مهسا مژدهی: سعودی‌ها یک گام اساسی برای برقراری روابط با بشار اسد برداشته‌اند. در یک دهه گذشته عربستان مهم‌ترین دشمن دولت سوریه در منطقه به‌حساب می‌آمد. اما با کم‌رنگ شدن جنگ‌داخلی در سوریه، بالاخره ریاض هم به برقراری روابط مجدد با این کشور متقاعد شد. حالا مقامات این کشور اعلام کرده‌اند که آماده گفتگو با دولت اسد هستند و عربستان می‌خواهد او را برای نشست اتحادیه عرب به کشورش دعوت کند. این اتفاقات نشان می‌دهد که کشورهای عربی منطقه به عنوان دشمنان سرسخت اسد خود را برای پذیرش اسد در جمع آماده می‌کنند.

در خبرآنلاین با حسن هانی‌زاده کارشناس مسائل خاورمیانه؛ در مورد گرایش عربستان و مصر به سمت رابطه با سوریه به گفتگو نشسته‌ایم.

بیشتر بخوانید:

بن سلمان می‌خواهد به صلح فرصت بدهد

وزیر خارجه عربستان به دمشق می‌رود

احتمال دیدار اسد و السیسی وجود دارد

در حال حاضر شاهد این هستیم که عربستان و برخی دیگر از کشورهای عربی دست از لجاجت قبلی خود در مورد سوریه برداشته‌اند و حالا قصد دارند تا سوری‌ها را به نشست سران عربی دعوت کنند. این به چه معناست؟ آیا می‌توانیم بگوییم ریاض از موضع قبلی خود عقب‌نشینی کرده است؟

با توجه به نقش تخریبی عربستان در بحران دوازده ساله سوریه و شکست تلاش‌های برخی کشورهای عرب منطقه برای فروپاشی دولت بشاراسد، حالا دولت سوریه توانسته بر اوضاع داخلی مسلط شود و بیش از ۹۵ درصد از اراضی این کشور از گروهک‌های تروریستی پاکسازی شده. بر اساس گزارش‌های موجود عربستان در طول ۱۲ سال حدود ۸۰ میلیارد دلار کمک مالی در اختیار گروهک‌های تروریستی و مخالفین دولت بشار اسد قرار داد اما هیچ‌گونه نتیجه‌ای به دست نیاورد و دولت اسد توانست به‌رغم خرابی‌ها به اوضاع مسلط شود. لذا محمد بن سلمان ولیعهد عربستان بعد از یک سلسله اشتباهات استراتژیک و بزرگ به این نتیجه رسید که ادامه شیوه‌های تهاجمی و تخریبی سود و دستاوردی برای سعودی‌ها ندارد. از جمله جنگ هشت ساله عربستان برای یمن که ۳۵۰ میلیارد دلار هزینه برای عربستان داشت و اختلافات هفت ساله ایران و عربستن هم به هدر رفت بسیاری از ظرفیت‌های منطقه‌ای منجر شد. اخیرا با توجه به اختلافات واشنگتن با ریاض بر سر مسائل حقوق بشر و قتل خاشقچی باعث شده تا عربستان به بازتعریف سیاست‌های منطقه‌ای خود بپردازد. در اولین گام آنها یک توافق‌نامه آشتی با ایران امضا کردند و حالا همراهی دو کشور می‌تواند به بسیاری از کشورهای منطقه کمک کند و همگرایی بین ایران و کشورهای عربی ایجاد کند.

سوریه به عنوان کشوری که عمق استراتژیک ایران هم به حساب می‌آید، می‌تواند بعد از مناسبات ایران و ریاض به سمت کشورهای عربی متمایل شود. دعوت پادشاه عربستان از ابراهیم رئیسی برای دیدار از ریاض و دعوت او از بشار اسد برای شرکت در نشست سران اتحادیه عرب در ریاض نشان می دهد که عربستان سعودی در صدد ترمیم مناسبات خود در محور مقاومت است و سوریه هم در حال بازگشت به سمت کشورهای عربی و اتحادیه عرب است. این اتفاقات می‌تواند در آینده جایگاه سوریه را در منطقه تثبیت کند.

ایران و عربستان آشتی کرده‌اند و وضعیت جدیدی در انتظار سوریه است؛ شکل جدید منطقه را چطور می‌بینید؟

منطقه در آینده به سمت هم‌گرایی بیشتری حرکت خواهد کرد و مناسبات تهران و ریاض می‌تواند به همگرایی بیشتر بین ایران با کشورهای عرب دیگر مانند مصر و اردن منجر شود. اصرار بحرین برای ارتقای سطح مناسبات خود با ایران و سفر دبیر شورای امنیت ملی به امارات و عراق نشان می‌دهد که سال ۱۴۰۲ سال همگرایی ایران با کشورهای عرب منطقه است که یک نوع صلح پایدار در خاورمیانه به وجود می‌آید که منجر به کاهش هژمونی آمریکا و انزوای رژیم صهیونیستی می انجامد.

به هر حال ترامپ برای انتخابات ۲۰۲۴ کاندید شده و طرفداران کمی ندارد. ایا با احتمال روی کار آمدن جمهوری خواهان در انتخابات سال بعد؛ ممکن است این اتحادها بهم بریزد؟

از آنجایی که عربستان سعودی یک نوع چسبندگی بالا با آمریکا دارد، لذا به‌نظر می‌رسد که پیروزی جمهوری‌خواهان در انتخابات ۲۰۲۴ ممکن است روند آشتی و صلح بین ایران و عربستان و عربستان و سوریه را تحت تاثیر قرار دهد. اما تجربه سال های اخیر سعودی‌ها نشان می‌دهد که بر چتر آمریکا باقی ماندن به سود آنها نیست. باج ۴۰۰ میلیارد دلاری رئیس جمهور سابق آمریکا از عربستان نشان داد که جمهوری خواهان نگاهی کاملا تحقیرآمیز و منفعت جویانه به عربستان دارند. سیاست سعودی‌ها این است که به سمت شرق متمایل شوند و اظهارنظر اخیر آنها در مورد حضور در شانگهای می‌گوید آنها در حال برنامه‌ریزی برای خروج از زیر چتر ایالات متحده هستند.

مصر هم در حال حاضر قصد دارد رابطه خود را با بشار اسد و سوریه از سر بگیرد. این اقدام مصر چه تاثیری بر وضعیت منطقه و سوریه دارد؟

بر اساس گزارش‌های موجود قرار است عبدالفتاح رئیس جمهور مصر با بشار اسد رئیس جمهور سوریه دیدار کند. این دیدار نشان می‌دهد که بازنگری در همگرایی کشورهای عربی در حال رخ دادن است و سوریه در حال بازگشت به جای اصلی خود در بین کشورهای عربی است. دمشق دارای اهمیت زیادی در کشورهای عربی است و بازگشت سوری‌ها به اتحادیه عربی به نفع منطقه تمام می‌شود.

۳۱۱۳۱۲