گروه جامعه خبرگزاری فارس ـ نعیمه موحد: امسال با فرا رسیدن 22 بهمن، 4 سال از صدور بیانیه گام دوم توسط رهبر معظم انقلاب می‌گذرد. این بیانیه به عنوان یک نقشه راه هم نگاهی به آنچه در چهل سال از انقلاب اسلامی گذشته بود داشت و هم مسیری را برای ادامه این نهضت اسلامی تببین کرد. اما آنچه در بیانیه گام دوم نکته بدیعی به نظر می‌رسید، خطاب قرار دادن جوانان به جای مسؤولین و کارگزاران کشوری بود. مقام معظم رهبری این بار مسؤولین آینده کشور را خطاب توصیه‌های خود قرار دارند تا در مسیر رشد خود با کسب تجربه از گذشته، فانوس انقلاب را در مسیر پیش رو دست گرفته و پیش ببرند.
به بهانه چهارمین سالگرد صدور بیانیه گام دوم، کمیل خجسته پژوهشگر و استاد دانشگاه و مدیر گروه مطالعات انقلاب اسلامی پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی، در گفت‌وگو با فارس به تبیین مراحل انقلاب اسلامی تا رسیدن به لزوم صدور بیانیه گام دوم انقلاب پرداخت.
نظریه انقلاب منتهی به بیانیه گام دوم شد
کمیل خجسته در ابتدای صحبت‌های خود با اشاره به نظریه انقلاب اسلامی گفت: بیانیه گام دوم در واقع یک سرفصل‌گذاری از حرکت انقلابی اسلامی و موید نظریه انقلاب است. انقلاب نظریه‌ای را مطرح کرده است که در آن ادعایی دارد و مسیری را طی کرده است. نظریه انقلاب اسلامی در پاسخ به سؤالات مختلفی جوابهایی را اثبات کرده است. این نظریه در مقام نظریه بودن کامل است اما در مقام عمل هنوز مراحلی پیش رو داد.
وی افزود: نظریه انقلاب اسلامی می‌گوید در دوره‌ای که جهان یا باید غربی می‌شد یا شرقی، دین یا افیون توده‌ها بود یا نظریه پایان تاریخ مطرح بود، بلوک شرقی و غربی مطرح بود و... و همگی وجه اشتراک‌هایی مانند محوریت یافتن اومانیسم(انسانگرایی)، سکولاریسم( جدایی دین از سیاست) و... داشتند، من حرف جدید برای گفتن دارم. در آن وضعیت اینطور به نظر می‌آمد که دین توانایی حرکت اجتماعی ندارد. اما یک حرکت اجتماعی که نام و یاد خدا را دربرداشت به وجود آمد. این حرکت در سال‌های 1950 به بعد حرکت عجیب و غریبی برای دنیا بود. این موضوع تا سال 1979 یا 1357 ادامه پیدا کرد. در این سال اینکه دین می‌تواند حرکت اجتماعی به وجود بیاورد محقق شد.
دین می‌تواند حرکت اجتماعی ایجاد کند
استاد دانشگاه امام صادق(ع) گفت: بعد از انقلاب اسلامی ایران، دنیا دید که دین می‌تواند حرکت اجتماعی ایجاد کند اما این موضوع مطرح شد که دین نمی‌تواند نظام بسازد. دیدیم که انقلاب اسلامی تا سال 1359 موفق به ساخت نظام هم شد. وقتی به تاریخ نگاه می‌کنیم در بهمن ماه که امام خمینی(ره) وارد ایران می‌شوند تا یکسال بعد از این حضور 4 انتخابات برگزار می‌کنند.
خجسته ادامه داد: در فروردین 1358 اولین انتخابات یا همان رفراندوم جمهوری اسلامی برگزار می‌شود. بعد از آن انتخابات قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری هم برگزار می‌شود. در واقع امام خمینی(ره) امکانی را ایجاد می‌کنند که مردم انتخاب کنند و آرمان «استقلال» انقلاب در همان ابتدای کار به وقوع بپیوندد.
وی افزود: کما اینکه به احتمال زیاد اگر امام می‌خواست خودش این موارد را اداره کند، مخالفتی نبود چون شور و هیجان انقلابیون و محبوبیت امام خمینی(ره) در آن شرایط این را می‌پذیرفت. اما امام خمینی(ره) از همان اول حرف از انتخابات و رفراندوم زدند.
کمیل خجسته ادامه داد: آن حرکت اجتماعی مبتنی بر دین کاملا توانست آرمان خودش را که دین نه تنها حرکت اجتماعی می‌سازد بلکه قادر به نظام‌سازی مبتنی بر آرمان خودش هم هست را حاکم کند. این آرمان انتخاب مردم در چارچوب دین بود. در مرور فضای سال‌های اوایل انقلاب هم می‌بینیم که بحث‌های دینی و سیاسی کاملا آزاد مطرح می‌شود. در واقع این دومین سوالی بود که نظریه انقلاب اسلامی به آن جواب داد.
وقتی جمهوری اسلامی از خودش دفاع کرد
خجسته درباره سومین سوالی که در مسیر حرکت انقلاب اسلامی تاکنون مطرح شده است، گفت: سومین سوال این بود که آیا دینی که حرکت اجتماعی و نظام را ساخت می‌تواند ازخودش دفاع کند؟ این موضوعی است که انقلاب اسلامی از همان 22 بهمن 1357 در حال پاسخ دادن به آن است. الگوهایی مثل جنگ سخت، جنگ اقتصادی، ترور، جنگ‌های نرم و فرهنگی همگی پاسخ‌های جمهوری اسلامی به این سؤال هستند.
وی افزود: در این دوره جریان رقیب تلاش کرد در چهار ستون به سیاست ایران حمله کند. ستون سرمایه اجتماعی مثل آنچه در فتنه 88 اتفاق افتاد، سرمایه فیزیکی مثل جنگ تحمیلی، سرمایه انسانی مثل ترور شخصیت‌های تأثیرگذار اوایل انقلاب و یا ترور دانشمندان ایرانی در سال‌های اخیر و سرمایه مالی که همان تحریم‌های اقتصادی است. عملکرد دشمن در حملات پیچیده و بسیاری اوقات حمله از چند جهت است. آمریکایی‌ها اندیشکده‌ای به نام سابان دارند که در دوره اوباما متنی با عنوان «کدام راه به سمت ایران» را منتشر کرد. در این متن گفته می‌شود که ایران به اندازه کافی سرکوبگر هست و نمی‌شود به این راحتی آن را کنار زد پس باید عملیات‌های پیچیده و توأمان را به کار ببریم که منظورش همان نظریه «گزینه‌های روی میز» اوباماست.
بیانیه گام دوم می‌خواهد پاسخی برای سؤال‌های زندگی باشد
استاد دانشگاه امام صادق(ع) ادامه داد: پس تا اینجا می‌توانیم بگوییم تثبیت در نظریه انقلاب اسلامی اتفاق افتاده است. چون نظام اسلامی نظریه‌اش را حاکم کرد و از خودش هم دفاع کرد.
وی گفت: از سال 1388 به این‌طرف می‌بینیم که موضع آمریکایی‌ها به اقتصاد متصل می‌شود و تحریم‌های هوشمند و فلج‌کننده اتفاق می‌افتد. اینجا هنوز مسأله خود انقلاب هم مطرح است. انقلابی که توانسته حاکم شود، نظام بسازد و از خودش دفاع کند، آیا می‌تواند پاسخی برای سؤال‌های زندگی داشته باشد؟ بیانیه گام دوم دقیقا مربوط به این دوره است.
شالوده بیانیه گام دوم این است که انقلاب اسلامی چیزی را می‌خواسته و به آن رسیده است. حالا انقلاب خطاب به جوانان می‌گوید که شما با نگاه به این سابقه بخواهید تا بشود.
کارآمدسازی و عدم وابستگی به درآمد نفت و دلار
خجسته افزود: دلیل طرح این موضوع در بیانیه گام دوم، «کارآمدسازی» و پاسخ به نیازهای زندگی مردم است. مسأله فوری و اولویت‌دار بیانیه گام دوم اقتصاد است. در زمینه اقتصاد ما دو مشکل داریم. یکی اینکه خود را از سال 1908 به درآمد نفتی وابسته کردیم و آرام آرام اقتصاد ما نفتی شد. این اقتصاد تک محصولی هم ما را وابسته به دلار کرد. دومین مشکل هم این است که حالا آمریکا که از راه‌های دیگر برای به زمین زدن انقلاب ناامید شده می‌داند که ما اقتصادی وابسته به نفت و دلار داریم، پس روی این دو تمرکز می‌کند.
وی بیان کرد: گام دوم پاسخی هم برای این مشکل دارد و اشاره می‌کند که باید با اقداماتی وابستگی ما به نفت و دلار کم شود. در متن بیانیه گفته می‌شود که اقتصاد ایران دارای چهار پیشران با عناوین صنعت، کشاورزی، معدن و شیلات است. همچنین بازاری با 15 همسایه و معادل 600 میلیون نفر جمعیت در اختیار دارد. بحثی که بیانیه گام دوم مطرح می‌کند این است که چرا این موقعیت‌های بزرگ و بالقوه به جای نفت، توسعه داده نمی‌شود؟
از اقتصاد نفتی به دانش‌بنیان
کمیل خجسته گفت: اگر بخواهیم مسیر انقلاب را تببین کنیم می‌توانیم اینطور بگوییم که انقلاب می‌گوید من یک جریان هستم، اول در خودم و مردم حرکت ایجاد کردم، دوم نظام طاغوت را کنار زدم و اکنون وارد مرحله دیوانسالاری شده‌ام. مسأله امروز انقلاب دیوانسالاری و بروکراسی است که تلاش می‌کند آن را عوض کند.
وی افزود: استراتژی رهبری در این زمینه و برای تحقق گام دوم انقلاب، تمرکز روی دو موضوع است. یک اینکه جامعه اقتصادی از جامعه نفتی به جامعه اقتصاد دانش‌بنیان تغییر کند. دوم اینکه ساختار فرهنگ عمومی کشور که گرفتار مشکلاتی چون اسراف و تجمل و... است دچار تحول شود.
خجسته گفت: به همین خاطر خطاب‌های رهبری که عمدتا با کارگزاران و مسؤولین است در این بیانیه خطاب به جوانان مومن و انقلابی به عنوان مسؤولین آینده است. از بعد از این می‌بینیم که انتصابات رهبری هم به طیفی از رده سنی جوانان اختصاص پیدا می‌کند.
پایان پیام/
نظر شما