صاحب‌خبر - تهران / خبرگزاری صدا و سیما / سیاسی 1394/04/04
خبرگزاری رویترز در گزارشی از وین به قلم «لویی شاربونو» و «پریسا حافظی» نوشت:
جان کری وزیر امور خارجه آمریکا طی چند روز اخیر در تماسی تلفنی با وزیر امور خارجه ایران به وی گفت در صورتی که تهران خواستار دستیابی به توافق است، باید به پرسش های مطرح شده درباره اینکه آیا تحقیقات اتمی پیشین این کشور، مربوط به مسائل تسلیحاتی بوده است یا نه پاسخ دهد.
این تماس های تلفنی در حالی انجام شد که کری چندی پیش در میان مقامات ارشد کشورهای غربی اعلام کرد آمریکا تاکید چندانی بر فعالیت های گذشته ایران ندارد. این موضوع، تعجب مقامات کشورهای غربی را در پی داشت. کری افزود آمریکا در خصوص فعالیت های گذشته ایران، «آگاهی مطلق» دارد و در عوض، در خصوص این موضوع به آینده چشم دارد.
مقامات ارشد کشورهای غربی در این خصوص ابراز نگرانی کردند که کری از این خواسته مهم مطرح شده در گفتگوها، عقب نشینی کرده است. این در حالی است که تهران، همواره به این درخواست مطرح شده بی توجهی نشان می داد. این مقامات ارشد همچنین اعلام کردند کری در خصوص دانش آمریکا درباره فعالیت های هسته ای گذشته تهران اغراق می کند و این کار را با هدف کمک به دستیابی به یک توافق به هر قیمتی انجام می دهد.
یک روز پس از آنکه کری این سخنان را در تاریخ شانزدهم ماه ژوئن مطرح کرد، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این باره گفت سخنان این دیپلمات ارشد آمریکایی سوء تعبیر شده است. وی همچنین این دیدگاه را منتفی دانست که واشنگتن، از خواسته های پیشین خود در این خصوص کوتاه آمده است که تهران باید در خصوص گذشته فعالیت های هسته ای خود شفاف سازی کند.
این در حالی است که دو مقام ارشد کشورهای غربی که خواستند نامشان فاش نشود در گفتگو با خبرگزاری رویترز اعلام کردند تکذیب این سخنان کری توسط وزارت امور خارجه آمریکا آنها را چندان ترغیب نکرده است.
یک تن از این مقامات در این باره گفت: «من در این خصوص تردید دارم که وی (کری) به صورت تصادفی، پنجره ای را در موضع مذاکره خود با ایرانی ها گشوده باشد.»
منتقدان عقیده دارند مشارکت فشرده کری در این گفتگوها حاکی از آن است که وی به دنبال دستیبابی به توافق است و این موضوع نشان دهنده اشتیاق وی به دستیابی به توافقی است که ایرانی ها ممکن است از آن بهره برداری کنند و امتیاز بگیرند.
تلاش برای کنترل این آسیب ها فراتر از حد معمول کنفرانس های مطبوعاتی روزانه وزارت امور خارجه آمریکا بود، به گونه ای که طی آن خبرنگاران، «جان کربی» سخنگوی جدید وزارت امور خارجه را به مدت چند روز به شدت مورد انتقاد قرار دادند.
این مقامات ارشد افزودند کری در تماس های تلفنی خود به محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، اطمینان حاصل کرد وی (ظریف) این تصور را نخواهد داشت که واشنگتن دست از سر ایران برداشته است.
یک منبع آگاه غربی نزدیک به جریان مذاکرات در این باره به خبرگزاری رویترز گفت: «کری با ظریف تماس گرفت و به او گفت گذشته (فعالیت های هسته ای ایران) از اهمیت برخوردار است و اینکه آمریکا بر این موضوع تاکید دارد که مساله ابعاد نظامی احتمالی باید در مذاکرات حل و فصل شود.»
یک مقام ارشد ایرانی در این باره گفت کری طی روزهای اخیر دو بار با ظریف گفتگو کرد.
یک مقام ارشد دیگر ایران در این باره به خبرگزاری رویترز گفت: «کری دو بار با ظریف تماس تلفنی برقرار و در آن، موضع خود را تصحیح کرد. وی به آقای ظریف گفت در خصوص سخنان او سوء تفاهم شده است و فعالیت های گذشته (ایران)، اهمیت دارد و باید شفاف سازی شود.»
وی افزود: «او (کری) همچنین گفت ایران باید در خصوص فعالیت های گذشته خود همه مسائل را ابراز کند. این موضوعی است که مورد بحث قرار دارد.»
یک مقام ارشد آمریکایی نیز این موضوع را تایید کرد که کری با ظریف گفتگو کرده است، اما این موضوع را تکذیب کرد که موضع آمریکا در خصوص لزوم شفاف سازی ایران درباره فعالیت های هسته ای گذشته این کشور تغییر کرده است.
این مقام ارشد آمریکایی افزود: «آمریکا همواره موضع خود را در خصوص ابعاد نظامی احتمالی به وضوح اعلام کرد است، و این موضع تغییری نکرده است.»
آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین ضرب الاجل خودخواسته ای سی ام ماه ژوئن را برای نهایی کردن توافق هسته ای با ایران تعیین کرده اند.
این مقام ارشد آمریکایی افزود کری همچنین پیش از عزیمت روز جمعه به وین برای شرکت در گفتگوها با ایران، با وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان، انگلیس، روسیه و چین دیدار یا گفتگو کرد. وی افزود کری همچنین با مقامات ارشد اسرائیل و عربستان سعودی در این خصوص در تماس بوده است.
این مقام آمریکایی گفت: «در برخی از این گفتگوها، به موضوع ابعاد نظامی احتمالی نیز پرداخته شد، اما تمرکز گفتگوها بر این موضوع نبود.»
مقامات ارشد کشورهای غربی نزدیک به روند مذاکرات دراین باره اعلام کردند این گفتگوها به احتمال زیاد به ماه ژوئیه کشیده خواهد شد و بخت موفقیت در این مذاکرات، بیشتر از احتمال شکست آن است.
تهران داشتن هر گونه جاه طلبی در خصوص ساخت تسلیحات اتمی را تکذیب کرده است، اما در عین حال با درخواست های سازمان ملل متحد مبنی بر متوقف کردن برنامه غنی سازی اورانیوم و سایر فعالیت های هسته ای حساس مخالفت کرده است.
مقامات ارشد آمریکایی پیشتر نیز اعلام کرده بودند ایران باید به تمام درخواست های مطرح شده توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص فعالیت های هسته ای گذشته خود که ممکن است به تحقیق درباره تسلیحات اتمی مرتبط باشد، پاسخ دهد. همچنین بر اساس موافقتنامه هسته ای بالقوه با ایران، برخی از کاهش تحریم های این کشور منوط به پاسخ دادن به این پرسش ها خواهد بود.
تهران اعلام کرده است شواهد ارائه شده توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی، ساختگی است. مقامات ارشد ایران همچنین بر این موضوع تاکید دارند که برنامه هسته ای این کشور صلح آمیز است.
از میان شش کشور قدرتمند مذاکره کننده با ایران، فرانسه از نزدیکترین موضع به اسرائیل و عربستان سعودی برخوردار است. اسرائیل و عربستان، دشمنان منطقه ای ایران هستند که با امضای توافق هسته ای این کشور مخالفند. آنها از این موضوع نگران هستند که توافق با ایران به صورت موثر، به این کشور حق ادامه ساخت ظرفیت تسلیحات هسته ای را بدهد، حتی با آنکه فعالیت های هسته ای حساس این کشور به مدت یک دهه محدود شود.
بنا به گفته یک دیپلمات ارشد فرانسوی، کری پیشتر اوایل هفته کنونی به لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه تضمین داد که آمریکا، موضع خود را در خصوص ابعاد نظامی احتمالی فعالیت های هسته ای ایران تلطیف نکرده است و اینکه سخنان کری، دچار سوء تعبیر شده است.
این دیپلمات ارشد گفت: «اگر قرار باشد بدانیم ایران ممکن است به چه چیزی دست پیدا کند، آنگاه لازم است تا بدانیم ایران در گذشته چه اقداماتی انجام داده است.» وی افزود پاریس و واشنگتن نیز دیدگاه مشترکی در این خصوص دارند.
گروهی از مشاوران امنیتی عمده در آمریکا از جمله پنج تن از مشاورانی که در دوره نخست ریاست جمهوری اوباما دارای سمت بودند، روز چهارشنبه در نامه ای سرگشاده در این خصوص هشدار دادند که توافق مورد گفتگو با ایران، ممکن است چندان ضعیف باشدکه نتواند پادمان های کافی را تامین کند.
این موضوع باعث اطمینان خاطر آن دسته از دیپلمات ها و کارشناسای خواهد شد که در این خصوص نگران هستند که ناتوانی در حل این مشکل می تواند باعث از بین رفتن توانایی آژانس بین المللی انرژی اتمی در نظارت بر پیروی ایران از هر گونه توافق به دست آمده با این کشور شود. این موضوع همچنین می تواند باعث کاهش اعتبار آژانس بین المللی انرژی اتمی شود.
«اولی هینونن Olli Heinonen » کارشناس مسائل هسته ای در دانشگاه هاروارد و معاون پیشین رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی در این باره پیش بینی کرد مساله ابعاد نظامی احتمالی، آخرین پرسشی است که در فرآیند مذاکرات باید حل و فصل شود.
وی همچنین افزود این موضوع را نمی توان جارو و زیر فرش پنهان کرد.
وی گفت: «ایران علنا یک کشور در آستانه هسته ای شدن است. بنابراین نمی توانید مساله تسلیحاتی شدن آن را صرفا فراموش کنید. لازم نیست تمام جزئیات پیچ و مهره های برنامه قبلی ایران را بدانید. اما باید بدانید آنها تا چه مرحله ای پیش رفته اند.»
مقامات نزدیک به فرآیند گفتگوها در اوایل ماه نوامبر اعلام کردند شش کشور قدرتمند مذاکره کننده با ایران، این کشور را تحت فشار قرار داده اند تا از مانع تراشی برای آژانس بین المللی انرژی اتمی جلوگیری کند. این در حالی است که این کشورها اعلام کردند احتمالا موضوع افشای کامل هر گووه فعالیت هسته ای مخفیانه احتمالی ایران مطرح نخواهد شد تا بدین ترتیب، بخت دستیابی به یک توافق تاریخی از بین نرود.
145 / 172
∎