به دنبال تشدید تنش‌ها بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر قره‌باغ کوهستانی، تلاش‌های بین‌المللی برای حل این مناقشه طولانی مدت افزایش یافته است. پس از مذاکرات مقامات باکو و ایروان در بروکسل و واشنگتن در هفته‌های گذشته این بار مقامات ارشد دو طرف در مسکو حضور به هم رساندند تا درباره موضوعات مورد اختلاف رایزنی کنند. خبرگزاری «آذرتاج» آذربایجان در این باره نوشت: «در این نشست که به میزبانی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و با حضور الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان و نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان برگزار شد، طرفین از پیشرفت مذاکرات برای دستیابی به صلح خبر دادند.» به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، ولادیمیر پوتین در این نشست، توافق باکو و ایروان را بر سر تمامیت ارضی آذربایجان و ارمنستان مهم ارزیابی کرد و گفت: «بقیه مسائل موجود بین دو کشور در درجه دوم اهمیت قرار دارد. در بیشتر موارد، مشکل خاصی وجود ندارد و فقط برخی بحث‌های فنی در میان است.» پوتین تأکید کرد که اوضاع قره‌باغ کوهستانی به‌رغم مشکلات موجود به سمت حل مناقشه پیش می‌رود و یکی از این حوزه‌ها کار بر روی ارتباطات حمل‌ونقل است.
پاشینیان نیز در این نشست گفت: «ارمنستان و آذربایجان بر سر به رسمیت شناختن متقابل تمامیت ارضی یکدیگر به توافق رسیده‌اند و پیشرفت خوبی در جهت عادی‌سازی روابط دوجانبه داریم.» وی خواستار حل مسئله حقوق و امنیت ارامنه ساکن قره‌باغ در چارچوب سازوکار بین‌المللی شد و افزود: «امیدواریم به زودی گفت‌وگوی سازنده بین باکو و ارامنه ساکن خانکندی آغاز شود.» علی‌اف نیز در این نشست گفت: با توجه به اینکه ارمنستان قره‌باغ را به عنوان بخشی از آذربایجان به رسمیت می‌شناسد، امکان دستیابی به توافق صلح بین باکو و ایروان وجود دارد. علی‌اف همچنین بدون ذکر جزئیات افزود: «پیش‌نیاز‌های جدی برای عادی‌سازی روابط بین باکو و ایروان بر اساس به رسمیت شناختن تمامیت ارضی یکدیگر وجود دارد.» پس از مذاکرات علی‌اف گفت که مسئله اصلی این گفتگو‌ها توافق صلح بین دو کشور بوده که باید بر اساس اصول هنجار‌های بین‌المللی باشد و هرگونه شرط و شروط درباره قره‌باغ غیرقابل قبول است.
الکسی اورچوک، معاون نخست‌وزیر روسیه هم پس از پایان نشست سه‌جانبه، گفت که معاونان نخست‌وزیر روسیه، ارمنستان و آذربایجان طی نشستی در هفته آینده در مسکو درباره گذرگاه‌های مرزی گفتگو خواهند کرد. همچنین، سخنگوی وزارت خارجه امریکا هم دیروز گفت، توافقنامه صلح نهایی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان در حال دستیابی است و ایالات متحده آماده است به هر دو کشور در دستیابی به اجماع کمک کند. از اظهارات مقامات باکو و ایروان و برگزاری تلاش‌های بین‌المللی، این‌گونه برمی‌آید که مناقشه قره‌باغ پس از سه دهه تنش به سمت صلح و ثبات می‌رود.
جدل علی‌اف و پاشینیان
با وجود توافقات بر سر تمامیت ارضی، فضای نشست مسکو در آرامش برگزار نشد و علی‌اف و پاشینیان باز هم به اتهام‌زنی علیه یکدیگر پرداختند. به گزارش خبرگزاری رویترز، پاشینیان موضوع «کریدور لاچین»، جاده‌ای که ارمنستان را به منطقه ارمنی‌نشین قره‌باغ کوهستانی در جمهوری آذربایجان متصل می‌کند را مطرح کرد. پاشینیان گفت: «جمهوری آذربایجان این کریدور را مسدود کرده است.» علی‌اف هم در پاسخ گفت: «هیچ کریدوری مسدود نشده و نیازی به استفاده از این بستر برای اتهامات بی‌اساس نیست.» این دو نفر چندین دقیقه به بحث و جدل ادامه دادند تا اینکه پوتین گفت‌وگوی آن‌ها را خاتمه داد و اشاره کرد که این موضوع حساس است. او قرار بود سپس میزبان مذاکرات سه‌جانبه با علی‌اف و پاشینیان باشد.
در روز‌های اخیر پاشینیان و علی اف نسبت به توافقات صلح اعلام آمادگی کرده بودند و نخست‌وزیر ارمنستان گفته بود که ایروان آماده به رسمیت شناختن قره‌باغ به عنوان بخشی از خاک جمهوری آذربایجان است، اما به شرط اینکه حقوق ارامنه ساکن این منطقه از سوی باکو تضمین شود. هرچند مقامات باکو در ظاهر مدعی هستند که حقوق ارامنه را به رسمیت می‌شناسند، اما با محدودیت‌هایی که در ماه‌های اخیر در ورودی‌های گذرگاه لاچین ایجاد کرده‌اند عملاً راه کمک‌رسانی به اقلیم ۱۲۰ هزار ارمنی در قره‌باغ را مسدود کرده‌اند که واکنش جامعه جهانی را در پی داشته است و از باکو خواسته‌اند این کریدور را بازگشایی کند. برآیند سه دهه تنش بین آذربایجان و ارمنستان حاکی از این است که آذری‌ها تمام قره‌باغ را بدون جمعیت ارمنی می‌خواهند، ولی درحال حاضر ده‌ها هزار ارمنی در قره‌باغ سکونت دارند که نمی‌توانند آن‌ها را بیرون کنند؛ بنابراین اگر مقامات آذربایجان برای تحت کنترل گرفتن قره‌باغ به ارمنستان تضمین دهند که حقوق اقلیت ارامنه را تضمین خواهند کرد، اما نمی‌توان در طولانی مدت امیدوار بود که این تعهدات اجرایی شود. دولتمردان باکو پس از توافق ۲۰۲۰ هم قرار بود مسیر‌های کمک رسانی به قره‌باغ را از مسیر لاچین تضمین کنند، اما اخیراً زیر تعهدات خود زده‌اند و بعید نیست که در آینده هم چنین سناریویی درباره ارامنه تکرار شود.
روسیه هم که ضامن توافقات ۲۰۲۰ قره‌باغ است، سعی دارد هرچه زودتر به مناقشه در قفقاز جنوبی پایان دهد تا خیالش از مرز‌های جنوبی خود راحت باشد، زیرا ادامه بحران در زمانی که مسکو و غرب در اوکراین در حال جنگ هستند، می‌تواند فرصت مناسبی برای امریکا و متحدانش باشد تا از آب گل‌آلود ماهی گرفته و کشور‌های پیرامونی روسیه را ناامن کنند.