به گزارش همشهری آنلاین، کنکور دو مرحله‌ای در ایران اتفاق جدیدی نیست، اما برای نخستین‌بار است که اولین مرحله کنکور سراسری در زمستان و مرحله بعدی هم در تابستان سال آینده برگزار خواهد شد. به عنوان مثال سال۷۵ هم همزمان با ورود نظام جدیدی‌ها به کنکور، این آزمون به نوعی دو مرحله‌ای برگزار شد؛ یک آزمون ورود به پیش‌دانشگاهی و یک آزمون هم ورود به دانشگاه، اما دوباره از سال ۷۷، کنکور تک‌مرحله‌ای شد.
حالا با گذشت بیش از یک‌دهه، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، مصوبه برگزاری کنکور سراسری دو مرحله‌ای را ابلاغ کرده و قرار است از فردا ۹۷۸هزارو ۴۶۰داوطلب (۶۰درصد زن و ۴۰درصد مرد) نخستین ماراتن کنکور ۱۴۰۲را در ۵گروه آزمایشی ریاضی، تجربی، انسانی، هنر و زبان آغاز کنند. براساس اعلام سازمان سنجش، در این آزمون، تهران بیشترین و سمنان کمترین داوطلب را دارد و نتایج آزمون هم اوایل اسفند منتشر خواهد شد.
۵۱درصد داوطلبان هم برای سال‌جاری و ۴۹درصد هم برای سنوات قبل هستند. برای نخستین‌بار هم تأثیر قطعی و مثبت معدل (۴۰درصد) برای کنکور۱۴۰۲ درنظر گرفته شده و بر این اساس فارغ‌التحصیلانی که در گذشته نمرات و معدل پایینی داشتند، به‌منظور ترمیم نمره در امتحانات دی‌ماه هم شرکت کردند، اما از ابتدای دی و با شروع امتحانات، بحث تقلب شدت گرفت و کانال‌های تلگرامی که تعدادشان هم کم نبود، با هدف بازارگرمی فروش سؤالات کنکور و تجهیزات تقلب، کلید سؤالات را بلافاصله پس از شروع امتحانات منتشر کردند؛ وضعیتی که منجر به نگرانی‌های گسترده داوطلبان با تصور رقم خوردن همین شرایط برای کنکور دی شده است.
اما وحید مجید، رئیس پلیس سایبری کشور دیروز از دستگیری ۵۰فروشنده سؤالات جعلی کنکور خبر داده است. رئیس سازمان سنجش هم به ایسنا گفته: «سؤالات کنکور هنوز از بانک سؤال خارج نشده است.»
بررسی‌های همشهری هم نشان می‌دهد که چند تغییر ساختاری در برگزاری آزمون، پای کار آمدن تمام دستگاه‌های اجرایی، یکسان‌سازی شرایط شهرهای کوچک و بزرگ، تشکیل ۸۰تیم تخصصی رصد فروشندگان سؤالات کنکور و... می‌تواند منجر به افزایش امنیت نخستین مرحله از کنکور ۱۴۰۲ باشد.
تغییرات ساختاری کنکور دو مرحله‌ای
سازمان سنجشی‌ها از تغییرات ساختاری کنکور سراسری خبر می‌دهند؛ اینکه در آزمون امسال سؤالات هر درس یا تعدادی از دروس با هم در دفترچه جداگانه قید شده و پاسخنامه اختصاصی هم خواهد داشت؛ این در حالی است که در سنوات قبل داوطلبان در ابتدای آزمون با دفترچه‌ای مواجه بودند که تعداد زیادی پرسش و پاسخنامه ۳۳۰گزینه‌ای داشت و این مسئله یکی از عوامل ایجاد استرس در آنها بود. همچنین تعداد سؤالات هم نسبت به سال‌های گذشته کمتر شده، اما مدت زمان پاسخگویی به واسطه حذف دروس عمومی (تأثیر معدل و سابقه تحصیلی) افزایش یافته است.
محسن زارعی، رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش چندی پیش درباره ابهاماتی که به‌دلیل حذف دروس عمومی از کنکور۱۴۰۲ مطرح می‌شود، گفته بود: «سهم دروس عمومی نیز در سابقه تحصیلی آمده و در آزمون سراسری شاهد برگزاری آزمون دروس عمومی نیستیم و صرفاً در سابقه تحصیلی آنهاست.
البته این به‌معنای آن نیست که دروس عمومی از آزمون سراسری حذف شده و حتی سهم بیشتری هم دارد؛ به‌گونه‌ای که سهم این دروس در آزمون‌های قبلی بین ۱۷تا ۲۲درصد بود، اما هم‌اکنون ۲۶درصد از ۴۰درصد سابقه تحصیلی، مربوط به دروس عمومی است؛ با این تفاوت که این سهم براساس کتابی است که دانش‌آموزان می‌خوانند و امتحان می‌دهند.» تغییر دیگر در پاسخنامه‌های کنکور است و اینکه تعداد آنها افزایش پیدا کرده که به‌گفته عبدالرسول پورعباس، رئیس سازمان سنجش منجر به افزایش امنیت کنکور می‌شود؛ چراکه اگر یک پاسخنامه در اختیار داوطلب قرار بگیرد، احتمال تبانی افزایش پیدا می‌کند، اما در یک آزمون با چندین پاسخنامه امکان تبانی وجود ندارد.
پاسخنامه‌ها هم پس از اتمام زمان پاسخگویی جمع‌آوری و بر مبنای یک معیار خاص پلمب شده و از دسترس عوامل اجرایی حوزه برگزاری آزمون خارج می‌شوند؛ این در حالی است که افزایش تعداد دفترچه‌ها و پاسخنامه‌ها سبب افزایش چندین‌برابری حجم کاری سازمان سنجش، افزایش حجم میزان کاغذ مصرفی و هزینه برگزاری آزمون می‌شود.
پورعباس هم این مسئله را تأیید می‌کند، اما معتقد است که این مسئله منجر به افزایش امنیت، آسایش و آرامش داوطلبان خواهد بود. کنکور ۱۴۰۲ یک تغییر اساسی دارد؛ حذف زیرگروه‌های گروه‌های آزمایشی؛ به‌طور مثال در گروه آزمایشی علوم‌تجربی که ۵زیرگروه داشت، سازمان سنجش باید ۵رتبه برای هریک از زیرگروه‌ها ارائه می‌داد. امسال براساس مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی زیرگروه‌ها حذف شده، یک نمره کل برای داوطلبان درنظر گرفته می‌شود و داوطلبان بر مبنای آن انتخاب رشته خواهند کرد. سازمان‌سنجش عنوان کرده است که حذف زیرگروه‌ها سبب آسایش بیشتر داوطلبان و کاهش میزان گرفتاری آنها می‌شود.
تمهیدات برگزاری کنکوری امن
حواشی اخیر امتحانات نهایی و لورفتن سؤالات ۱۰تا ۱۵دقیقه پس از شروع آزمون‌ها، نگرانی‌های زیادی را به‌وجود آورده؛ به‌ویژه آنکه کانال‌های تلگرامی از فروش سؤالات این کنکور هم خبر می‌دهند و بازار فروش تجهیزات تقلب و جاسوس‌افزارهایشان هم داغ شده است. اما رئیس سازمان سنجش از افزایش امنیت در برگزاری این کنکور خبر می‌دهد و اینکه شبکه‌ای به‌منظور برگزاری آزمون سراسری درنظر گرفته شده و وزارت کشور در ارتباط با این موضوع دستورات لازم را صادر کرده است: «شورای تأمین، دستورات لازم را صادر می‌کند و تمام دستگاه‌های اجرایی درگیر فرایند برگزاری کنکور هستند. روسای دانشگاه‌های معین به‌عنوان رئیس ستاد برگزاری کنکور انتخاب شده‌اند. اینطور نباید تصور کرد که استان‌ها از متولی برگزاری کنکور محروم هستند. هیچ تفاوتی میان حوزه‌های کوچک و بزرگ وجود ندارد و برای سازمان سنجش اهمیت یک حوزه امتحانی در شهری کوچک با شهرهای بزرگ یکسان است.»
به‌گفته پورعباس ۶لایه حفاظتی هم برای انتقال سؤالات درنظر گرفته شده که از مخزن اصلی به‌ترتیب به استان، شهرستان، حوزه، حوزه فرعی و داوطلب منتقل می‌شود و دفترچه و پاسخنامه در تمام این مراحل پلمب و بسته‌بندی است: «براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، سؤالات و پاسخنامه از مخزن مرکزی به حوزه برگزاری ارسال می‌شوند. امکانات هوایی و زمینی برای انتقال سؤالات درنظر گرفته شده که این سیستم‌ها شامل چندین لایه امنیتی و هوشمند است. شرایط به‌نحوی است که سؤالات رأس ساعت ۸ صبح به‌دست داوطلبان می‌رسند.»
عملکرد تبلیغاتی کانال‌های تلگرامی و شبکه‌های اجتماعی هم طی این روزها زیرنظر پلیس سایبری کشور بوده و براساس اعلام وحید مجید، رئیس این مرکز با توجه به رصدهای صورت گرفته در فضای مجازی و با استناد به تجارب ادوار گذشته برگزاری کنکور در کشور، ۸۰تیم تخصصی «طرح رصد و برخورد با تارنماها، فروش سؤالات کنکور، تخلف در آزمون و فروش تجهیزات تقلب در کشور» را اجرا کرده‌اند که منجر به شناسایی بیش از ۳۸۵تارنمای مجرمانه شده و از این تعداد ۵۴نفر از متهمان که مدیریت ۱۱۶فقره صفحه و کانال را بر عهده داشته‌اند، شناسایی، دستگیر و تحویل مراجع قضایی شده‌اند.
رئیس پلیس سایبری کشور ۹۵درصد تبلیغات صورت گرفته را دروغین و با هدف فریب و کلاهبرداری با واگذاری نمونه سؤالات ادوار گذشته کنکور به متقاضیان عنوان کرده و گفته: «تعداد بسیار محدودی از تبلیغات درباره واگذاری ادوات و تجهیزات هوشمند به‌منظور تقلب در آزمون محقق شده که با انجام اقدامات لازم در حوزه پیشگیری وضعی در هنگام برگزاری کنکور از سوی متصدیان امر و رعایت تمامی نکات امنیتی، بهره‌گیری از این ادوات و تجهیزات غیرمجاز محقق نخواهد شد.»
البته به‌گفته مجید در سال‌های گذشته تعدادی از داوطلبان هنگام برگزاری جلسه کنکور موفق به وارد کردن تجهیزات هوشمند به حوزه امتحانی و ارسال تصویری از سؤالات کنکور بعد از حدود ۲ساعت از طریق فضای مجازی شده بودند، اما در آزمون دی، با برنامه‌ریزی و تدابیر اتخاذ شده، بهره‌برداری از انتشار این‌گونه سؤالات غیرممکن خواهد بود. او به مردم توصیه می‌کند که درصورت رؤیت موارد مشکوک و مجرمانه موضوع را از طریق شماره تلفن ۰۹۶۳۸۰ یا سایت رسمی پلیس فتا به نشانی www.cyberpolice.ir به پلیس فتا اطلاع دهند.
اینترنت، نقطه‌ای قطع می‌شود
حذف امکان ارسال عکس و فایل از سؤالات کنکور و قطع اتصال جاسوس‌افزارها هم درخواست دیگر سازمان سنجشی‌ها برای افزایش امنیت برگزاری کنکور سراسری است که البته اتفاق جدیدی هم نیست و در سنوات گذشته هم وجود داشته است. بر این اساس، اینترنت به‌صورت نقطه‌ای در زمان برگزاری کنکور در ۲۹و ۳۰دی قطع خواهد شد.
به‌گفته رئیس سازمان سنجش «اگر اینترنت محدود نشود، شاید امکان ارسال عکس وجود داشته باشد. برای جلوگیری از پیش آمدن مشکل در این زمینه، شورای امنیت کشور درباره قطع اینترنت به‌صورت نقطه‌ای تصمیم گرفته تا آخرین حلقه امنیت کنکور تکمیل شود.» البته اینترنت به‌صورت ۱۰۰درصدی مسدود یا به‌طور کامل رها نمی‌شود، بلکه وزارت ارتباطات درباره مسائل فنی آن تصمیم می‌گیرد و به‌گفته پورعباس این تصمیم می‌تواند قطع اینترنت یا کاهش پهنای باند باشد، تا یک پوشش امنیتی خوب برای برگزاری کنکور ایجاد شود.
کنکور بعدی هوشمند است
با عبور از کنکور ۱۴۰۲، تصمیم جدی سازمان سنجش برگزاری کنکور به شیوه الکترونیکی و هوشمند است که گفته می‌شود در بهمن ۱۴۰۲برگزار خواهد شد. بر این اساس یک سؤال برای داوطلب نمایش داده می‌شود و زمانی هم برای پاسخگویی خواهد داشت. پس از پایان زمان، سؤال محو می‌شود و امکان لو رفتن و تقلب را حذف می‌کند. کنکور الکترونیکی به‌گفته رئیس سازمان سنجش، در دیگر کشورها هم در حال اجراست و توانمندی هر داوطلب را به‌صورت موردی درباره سؤالات می‌سنجد.
عبدالرسول پورعباس توضیح بیشتری در این‌باره داده و گفته: «مدیریت آزمون یک روش شرکت در کنکور است، اما دنیا به این نتیجه رسیده که اگر داوطلبان زمان پاسخگویی یک درس را به درس دیگر اختصاص دهند، از روش مدیریتی درستی بهره نگرفته‌اند. باید هر درس با ضریب مختص به‌خود و در بازه زمانی که برای آن درنظر گرفته شده در کانون توجه داوطلبان باشد. ما هم اگر بخواهیم در این مسیر گام برداریم باید به جای ارزش‌گذاری دروس به ارزش‌گذاری سؤالات توجه کنیم. این امر برای سازمان سنجش دارای اهمیت زیادی است و این احتمال وجود دارد، زمان پاسخ‌دهی به یک سؤال بیشتر باشد که این به‌معنای ارزش‌گذاری بیشتر یک سؤال است.»
پورعباس البته به این نکته هم اشاره کرد که در گذشته درباره برگزاری آزمون‌های سراسری به‌صورت الکترونیک تصمیم گرفته شده است: «این روزها، استفاده از کاغذ در آزمون‌های بزرگ دنیا تقریباً منتفی شده؛ چراکه هزینه‌های هنگفتی را برای چاپ سؤالات و حمل آن، به مسئولان برگزاری تحمیل می‌کند.»
کنکور ۲مرحله‌ای در سال۶۹
کنکور ۱۴۰۱-۱۴۰۰ نخستین کنکور ۲مرحله‌ای کشور نیست و کنکور سال‌های ۶۱، ۶۲ و ۶۹ هم تجربه این نوع کنکور را داشته و به صورت تشریحی و تستی برگزار شدند. به‌گفته یکی از داوطلبان، نخستین مرحله کنکور سراسری سال۶۹ در اردیبهشت همین سال برگزار شد و دومین مرحله آن اواخر مردادماه. در مرحله دوم دروس اختصاصی ۳سال آخر دوره متوسطه منبع سؤالات بوده است.
رقابتی‌ترین کنکور
بین سال‌های۷۹تا۸۲ دانش‌آموزان سخت‌ترین کنکورها را تجربه کردند. سال۸۱، رکورد تعداد شرکت‌کننده کنکور زده شد و فقط در همین سال یک‌میلیون‌و۸۰۰هزار نفر در کنکور شرکت کردند و رقابتی‌ترین کنکور در تاریخچه کنکور به ثبت رسید. در سال‌های بعد تعداد شرکت‌کننده‌ها کمی بیشتر یا کمتر از یک‌میلیون نفر بود و با توجه به اضافه شدن ظرفیت دانشگاه‌ها، ورود به دانشگاه هم آسان‌تر شد.
مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی
براســاس مصوبــه کنکوری شورای‌عالی انقلاب فرهنگی که همراه اصلاحیه‌اش در ۲۵تیرماه۱۴۰۱ ابلاغ شد، تأثیر ۴۰درصد قطعی برای پایه دوازدهم سال۱۴۰۲، ۵۰درصد قطعی برای پایه دوازدهم۱۴۰۳، ۶۰درصد قطعی برای یازدهم و دوازدهم۱۴۰۴ و ۶۰درصد قطعی برای دهم، یازدهم و دوازدهم سال۱۴۰۵ اعمال می‌شود.
لباس گرم بپوشید
با توجه به برگزاری نخستین کنکور در فصل سرد سال، به داوطلبان توصیه می‌شود که با لباس مناسب در محل برگزاری کنکور حاضر شوند. براساس اعلام سازمان سنجش گرمایش مناسب محل برگزاری آزمون‌ها دمای بین ۲۰ تا ۲۱درجه سانتی‌گراد است.