به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، کشور سوریه که از نوامبر سال 2011 یعنی چند ماه پس از شروع بحران در این کشور عضویتش در اتحادیه عرب به حالت تعلیق در آمده بود، پس از دوازده سال برای حضور در این سازمان بین‌المللی دعوت شد.
سیدهادی سیدافقهی کارشناس مسائل غرب آسیا در این باره به خبرنگار فارس، گفت: تعلیق کشور سوریه در سال 2011 یک توطئه جهانی بود که بخشی از این توطئه را برخی از کشورهای اتحادیه عرب به عهده گرفته بودند. 21 آبان‌ماه 1390 بود که دومین جلسه اضطراری وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب در قاهره پایتخت مصر برگزار شد. برخلاف مخالفت برخی از کشورها مانند؛ یمن و عراق با تعلیق سوریه اما اکثر کشورهای این اتحادیه در آن زمان بر اساس یک توطئه و سناریوی از پیش تعیین شده رأی به تعلیق این کشور دادند.
وی افزود: در آن جلسه حتی به مخالفان این تعلیق اجازه اظهار نظر داده نشد تا از سوریه دفاع کنند. آقای نبیل العربی رییس وقت اتحادیه عرب، اعلام کرد که کرسی سوریه تعلیق شده است. این کشورها گستاخی را به جایی رساندند که نماینده یکی از گروه‌های معارض سوری را با یک پرچم جعلی در کرسی سوریه نشاندند. این موضوع سبب شد تا کشورهای دیگر نسبت به این موضوع اعتراض کنند. همچنین این موضوع سبب شد تا گروه‌های معارض سوری با یکدیگر درگیر شوند و برای اتحادیه عرب دردسر ساز شد. به دلیل همین مشکلات از آن زمان تا اکنون فرد دیگری در کرسی دولت سوریه شرکت نکرده است. برخی از کشورهایی که در آن زمان به تعلیق سوریه در اتحادیه عرب رای دادند، کشورهای همسو با آمریکا بودند. انگیزه اصلی تعلیق، این بود که دولت، نماینده مردم سوریه نیست و مردم خودش را سرکوب می‌کند. بعد از سال‌ها مشخص شد که افرادی که علیه سوریه توطئه کرده بودند، نماینده مردم سوریه نبوده بلکه هرکدام معتلق به یک کشور خاص هستند.
این پژوهشگر مسائل غرب آسیا با بیان اینکه اکنون دوازده سال است که از تعلیق سوریه در اتحادیه عرب می‌گذرد و توطئه دشمنان درباره سوریه به سرانجام نرسیده است، عنوان کرد: دشمنان نتوانستند سوریه را تجزیه کنند همچنین نظام این کشور را هم نتوانستند تغییر دهند. با توجه به اینکه سوریه یکی از بنیانگذاران اتحادیه عرب بود، خیلی سخت و سنگین بود که عضویتش در اتحادیه‌ای که تأسیس کرده بود، حدود دوازده سال تعلیق شود.
سیدافقهی زلزله ویرانگر اخیر در سوریه را بهانه‌ای برای شکستن تحریم‌های موسوم به قانون سزار، دانست و اظهار کرد: قانون سزار؛ تحریم‌هایی علیه سوریه بود که به وسیله آن، آمریکا تمام راه‌های ارتباطی با سوریه را بسته بود. هر کشور یا بانکی که می‌خواست با سوریه تعامل کند آمریکا آن کشور را تهدید به تحریم می‌کرد. پس از زلزله‌ای که در کشور روسیه اتفاق افتاد دبیر کل سازمان ملل و برخی از کشورهای اروپایی و عربی به این کشور ورود پیدا کردند و به این ترتیب محاصره شکسته شد. در بهمن‌ماه 1401 نمایندگان پارلمان‌های عربی در قالب هیأتی به سرپرستی «محمد الحلبوسی» رییس پارلمان عراق با بشار اسد ملاقات کردند و در آنجا موضوع بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، مطرح شد. پس از آن موانعی که آمریکا و اسرائیل و برخی از کشورها برای حضور سوریه در اتحادیه عرب ایجاد کرده بودند، یکی پس از دیگری برداشته شدند.
این کارشناس مسائل غرب آسیا با اشاره به سفر اخیر فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان سعودی به سوریه و دیدار او با بشار اسد، گفت: به نظر می‌رسد بازگشت سوریه به اتحادیه عرب در آینده‌ای نزدیک صورت بگیرد. در این دیدار فرحان به طور رسمی از سوریه برای نشست آینده اتحادیه عرب که قرار است، 29 اردیبهشت‌ماه به ریاست ملک سلمان پادشاه عربستان در ریاض برگزار شود، دعوت کرد. از طرف دیگر ترکیه هم تمایل دارد تا مشکل خود را با سوریه حل کند. در این میان اما سه تا چهار کشور عربی از جمله قطر مخالف بازگشت سوریه به اتحادیه عرب هستند. به نظر می‌رسد با میانجی‌گری ایران این مشکل میان سوریه و قطر هم حل شود. گرچه برای بازگشت سوریه به این اتحادیه نیاز نیست همه کشورهای اتحادیه عرب رأی مثبت دهند، بلکه با اکثریت آرا سوریه به اتحادیه عرب باز می‌گردد. اما به دلیل اینکه فضا، فضای آشتی و صلح میان کشورهای عرب و منطقه است بهتر است که میان سوریه و کشورهای مخالف صلح برقرار شود.
وی با اشاره به مخالفت قطر با حضور سوریه در این اتحادیه تصریح کرد: در شبکه‌های مجازی و رسانه‌های قطری از داعش به نام تنظیم‌الدوله و دولت اسلامی عراق و شام برای نظام سوریه یاد می‌شود. در حالیکه این موضوع متعارف نیست. قطر می‌گوید تا گفتمانی از نظام سیاسی آینده سوریه برای ما روشن نشود، روی مواضع خود هستیم و قصد آشتی با سوریه را نداریم. این در حالی است که نظام سیاسی هر کشور به خود آن کشور مربوط می‌شود و سوریه هم از این قائده مستثنی نیست. اکنون قطر باید شعار خود را تعدیل کرده و در توسعه روابط با سوریه اقدام کند.
وی با یادآوری بحران سوریه و حمایت عربستان و قطر از آن، عنوان کرد: زمانی که تروریست‌ها در سوریه حضور داشتند عربستان سعودی و قطر به شدت از مواضع آنها حمایت می‌کردند. اکنون که برادر بزرگ قطری‌ها یعنی عربستان سعودی در حال آشتی با سوریه است و خود مقامات عربستانی به صورت رسمی خواستار بازگشت سوریه به این اتحادیه شده‌اند، مخالفت قطر خیلی معنا و مفهوم ندارد.
سیدافقهی با اشاره به فلسفه تأسیس اتحادیه عرب، عنوان کرد: این اتحادیه در ابتدا به منظور دفاع از فلسطین در سال 1945 شکل گرفت. اما متأسفانه به مرور زمان فلسفه وجودی آن کمرنگ شد و برخی از کشورهای آن به سمت عادی سازی با رژیم صهیونیستی رفتند که کشور مصر در رأس آنها بود. مصر که از بنیانگذاران اتحادیه عرب است، یکبار در سال 1967 یعنی زمان جمال عبدالناصر و یکبار در سال 1973 در زمان انور سادات به سمت عادی سازی با رژیم صهیونیستی رفت. زمانی که کشورهای موسس این اتحادیه به سمت عادی سازی بروند سایر کشورها هم به سمت عادی سازی خواهند رفت.
وی افزود: روزی اتحادیه عرب برای حمایت از فلسطین شکل گرفت، این در حالی است که اکنون به ضد این موضوع تبدیل شده است. اتحادیه عرب در برابر بزرگترین جنایت‌های رژیم صهیونیستی یا سکوت می‌کند یا مواضع بی‌خاصیتی را می‌گیرد و در نهایت می‌گوید ما این موضوعات را محکوم کرده و دعوت به خویشتنداری می‌کنیم. تا جایی که برخی از اتحادیه عرب، با نام «الجامعه العبریه» و نه «الجامعه العربیه» یاد می‌کنند. شاید بازگشت سوریه به این اتحادیه و جایگاه عراق و وزن تونس که ژست ضد اسراییلی و ضد آمریکایی دارند و اخیراً هم که دیدگاه عربستان سعودی به این کشورها نزدیک شده است، بتواند تعادلی میان کشورهای هم‌پیمان با آمریکا و کشورهایی که در جرگه آمریکا و حامیان آن نیستند، برقرار کند تا در موضوع فلسطین به نتیجه برسند. به نظر می‌رسد بازگشت سوریه به اتحادیه عرب تا مدتی تشریفاتی باشد و نتواند تأثیرگذاری لازم را داشته باشد.
سیدافقهی در پایان به موضوع بازسازی سوریه اشاره کرد و یادآور شد: در دیداری که آقای پوتین با حضرت آقا داشت، ایشان به پوتین فرمودند که «اشغال مناطق حاصلخیز و نفت‌خیز شرق فرات به وسیله آمریکایی‌ها موضوع مهمی است که این قضیه باید با بیرون راندن آنها از آن منطقه علاج شود» بر همین اساس مهم‌تر از بازگشت سوریه به جهان عرب موضوع بازسازی این کشور و اخراج آمریکایی‌ها از شرق فرات؛ یعنی شمال شرق سوریه است. به نظر می‌رسد که چین، روسیه، هند، عربستان و ایران می‌توانند با شکستن تحریم‌های آمریکا و بیرون راندن این کشور نقشی در بازسازی سوریه داشته باشند.
پایان پیام/