فرشاد گلزاری

پایان جنگ جهانی دوم در سال 1945 میلادی به زعم بسیاری از تحلیلگران نقطه آخر منازعات بین‌المللی و جلوگیری از خونریزی‌هایی بود که میلیون‌ها نفر را به کام مرگ کشید، اما در مقابل این نظریه، طیف دیگری دقیقاً بر خلاف این تحلیل را مطرح می‌کنند. از نظر آنها پایان جنگ جهانی دوم به معنای رسیدن تقابل قدرت‌ها با یکدیگر نبود، بلکه این نزاع همه‌جانبه این بار از حالت سخت و خشن به یک جنگ اطلاعاتی تبدیل شد که البته در حوزه جاسوسی صنعتی و رقابت‌های تسلیحاتی خود را نشان داد و «جنگ سرد» نام گرفت. شروع جنگ سرد (Cold War) از سال 1947 خود دلیلی بود بر شروع برخی دیگر از منازعات و مخاصمات که یکی از مهمترین آنها را باید جنگ کره یا همان جنگ میان دو کره دانست. در تعریف جنگ کره آمده است: «جنگی میان جمهوری کره (کره‌جنوبی فعلی) با پشتیبانی نیروهای سازمان ملل متحد به رهبری ایالات متحده آمریکا و جمهوری دموکراتیک خلق کره (کره‌شمالی فعلی) با پشتیبانی چین و کمک نظامی اتحاد جماهیر شوروی که در ۲۵ ژوئن 1۹۵۰ و پس از یک سلسله درگیری‌های مرزی و اعتراضات در بخش جنوبی رخ داد و با حمله نیروهای تحت فرمان حکومت کمونیستی کیم ایل سونگ به بخش جنوبی کره آغاز شد و در ۲۷ ژوئیه ۱۹۵۳ با امضای «پیمان ترک مخاصمه کره» به پایان رسید.» آنچه در تعریف جنگ کره بسیار مهم به‌نظرمی‌رسد، استفاده از ترکیب «امضای پیمان ترک مخاصمه کره» است. از منظر حقوق بین‌الملل استفاده از چنین ترکیبی صرفاً به معنای پایان درگیری نظامی و رویارویی سخت است، اما به هیچ وجه نمی‌توان آن را عادی‌سازی روابط دو کشور یا صلح پایدار نامید. مساله دیگری که باید مورد توجخ قرار بگیرد این است که ایالات متحده به عنوان اصلی‌ترین حامی سئول در مقابله با پیونگ‌یانگ، سعی کرد از همان ابتدای امر و کمی پس از تشدید درگیری میان دو کره، به بهانه حمایت از کره‌جنوبی وارد شبه جزیره کره شود تا بتواند علاوه بر حضور نظامی خود در این منطقه و مبارزه با کمونیست‌های حاکم بر چین و شوروی به عنوان حامیان کره شمالی، به آنها پیام سیاسی دهد و بگوید که به دنبال هدف قرار دادن تفکر و اهداف آنها در شرق آسیا است. در این میان ایالات متحده با استقرار زیردریایی‌های هسته‌ای خود در سواحل کره‌جنوبی و همچنین وارد کردن هواپیماهای حامل موشک با کلاهک هسته‌ای به خاک کره‌جنوبی تلاش کرد تا نه تنها همسایه شمالی کره را مورد تهدید قرار دهد، بلکه به چین تفهیم کند که واشنگتن سئول را زیر چتر حمایت‌های خود قرار داده است. این دقیقاً همان نقطه‌ای است که نشان می‌دهد از همان هنگام نبرد میان چین و آمریکا وجود داشته اما درون مایه آن با پایان جنگ سرد و به‌هم خوردن جهان دو قطبی تغییر پیدا کرده و حالا هم طرفین به دنبال زورآزمایی برای کسب منافع ملی خود در دریای چین جنوبی و همچنین شبه جزیره کره رفته‌اند. اما با توجه به شرایط فعلی شبه جزیره کره، این روند امروز دستخوش تغییر شده و به نظر می‌رسد که باری دیگر به دهه 80 میلادی بازگشتیم.

از منظر حقوق بین‌الملل استفاده از ترکیب «امضای پیمان ترک مخاصمه کره» صرفاً به معنای پایان درگیری نظامی و رویارویی سخت است، اما به هیچ وجه نمی‌توان آن را عادی‌سازی روابط کره‌شمالی و کره‌جنوبی یا صلح پایدار نامید

تکرار حمایت هسته‌ای از سئول!

بایدن و تیم وی معتقدند که واشنگتن و متحدانش بارها به چین و کره‌شمالی در مورد اقدامات هسته‌ای آنها تذکر و پیام داده‌اند اما به دلیل بی‌توجهی به این موضوع آمریکا پس از 40 سال اقدام به استقرار زیردریایی هسته‌ای در کره‌جنوبی کرده است

روز پنجشنبه روسای جمهور آمریکا و کره‌جنوبی با تقویت تعهد هسته‌ای واشنگتن به سئول موافقت کرده و طرف آمریکایی قول داد در صورت حمله هسته‌ای کره‌شمالی اقدامی «سریع، قاطع و جامع» انجام دهد. به گزارش خبرگزاری یونهاپ یون سوک یول، رئیس‌جمهور کره‌جنوبی این توافق را طی یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک پس از گفتگوهای خود با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در کاخ سفید اعلام کرد و از بیانیه مشترکی با عنوان «بیانیه واشنگتن» سخن گفت که برای تقویت بازدارندگی گسترده در برابر تهدیدات هسته‌ای و موشکی کره‌شمالی میان دو طرف به امضا رسیده است. در این میان بر اساس گزارشی که رویترز منتشر کرد، کره‌جنوبی و ایالات متحده توافق کردند که در صورت حمله اتمی کره‌شمالی فوراً بین رهبران خود گفت‌وگو کنند و از طریق آنها با استفاده از تمام قابلیت‌های نظامی این اتحاد دوجانبه، از جمله استفاده از سلاح‌های هسته‌ای ایالات متحده، اقدامات سریع، جامع و قاطعانه را انجام دهند. نکته‌ای که در کنفرانس خبری دو طرف به عنوان یک موضوع مهم  تلقی می‌شد، گفته‌های رئیس جمهوری کره جنوبی بود. او گفت که دو کشور برای ایجاد یک گروه مشورتی هسته‎‌ای (NCG) به منظور عملیاتی کردن سیستم بازدارندگی گسترده جدید با جزئیات بیشتر موافقت کردند و همچنین متحدان اطلاعات مربوط به عملیات هسته‌ای و استراتژیک و برنامه‌ریزی‌ها را به اشتراک خواهند گذاشت و در مورد چگونگی برنامه‌ریزی و اجرای عملیات مشترک با ترکیب قابلیت‌های متعارف پیشرفته هسته‌ای کره جنوبی با ایالات متحده گفتگوهای منظمی برگزار خواهد شد. باید توجه داشت که برای نخستین بار از ۱۹۸۰میلادی به این سو است که آمریکا در کره‌شمالی زیردریایی‌های مجهز به موشک‌های بالیستیک مستقر می‌کند و البته قرار بر این است که دو طرف با یکدیگر رزمایش و دوره‌های آموزش نظامی مشترک برگزار کنند. در این میان اتفاق مهم دیگری که رخ داد، مخابره پیام عریان و مستقیم ایالات متحده به چین بود.  آسوشیتدپرس اعلام کرد که یک مقام ارشد کاخ سفید همزمان با حضور رئیس‌جمهور کره‌جنوبی در آمریکا گفته است که واشنگتن به چین در مورد  قصد آمریکا و کره‌جنوبی برای افزایش فعالیت‌های نظامی در نزدیکی شبه‌جزیره کره اطلاع‌رسانی خواهد کرد. این مقام آمریکایی اعلام کرد ما معتقدیم که تلاش‌های منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در منطقه هند و اقیانوسیه نه تنها به نفع آمریکا و سایر کشورهای منطقه، بلکه به نفع چین نیز خواهد بود. این اظهارات مقام آمریکایی به این معناست که واشنگتن و متحدانش بارها به چین و کره‌شمالی در مورد اقدامات هسته‌ای آنها تذکر و پیام داده‌اند اما به دلیل بی‌توجهی به این موضوع حالا واشنگتن هم پس از 40 سال اقدام به استقرار زیردریایی هسته‌ای در کره‌جنوبی کرده است. نکته پایانی بسیار حائز اهمیت این است که در بیانیه مشترک سئول و واشنگتن، روسای جمهوری دو کشور بر ضرورت صلح در تنگه تایوان تاکید کرده و گفتند، مخالف هرگونه اقدام یکجانبه برای تغییر موقعیت کنونی در منطقه هند-پاسیفیک از طریق ادعاهای غیرقانونی دریایی، نظامی‌گری و فعالیت‌های اجباری در منطقه هستند. این موضع‌گیری اگرچه به صورت دوگانه اتخاذ شد، اما نشان می‌دهد که سئول و واشنگتن در قضیه تایوان باز هم علیه چین و در کنار هم تلاش خواهند کرد!