به گزارش ایمنا به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، محمدرضا فرزین، با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه یک سیما، درباره وضعیت بازار ارز اظهار کرد: ۲۰ روز پیش که در این برنامه حضور یافتم، نرخ ارز در بازار غیررسمی به ۴۴ هزار تومان هم رسیده بود و پس از آنکه ما برنامه‌هایمان را اعلام کردیم، نرخ ارز ریزش داشت و نشان داد که اگر بانک مرکزی بخواهد در بازار ورود کند، این کار امکان‌پذیر و مؤثر خواهد بود.
وی افزود: متأسفانه از روز پنجشنبه مجدداً نرخ‌هایی در بازار آزاد مطرح شده، که قابل اعتماد نیستند.
بخش زیادی از ارزهای بلوکه‌شده قابل‌استفاده شد
رئیس کل بانک مرکزی با ارائه گزارشی از اقداماتی که طی ۲۰ روز اخیر انجام داده است، اضافه کرد: ما روز اول اعلام کردیم که به دنبال ثبات ارزی هستیم. ثبات ارزی هم اقدامی یک‌مرحله‌ای نیست. نخستین کاری که انجام دادیم، مذاکرات سازنده تجاری با شرکای تجاری کشورمان در قالب دیپلماسی پولی و بانکی بود. ما طی این مدت با قطر، امارات متحده عربی، چین و عراق مذاکرات بسیار سازنده‌ای داشتیم و در تمام آن‌ها نیز دستاوردهای بسیار خوبی داشتیم؛ به‌طوری که باعث شد بخش زیادی از منابع ارزی تحریم‌شده و مسدودشده ایران قابل‌استفاده شود و هم‌اکنون از آن استفاده می‌کنیم.
فرزین افزود: برای مثال، از دیروز توانستیم حدود ۳۰۰ میلیون دلار از مجموع ۱۰ میلیارد دلار منابع ارز TBI را که در عراق داشتیم، در بازار نیما برای کالاهای اساسی عرضه کنیم و از این به بعد این ارز را در بازار نیما عرضه می‌کنیم و همه واردکنندگان می‌توانند از آن استفاده کنند.
وی ادامه داد: ارزهایی که در چین داشتیم، معمولاً در نیما به فروش نمی‌رفت، ولی هم‌اکنون در نیما به فروش می‌رسد و زمان تخصیص را که حدود ۲۱ روز طول می‌کشید، به ۴۸ ساعت کاهش دادیم. همچنین توانستیم در مذاکرات بسیار سازنده‌ای که با اماراتی‌ها داشتیم، عرضه ارز درهم در سامانه نیما را افزایش دهیم.
تأمین ارز ۲۸,۵۰۰ تومانی بدون مشکل ادامه دارد
رئیس کل بانک مرکزی افزود: ما قول دادیم که نرخ را در سامانه نیما با میانگین ۲۸,۵۰۰ تومان تثبیت کنیم و هم‌اکنون این کار را انجام داده‌ایم و همه نیازهای کشور با این نرخ میانگین تأمین می‌شود. در ماه گذشته ۳.۳ میلیارد دلار ارز که متعلق به فروش نفت و پتروشیمی‌ها بوده، تخصیص داده‌ایم که با همکاری بسیار خوب صادرکنندگان رقم خورده است و جا دارد از آن‌ها تشکر کنم.
فرزین ادامه داد: مذاکرات ما با این کشورها همچنان در حال انجام است و تمام ارزهایی را که در خارج از کشور داریم، از طریق سامانه نیما در اختیار واردکنندگان برای واردات کالا قرار خواهیم داد.
وی با تاکید بر اینکه تلاش خواهیم کرد که بخش عمده نیازهای کالایی کشور را در سامانه نیما تأمین کنیم، گفت: سه دسته کالا، یعنی کالاهای اساسی، مواد اولیه و ماشین‌آلات در این بازار تأمین می‌شود. بخش عمده‌ای از ارزی که در این بازار عرضه می‌شود، متعلق به ارز حاصل از فروش نفت است و بخشی از آن ارز حاصل از فروش محصولات پتروشیمی است.
رئیس کل بانک مرکزی افزود: بخشی از محصولات مثل خشکبار نیز هستند که تا پیش از این با نرخی بالاتر از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان ارز حاصل از صادرات خود را می‌فروختند، که در رابطه با این محصولات در حال مذاکره هستیم که بخشی از آن را در بازار مبادله‌ای عرضه کنند و با ایجاد یارانه‌های صادراتی به‌گونه‌ای عمل شود که این صادرکنندگان از فروش ارز خود متضرر نشوند.
ذخایر ارزی کشور بیش از ۲۰ میلیارد دلار افزایش یافت
رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه در یک فضای مجازی و ذهنی برای کشور محدودیت ایجاد کردند، افزود: در حالی که عملیات واقعی این نیست و منابع ارزی کشور آزاد است و تأمین ارز در بازار به‌خوبی در حال انجام است، اما در فضای مجازی عددسازی می‌کنند و می‌گویند این بازار آزاد است!
فرزین تصریح کرد: ما در بازار آزاد هم ورود خواهیم کرد و شروع به نرخ‌سازی می‌کنیم، لذا بانک مرکزی نرخ‌سازی را از این به بعد با اقدامات خود انجام خواهد داد.
وی خاطرنشان کرد: آمار ۹ ماهه بانک مرکزی نشان می‌دهد که حساب کالای کشور یعنی صادرات منهای واردات، ۲۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار مثبت بوده است؛ یعنی به این میزان بیش از واردات، صادرات داشته‌ایم. میزان صادرات ما ۷۳.۴ میلیارد دلار بوده که ۳۱ درصد رشد داشته است.
رئیس شورای پول و اعتبار ادامه داد: در حالی که واردات ما ۵۲.۹ میلیارد دلار بوده، که ۱۹.۶ درصد رشد کرده است، همین باعث شده که ذخایر ارزی کشور به دلیل صادرات بیش از واردات، ۲۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار افزایش پیدا کند و این ذخایر هم‌اکنون در دسترس ماست و ما هیچ مشکلی در تأمین نیازهای ارزی کشور برای تأمین کالا نداریم.
فرزین با تاکید بر اینکه هیچ محدودیت ارزی وجود ندارد، افزود: صادرات ما بیش از واردات است و همه آن قابل‌دسترس شده، مذاکرات ما نتایج مثبتی داشته و همه این موارد در عملکرد ما منعکس شده است. اگر تخصیص ارز در سامانه نیما را با سال گذشته مقایسه کنید، متوجه افزایش تخصیص می‌شوید و هم‌اکنون به‌طور میانگین با نرخ ۲۸,۵۰۰ تومان کالاهای اساسی تأمین می‌شود.
وی ادامه داد: یکی از نیازهای دیگری که مطرح کرده بودیم، بازار متشکل ارزی بود؛ در بازار متشکل ارزی، اسکناس عرضه می‌شود که به‌خوبی در حال انجام است. از ابتدای امسال دو میلیارد و ۶۰ میلیون دلار اسکناس به بازار تزریق کرده‌ایم که قیمت آن بین ۳۷ هزار تومان تا ۳۹ هزار تومان بوده است. همین روز گذشته ۲۱ میلیون دلار در بازار متشکل ارزی عرضه شد، که بانک مرکزی تنها سه میلیون دلار از این رقم را عرضه کرده است و ۱۸ میلیون دلار از این رقم را خود صرافان عرضه کرده‌اند.
تفاوت‌های ارز ۲۸۵۰۰ تومانی با دلار ۴۲۰۰ و یا ۱۲۲۶ تومانی
رئیس کل بانک مرکزی در پاسخ به نقدهایی که درباره سیاست ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی مطرح شده است و این نرخ را مثل ارز ۴۲۰۰ تومانی و ۱۲۲۶ تومانی دانسته‌اند، گفت: نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ با سیاست‌های تثبیت قبلی تفاوت‌هایی دارد. بانک مرکزی مکلف است ارز را در سامانه نیما با نرخ ETS و طبق قانون با نوسان دو درصدی عرضه کند. در روزی که نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی اعلام شد، نرخ ارز ETS حدود ۲۹ هزار تومان بود و نرخ ۲۸ و ۵۰۰ تومانی در واقع میانگین است.
فرزین افزود: نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی بودجه دولت را به تعادل می‌رساند. دولت در حال حاضر بودجه خود را با نرخ ۲۳ هزار تومان تحویل مجلس داده است، بنابراین این نرخ بودجه دولت را به تعادل می‌رساند و حتی دولت ارز حاصل از نفت خود را در این نرخ می‌تواند با قیمتی بیش‌تر بفروشد. البته در رابطه با کالاهای اساسی ممکن است ارز با نرخ کمتری خریداری شود.
وی در ادامه تاکید کرد: با این نرخ تعادل مصرف‌کننده برقرار خواهد شد و در واقع قیمت کالاهای اساسی مورد نیاز مردم با افزایش نرخ ارز، افزایش پیدا نمی‌کند. به همین دلیل نرخ ۲۸ و ۵۰۰ تومانی برای مصرف‌کنندگان نیز اقدام مثبتی است.
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه با این نرخ تنها برای برخی صادرکنندگان ممکن است مشکلاتی به وجود بیاید، افزود: چون بخش عمده این ارز مربوط به نفت و بخشی از پتروشیمی‌ها می‌شود، این صادرکنندگان مشکلی پیدا نمی‌کنند. در رابطه با دیگر صادرکنندگان در روش جدید بازارسازی که داریم، حتماً این را جبران می‌کنیم تا متضرر نشوند. بنابراین نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی تعادل را برای دولت، مصرف‌کننده و تولیدکننده برقرار می‌کند و به همین دلیل نرخ قابل‌اعتمادی است.
راه‌اندازی بازار مبادله ارز و طلا تا ۲ هفته آینده
فرزین خاطرنشان کرد: من قول دادم که بازار مبادله طلا و ارز را راه‌اندازی کنم. این بازار تا دو هفته آینده راه‌اندازی خواهد شد. در این بازار نه تنها اسکناس‌های فعلی را عرضه خواهیم کرد، بلکه در سامانه‌ای به نام «ناخدا» که طراحی شده است، مثلاً افرادی که فرزند آن‌ها خارج از کشور دانشجو است، افرادی که بیماری در خارج کشور دارند، آژانس‌های گردشگری و سایر موارد، نیازهای ارزی خود را در این بازار که نرخ و تابلو مخصوص به خود را خواهد داشت، تأمین خواهند کرد. فرزین تاکید کرد که تخصیص ارز به این گروه‌ها بر اساس مستندات ارائه شده خواهد بود.
افزایش سقف فروش ارز به افراد تا ۵۰۰۰ یورو / تأمین نیازهای ارزی در سامانه ناخدا
وی درباره علت اینکه چرا عرضه ارز از سوی صرافی‌ها را مطرح کرده‌ایم، گفت: صرافی‌ها را آزاد کرده‌ایم که بتوانند خرید و فروش کنند، در حالی که قبلاً تا ۲۰۰۰ یورو می‌توانستند به افراد بفروشند. اکنون این رقم را به ۵ هزار یورو افزایش داده‌ایم. اگر صرافی‌ها کسری داشتند، ما در بانک مرکزی آن را تأمین خواهیم کرد.
رئیس کل بانک مرکزی در پاسخ به کسانی که فکر می‌کنند بازار بانک مرکزی قادر به تأمین اسکناس بازار نیست، گفت: ما در بانک مرکزی همه نیازهای اسکناس ارزی را تأمین خواهیم کرد و با راه‌اندازی سامانه ناخدا، همه نیازها را بر اساس مستندات تأمین خواهیم کرد.
فرزین درباره ابهام اینکه صرافی‌ها محدود شده‌اند، توضیح داد: ما گفته‌ایم که رفع تعهد به جای صرافی، توسط بانک مرکزی صورت بگیرد. ما به صرافی‌ها اجازه خرید و فروش ارز دادیم، در حالی که قبلاً چنین امکانی نبود.
وی ادامه داد: چون یک عدد ۳۰ هزار یورو در بخشنامه اخیر آمده بود، این تصور ایجاد شده که صرافی‌ها تا سقف ۳۰ هزار یورو می‌توانند معامله کنند، در حالی که این عدد به این معنی است که پوزیشن مثبتی که صرافی‌ها می‌توانند حفظ کنند، ۳۰ هزار یورو است، به این معنی که اگر در یک روز ۱۰۰ هزار یورو خریدند، باید ۷۰ هزار یورو آن را بفروشند. قصد ما این است که ارز در صرافی نماند و بتوانند آن را به مردم بفروشد. بنابراین بخشنامه جدید فرصت جدیدی به صرافی‌ها برای حضور در بازار ارز داده است.
رئیس بانک مرکزی تاکید کرد: برای افرادی که سهمیه ارز دوهزار یورویی خود را دریافت کرده‌اند، آئین‌نامه فعلاً اجازه دریافت تا سقف پنج هزار یورو را به این افراد نمی‌دهد. از روز سه‌شنبه اعلام کرده‌ایم که تا پنج هزار یورو ارز فروخته خواهد شد. این ارز از طریق صرافی‌ها در اختیار مردم قرار خواهد گرفت. صرافی‌ها اختیار خرید و فروش ارز را دارند و اگر محدودیتی در این کار داشتند، بانک مرکزی در بازار متشکل و در قالب یک حراج به آن‌ها ارز می‌فروشد و در واقع، نرخ در این محل تعیین خواهد شد. به دنبال این هستیم که این نرخ به نرخ بازار آزاد تبدیل شود. با توجه به اینکه یکی از اشکالات بانک مرکزی تا به حال این بوده که نتوانسته نرخ‌ساز بازار ارز باشد، تلاش می‌کنیم تا با این روش به یک نرخ‌ساز در بازار آزاد تبدیل شویم.
راه‌اندازی امکان سوآپ و فیوچرز در بازار مبادله طلا و ارز؛ پس از ثبات ارزی
فرزین در ادامه صحبت‌های خود با تاکید بر اینکه اقدامات لازم برای ایجاد بازار مبادله ارز و طلا انجام شده و تا دو هفته دیگر بازار مبادله ارز و طلا ایجاد می‌شود، گفت: تمام نیازهای خدماتی ارزی که بالغ بر ۴۰ نوع نیاز ارزی است، تأمین خواهیم کرد.
وی در ادامه اظهار کرد: در طی این مدت نیز به دلیل هیجاناتی که در بازار آزاد به وجود آمده است، با دستورالعمل جدید ارز را تأمین خواهیم کرد تا بازار مبادله ارز و طلا ایجاد شود.
رئیس کل بانک مرکزی در رابطه با بازار مبادله ارز و طلا گفت: در این بازار علاوه بر اسکناس، بازار حواله را نیز راه‌اندازی می‌کنیم و به دلیل اینکه طلا نیز در این بازار مبادله می‌شود، سکه نیز در این بازار وجود دارد. همچنین از ابزارهای لازم برای بازار ارز، از قبیل ابزار سوآپ استفاده خواهیم کرد.
فرزین با اشاره به اینکه افق بلندمدتی برای برای بازار مبادله در نظر گرفته شده، تاکید کرد: در حال حاضر فضا هیجانی است و به این دلیل سعی می‌کنیم در این بازار همه نیازها را برطرف کنیم و پس از آن از سایر ابزارهایی که در بازارهای ارز دنیا از آن استفاده می‌شود، بهره خواهیم برد. در این بازار به دنبال راه‌هایی هستیم که از ابزارهایی مثل سوآپ، فوروارد و فیوچر استفاده شود. اما این اقدامات موکول به آینده می‌شود و در حال حاضر به دنبال ایجاد ثبات در بازار هستیم.
برای کنترل تورم، یک برنامه کلی از سمت حاکمیت نیاز است
وی در رابطه با کنترل تورم گفت: منشأ نقدینگی در کشور مربوط به پایه پولی و ضریب فزاینده است، افزایش پایه پولی نیز ناشی از بدهی دولت و ناترازی بانک‌ها است. همچنین در صورتی که نتوانیم ارزی را که به دولت می‌دهیم، ریال آن را بفروشیم، نقدینگی افزایش پیدا می‌کند.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: در خصوص بودجه تعاملات خوبی با سازمان برنامه و مجلس داشتیم تا بتوانیم یکی از منشأهای تورم را که در صورت کسری بودجه دولت رخ می‌دهد، کاهش دهیم. البته برای بانک‌های دارای ناترازی برنامه خواهیم داشت، چون اضافه برداشت تعدادی از این بانک‌ها بالا است، در حالی که برخی از این بانک‌ها، دارایی‌های خوبی دارند و می‌توانند با فروش دارایی‌هایشان مشکل خود را حل کنند.
فرزین با بیان اینکه از ابزار سیاست پولی استفاده خواهیم کرد، گفت: تمامی تورم مربوط به سیاست پولی نیست؛ بلکه قسمتی از آن به سیاست مالی نیز مربوط است که از طرف دولت، وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه باید کنترل شود. برای کنترل تورم یک برنامه کلی از سمت حاکمیت نیاز است و بانک مرکزی هم از سمت پولی به این برنامه وارد شود.
وی افزود: محدودیت در ترازنامه بانک‌ها از قبل اعمال می‌شد، اما ما آن را ادامه می‌دهیم، همچنین بسته سیاست‌های پولی را در هفته‌های آتی عرضه می‌کنیم و تلاش می‌کنیم با تعامل با بانک‌ها وضعیت بهتری را برای سال آینده رقم بزنیم.
رئیس کل بانک مرکزی در پاسخ به سوالی در رابطه با تغییر یا افزایش نرخ سود بانکی تصریح کرد: در این خصوص شورای پول و اعتبار مصوبه‌ای دارد که ان‌شاالله در آینده نزدیک آن مصوبه را اجرایی می‌کنیم
برنامه بانک مرکزی برای عرضه سکه در بورس
فرزین در رابطه با عرضه ربع‌سکه گفت: عرضه ربع‌سکه در قیمت آن به‌شدت مؤثر بود، اما با افزایش انتظارات تورمی، فاصله بین قیمت فروش ما و بازار ایجاد شد. همچنین شایان ذکر است که حباب سکه انتظاری است و برنامه ما نیز برای عرضه مستمر است و اگر نیاز باشد سکه تمام نیز عرضه خواهیم کرد.