به کوتاه آمدن در برابر زیاده‌طلبی طرف مقابل نیست. در این میان باید منتظر ماند و دید که در دو موضوع راهبردی نحوه بازرسی‌ها و فرایند لغو تحریم‌ها و چگونگی بازگشت آن، اعضای 1+5 با وجود اختلاف سلایق به چه راهکار مشترکی خواهند رسید چراکه طرف ایرانی مواضع خود را شفاف تبیین و تعیین کرده و اکنون باید دید خروس‌های یاغی یا آلمانی‌های منعطف یا آمریکایی‌های مشتاق توافق با حداکثر امتیاز یا شرقی‌های نظاره‌گر و به نظر همسوتر با ایران چه راه‌حل بینابینی خواهند یافت.

 وقتی همه آمدند

پس از دو دور مذاکره میان وزرای خارجه ایران و آمریکا و دیدار ظریف با همتای فرانسوی زنگ روز دوم مذاکرات بازهم با دیدار ظریف و کری به صدا درآمد. به‌تدریج البته هتل کوبورگ میزبان مقامات دیگر کشورها شد. معاون وزیرخارجه چین به وین آمده و خبر حضور سرگئی لاوروف وزیرخارجه روسیه نیز که قرار است سه‌شنبه به مذاکرات بپیوندد، انتشار یافت. پس از مقام چینی، فدریکا موگرینی وارد هتل کوبورگ شد و در اولین گام به دیدار وزیرخارحه آمریکا رفت. سپس فیلیپ ‌هاموند، وزیر خارجه انگلیس دومین مقام اروپایی بود که در روز دوم مذاکرات به وین آمد و پس از ساعتی اشتاین‌مایر، وزیرخارجه آلمان نیز به جمع مذاکره‌کنندگان پیوست. برخلاف وزیر خارجه فرانسه که در بدو ورود خود به وین شروط شاذی را مطرح کرده بود، دیگر مقامات خارجی به استقبال مذاکرات رفته و با نگاهی مثبت نسبت به روند مذاکرات به اظهارنظر پرداختند هرچند که ‌هاموند بر وجود اختلافات زیاد باقیمانده تاکید کرد اما این نکته را هم خاطرنشان کرد که رسیدن به توافق نیازمند برداشتن گام‌های دو طرف است. جان کری که به‌رغم صدمه‌دیدگی خود را به وین رسانده و به نظر نمی‌رسد به‌خاطر مشکلات جسمی تا روز آخر مذاکرات وین را ترک کند در صفحه توئیتر خود مذاکرات دور سوم با ظریف را بخشی از مذاکرات درحال انجام عنوان کرد. از طرف دیگر عنوان شد که فابیوس وین را ترک کرده و برای میزبانی اجلاس محیط زیست به نیویورک و مقر سازمان ملل می‌رود و روز سه‌شنبه به وین برخواهد گشت. ظریف نیز پس از دیدار با وزرای خارجه انگلیس و آلمان یکشنبه‌شب بر اساس برنامه از پیش تعیین‌شده عازم ایران شد و به گفته مسئول رسانه‌ای تیم مذاکره‌کننده پس از یک روز به وین باز خواهد گشت. شایعات رسانه‌ای حاکی از آن است که ظریف در بازگشت به وین همراهان تازه‌ای چون علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی و حسین فریدون دستیار ارشد رئیس‌جمهوری را با خود به وین خواهد برد. ‌هاموند، وزیرخارجه انگلیس و موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز پس از انجام رایزنی‌ها وین را ترک کرده و در روزهای آتی مجددا به وین بازخواهند گشت. از طرف دیگر شایعاتی در محافل رسانه‌ای طنین‌انداز شده بود که محل مذاکرات به نیویورک تغییر خواهد یافت که این موضوع قویا از سوی منابع آگاه تکذیب و عنوان شد که مذاکرات تا روز انتهایی که بر اساس شواهد به‌طور قطع چند روز پس از مهلت 10تیر ماه است در وین ادامه خواهد یافت.

 درنهایت...

بازگشت ظریف به تهران آن هم در بحبوحه مذاکرات هرچند که به گفته مقامات از قبل تدارک دیده‌شده بی‌گمان حاوی نکات مهمی است و در وهله اول نشان‌دهنده این نکته که ظریف برای رایزنی و کسب تکلیف درخصوص موارد مطروحه طی دو روز ابتدایی مذاکرات به تهران می‌آید و از آنجا که در مرحله پایانی مذاکرات قرار داریم و نیاز به تصمیم‌گیری‌های بزرگ و مهم در پایتخت است، وی عازم تهران شده است. برخی منابع از پیشنهاد تازه آمریکایی‌ها در زمینه نحوه بازرسی‌ها و فرآیند لغو تحریم‌ها گفته‌اند و سفر ظریف به تهران می‌تواند در همین راستا ارزیابی شود و البته تقویت تیم مذاکره‌کننده نیز از دلایل دیگر می‌تواند باشد. هرچه هست مذاکرات به مرحله‌ای رسیده که یک خروجی مشخص از آن را اجتناب‌ناپذیر کرده و باید دید طرفین در لحظات آخر برای حل اختلافات اندک اما مهم و کلیدی باقیمانده چه راهکارهایی را مدنظر قرار خواهند داد.