یک روز مانده به سفر سلطان عمان به تهران، ایران و بلژیک روز جمعه دو زندانی را با همدیگر مبادله کردند؛ اتفاقی که مسقط در آن نقشی کلیدی ایفا کرد. گفته می‌شود هیثم‌بن‌طارق، سلطان عمان و خلف سلطان قابوس که پیش از تهران به قاهره نیز سفر کرده، درباره از سرگیری مناسبات ایران و مصر نیز رایزنی خواهد کرد ولی فراتر از همه اینها احتمال نقش‌آفرینی سلطان عمان در مسئله هسته‌ای است که حدس و گمان‌‌‌‌‌هایی درباره مذاکرات پشت پرده بر سر آن وجود دارد.

وزارت امور خارجه عمان دیروز به فاصله دو روز قبل از سفر هیثم‌بن طارق، خلف سلطان ‌قابوس به تهران، اعلام کرد که میانجیگری‌های این کشور بین بلژیک و ایران برای آزادی شهروندان بازداشت‌شده دو کشور موفق بوده است؛ خبری که تهران و بروکسل نیز آن را تأیید کردند. «الکساندر دی‌کرو‌» نخست‌وزیر بلژیک در تأیید این خبر گفت که ایران یک زندانی بلژیکی را آزاد کرده و او اکنون در مسیر بازگشت به وطن است. اشاره او به‌« الیویه وندکاستیل» است که به اتهام جاسوسی در بازداشت ایران بود. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران هم روز جمعه در توئیتی ضمن تأیید آزاد شدن «اسدالله اسدی‌» دیپلمات ایرانی از زندان بلژیک نوشت: «او اکنون در راه بازگشت به وطن است؛ از تلاش‌های مثبت سلطنت عمان در این مسیر تشکر می‌کنم.» ‌اسدالله اسدی، دیپلمات ایرانی شاغل در وین از چهار سال پیش به اتهام برنامه‌ریزی برای حمله به گردهمایی گروهک منافقین در آلمان بازداشت و به بلژیک منتقل شد. هواپیمای اسدی عصر دیروز در فرودگاه امام خمینی تهران به زمین نشست و او با استقبال سخنگوی دولت و دبیر ستاد حقوق بشر وارد تهران شد.

کاظم غریب‌آبادی درباره اسدی نوشت:‌ «بازداشت اسدی در آلمان و حکم بازداشتی که دولت بلژیک صادر کرد غیر قانونی بود.» ‌همسر اسدی هم  در صفحه توئیتر خود نوشت: «بعد از ۱۷۸۹ روز اسارت، اما چه اسارتی؛ ۱۰۰ روزش در زندان بیماران اعصاب، ۲۸ روزش در بونکر آب به صورت عریان، ۹۰ روزش در سلول انفرادی بدون پنجره و این لحظات آخر چه حس وصف نشدنی دارد.
پل قاهره به سوریه، لبنان و عراق
ظاهراً تبادل زندانیان بین تهران و بروکسل، تنها بخشی از دستور کار سفر هیثم‌بن‌طارق به ایران است که به دعوت رسمی سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور امروز به تهران می‌آید. سلطان عمان یک‌‌‌‌‌شنبه قبل هم طی سفری رسمی و دو روزه پس از برگزاری نشست اتحادیه عرب در جده به مصر رفت با عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر دیدار کرد و از همان موقع زمزمه‌‌‌‌‌ها درباره تلاش او برای میانجی‌گری بین تهران و قاهره‌، بعد از توافق عادی‌سازی بین تهران-ریاض مطرح شد. روزنامه نشنال، چاپ امارات متحده عربی، روز چهار‌‌‌‌‌شنبه سوم خرداد به نقل از مقامات مصری نوشت که ایران و مصر طی چند ماه آینده تبادل سفیر می‌کنند، تحولی که با میانجیگری عمان در شرف وقوع است. نشنال از قول مقامات مصری نوشته که عادی‌سازی روابط قاهره با تهران در حکم تضمینی برای مصر خواهد بود که بتواند روابط اقتصادی و تجاری خود را با کشور‌‌‌‌‌هایی مانند عراق، سوریه و لبنان که ایران در آنها نفوذ بسیاری دارد، گسترش دهد. منابع دیپلماتیک همچنین به روزنامه «العربی‌الجدید‌» گفته‌اند که سلطان عمان در دیدار اخیر خود با رئیس‌جمهور مصر در قاهره با او درباره روابط تهران و قاهره گفت‌وگو کرده و قاهره اکنون آماده ارتقای سطح روابط با ایران است. بشیر عبدالفتاح، کارشناس مرکز مطالعات سیاسی و راهبردی الاهرام به روسیا الیوم گفته است:«سلطان‌نشین عمان تنها کشور عربی است که روابطش را با مصر پس از توافق صلح با اسرائیل قطع نکرد. عمان روابطش را از دیرزمان حفظ کرده است و این خصوصیت روابط میان دو کشور است.» ‌او می‌گوید:«عمان به میانجیگری بین ایران و چند کشور عربی و بین ایران و امریکا عادت دارد و در نتیجه بعید نیست که سفر سلطان عمان به مصر شامل یک سفر ویژه برای عمق بخشیدن به همگرایی میان قاهره و تهران، به‌خصوص پس از اعلام سفر روز یک‌‌‌‌‌شنبه سلطان عمان به تهران باشد. »‌در صورتی که سلطان‌نشین عمان موفق به ازسرگیری مناسبات تهران- قاهره شود، این برای اولین بار از زمان ترور انورسادات در سال 1981‌است که روابط تهران - قاهره از سر گرفته می‌شود.
تداوم تبادلات پشت‌پرده
فراتر از عادی‌سازی مناسبات تهران- قاهره و مبادله زندانیان بین ایران و بلژیک، حدس و گمان‌هایی هم درباره میانجیگری در بحث هسته‌ای وجود دارد، به خصوص که طی هفته گذشته دست‌کم دو مقام ایرانی و امریکایی تماس‌‌‌‌‌های غیرعلنی بین ایران و امریکا را تأیید کرده‌اند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه روز پنج‌‌شنبه بدون اشاره به جزئیات گفت که هفته‌هاست به طور غیرمستقیم پیام‌‌‌‌‌ها برای لغو‌‌‌‌‌ها ادامه دارد و از طریق وزرای خارجه برخی کشور‌‌‌‌‌ها نیز تلاش‌‌‌‌‌ها برای جمع‌بندی متن اولیه در حال انجام است. امیرعبداللهیان گفته که ‌«پیشرفت‌های خوبی حاصل شده است و امیدواریم به نقاط خوبی برسیم‌» او که در دیدار مقامات وزارت خارجه و رؤسای نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور با حجت‌الاسلام والمسلمین «سید حسن خمینی‌» در حرم امام خمینی، صحبت می‌کرد، گفت که‌« برجام خوب یا بد دارای نقاط ضعف یا قوت امروز یک سند بین‌المللی است که مقابل ما بوده و مسیر ما در جهت لغو تحریم‌هاست.»‌نکته مهم این است که به گفته امیرعبداللهیان، اطلاع‌رسانی پیشرفت مذاکرات، «برای حفظ آرامش مردم‌»‌ به صورت دائمی انجام نمی‌گیرد. متیو میلر، سخنگوی جدید وزارت خارجه امریکا بدون رد اظهارات امیرعبداللهیان گفت:«توانایی ارتباط و ارسال پیام به ایران را حفظ کرده‌ایم، اما محتوای این پیام‌‌‌‌‌‌ها یا چگونگی ارسال آنها را تشریح نمی‌کنیم.‌» ‌میلر در پاسخ به سؤال خبرنگاری که از او پرسید «پیش از این می‌گفتید که به دلیل اعتراضات و نقض حقوق بشر در ایران، بر برجام متمرکز نیستید. آیا آن دوره گذشته است؟»، بدون رد کردن چنین چیزی گفت:«ما مصمم به جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای هستیم و معتقدیم دیپلماسی بهترین راه دستیابی به این هدف است. » ‌سخنگوی وزارت خارجه امریکا گفته که ما هرگز محتوای پیام‌‌‌‌‌‌ها یا وسیله ارسال آنها را تشریح نمی‌کنیم، اما همچنان معتقدیم دیپلماسی بهترین راه قابل راستی‌آزمایی و پایدار برای حصول اطمینان از جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است.

پیش از این، یک خبرنگار امریکا در پاسخ پرسش خبرنگاری که از او درباره غیبت رابرت مالی، نماینده امریکا در امور ایران در جلسه استماع سنای امریکا پرسیده بود که «آیا چیزی در پشت صحنه یا آشکارا در مورد برجام در جریان است؟ آیا او در حال انجام مذاکره با امضاکنندگان توافق یا چیز دیگری است»، گفته بود: «همان‌طور که می‌دانید رئیس‌جمهور بایدن کاملاً متعهد است که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند و همان‌طور که بار‌‌‌‌‌ها گفته‌ایم ما معتقدیم دیپلماسی بهترین راه برای رسیدن به این هدف است. اما در حال حاضر چیزی برای اعلام یا به اشتراک گذاشتن در این زمینه نداریم.» ‌با چنین حدس و گمان‌هایی، این احتمال منفی نیست که سفر روز یک‌‌‌‌‌شنبه سلطان عمان به ایران، هدفی فراتر از عادی‌سازی با مصر یا مبادله زندانیان دو طرف داشته باشد.