در پی انتقادات به ثبت پرونده فرهنگ پهلوانی از سوی دولت آذربایجان در یونسکو، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی توضیحاتی را در این خصوص ارائه داد. مهم‌ترین بخش توضیحات این وزارتخانه که مسئولیت تهیه و ارسال پرونده‌های میراث ناملموس کشور به یونسکو را دارد، این است که ایران یک‌بار در سال ۲۰۱۰ آیین پهلوانی و زورخانه‌ای را در جهان به ثبت رسانده و کار جمهوری آذربایجان اهمیت چندانی ندارد! با این حال هنوز افکار عمومی از دزدیده شدن فرهنگ ایرانی از سوی کشور‌های تازه تأسیس منطقه که همگی ریشه در فرهنگ ایران بزرگ دارند، گره‌های ذهنی زیادی دارد.
مصطفی پورعلی، مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی در توضیح اینکه چطور آذربایجان توانسته است میراثی را که ایرانیان متعلق به خود می‌دانند، ثبت کند، می‌گوید: «جمهوری اسلامی ایران، آیین پهلوانی و زورخانه‌ای را به‌طور رسمی در سال ۱۳۸۹ (سال ٢٠١٠) در فهرست میراث فرهنگى ناملموس جهانى یونسکو ثبت کرده است. کشتی پهلوانی در ایران هم انواع مختلفی دارد؛ مثلاً کشتی با چوخه، کشتی مازندرانی و کشتی گیله‌مردی. به‌دلیل محدودیت‌های یونسکو در سهمیه‌بندی هر کشور برای ثبت‌های سالانه جهانی مناسب این است که همه این موارد در یک پرونده با عنوان جامع ثبت شوند که بحمدالله ایران این اقدام مهم را ١٢ سال پیش انجام داده است.»
پورعلی تأکید می‌کند: «پرونده آذربایجان ملی است. طبق ضوابط یونسکو هر کشوری می‌تواند عناصر فرهنگى ناملموس خود را ثبت کند و این تعارضی با عناصر دیگر کشور‌ها ندارد. کشتی پهلوانی و آیین‌های زورخانه‌ای که فدراسیون بین‌المللی آن‌هم در تهران مستقر است، در گستره کشور‌های کثیری ظهور و بروز دارد. این جای افتخار است که یک داشته فرهنگى ایران در چنین گستره‌ای زنده است.» وی با بیان اینکه باید تأکید شود که میراث ناملموس زنده است و متعلق به همه مردمی که از آن استفاده می‌کنند و ثبت در فهرست میراث جهانی ناملموس برای هیچ کشوری ایجاد مالکیت نمی‌کند، پس آذربایجان با ثبت فرهنگ پهلوانی، مالک آن عنصر نخواهد شد، اظهار می‌کند: «از منظر یونسکو در حوزه ثبت میراث ناملموس جهانی خاستگاه اهمیتی ندارد. اثبات اینکه یک عنصر در ابتدا در کدام کشور خلق و بعد‌ها به کشور دیگری منتقل شده از دید یونسکو هیچ حقوق و امتیازی برای کشور مبدأ ندارد، چون میراث ناملموس توسط حاملان و مجریان به هر نقطه دنیا حرکت می‌کند و همه کشور‌ها می‌توانند میراث ناملموسی را که در کشورشان زنده است، ثبت کنند.»
براساس معیار‌های یونسکو، جمهوری آذربایجان می‌توانست پرونده‌ای درباره فرهنگ پهلوانی با همکاری ایران و به صورت مشترک به ثبت برساند، اما دولت باکو حاضر به چنین کاری نشد!
چرا یونسکو پرونده آذربایجان را قبول کرد؟
یکی از نقد‌هایی که به رفتار یونسکو در قبال ثبت فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای به نام جمهوری آذربایجان وارد می‌شود، این است که چرا باید این سازمان بین‌المللی چیزی را که یک روز به نام ایران ثبت کرده، دوباره به اسم یک دولت دیگر ثبت کند!
مرتضی رضوان‌فر، مدیر و تهیه‌کننده پرونده ورزش‌های باستانی و زورخانه‌ای در این زمینه می‌گوید: «علت اینکه یونسکو پرونده‌ای را که پیش‌تر به اسم ایران ثبت شده از سوی جمهوری آذربایجان نیز پذیرفته، این است که اصولاً یونسکو به دنبال ارزش‌گذاری و مالکیت برای حوزه میراث ناملموس نیست، بلکه بیشتر به دنبال ثبت و شناسایی تنوع فرهنگی برای جلوگیری از غربی شدن فرهنگ‌هاست.»
رضوان‌فر می‌افزاید: «ثبت یک اثر به نام ایران به معنای ایجاد ممانعت از ثبت جنبه‌های دیگر مشابه برای سایر کشور‌ها نیست، بلکه با توجه به اشتراکات فرهنگی بین ایران و سایر کشورها، بر اساس قوانین و مقررات یونسکو، کشور‌های دیگر نیز این حق را دارند که پرونده‌ای را به نام خود به یونسکو ارسال کنند. این مقرراتی است که یونسکو مجوز آن را داده است.»
با وجود توضیحاتی که وزارت میراث فرهنگی برای توجیه اقدام یونسکو ارائه داده، بسیاری از ورزشکاران ورزش‌های باستانی و زورخانه‌ای عملکرد ضعیف فدراسیون بین‌المللی ورزش‌های باستانی را عاملی برای ثبت این میراث ایرانی به‌نام کشور‌های دیگر می‌دانند.