شفقنا- در حالی که وزارت نفت می گوید: مازوت انتشار ترکیبات اکسید گوگردی را دارد که اگر شاخص محلول ترکیب اکسید گوگرد بالا رود این موضوع مورد بررسی قرار می‌گیرد. در تمام کلانشهرها آلودگی ذرات بیشتر است و براساس ترازنامه انرژی نیز سهم آلودگی ذرات معلق 80.8 درصد مربوط به حوزه حمل و نقل بوده است اما از طرفی رئیس سازمان محیط زیست نیز می گوید: عدم توسعه زیرساخت نیروگاهی سبب شده ناچار در برخی مواقع از سوخت مازوت در نیروگاه‌های گازسوز استفاده کنیم. همچنین محمدحسن آصفری، نماینده مجلس می گوید: وزارت نفت دائم در حال مازوت سوزاندن است و برایشان تابستان و زمستان ندارد. محمدحسن آصفری نماینده مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره سوزاندن مازوت توسط وزارت نفت گفت: وزارت نفت برای جلوگیری از مازوت سوزی هیچ اقدامی انجام نداده است و مشکلات جدی برای کشور ایجاد می‌کند. وی ادامه داد: وزیر نفت استفاده از سوخت مازوت را به جدیت دنبال می‌کند و توجهی به سلامت و محیط زیست ندارد. نایب رئیس دوم کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌ها اضافه کرد: وزیر نفت دلیل این اقدام خود را کمبود گاز اعلام کرده که این امر برای ما قابل قبول نیست و ما نباید کمبود گاز داشته باشیم البته اگر این امر در زمستان باشد حرفی نیست، اما در فصل پاییز قابل قبول نیست که بگویند کمبود گاز داریم.

به گزارش شفقنا، آصفری روز یکشنبه(۶ آذر) در صحن علنی مجلس در تذکری شفاهی گفت: براساس قانون هوای پاک که مصوب مجلس است وزارت نفت وظایفی برعهده دارد و وظیفه همه دستگاه‌ها در این قانون تعریف شده است. وزارت نفت وظیفه دارد که سوخت استاندارد در اختیار نیروگاه‌ها قرار دهد. وی ادامه داد: متاسفانه وزیر نفت هر جا در اجرای وظایف قانونی خود در راستای تحقق قانون هوای پاک کم می‌آورد از شورای عالی امنیت ملی استفاده می‌کند. امروز وزارت نفت دست به دامن شورای عالی امنیت ملی شده و سوال این است که آیا شورای عالی امنیت ملی کار دیگری ندارد که به موضوع استفاده سوخت مازوت در نیروگاه‌ها ورود کرده است؟ با نامه‌ای که وزارت نفت به شورای عالی امنیت ملی نوشته است اجازه داده شده تا نیروگاه‌ها در کنار شهر از سوخت مازوت استفاده کنند. در حالی که به شدت در آلودگی هوا تاثیرگذار است و مردم را با مشکل مواجه می‌کند. نماینده مردم اراک در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: سوال این است که استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها چه ربطی به شورای عالی امنیت ملی دارد؟ وزارتخانه باید به نیروگاه‌ها سوخت استاندارد دهند. رئیس جمهور در سفری که به اراک داشتند دستور دادند که در نیروگاه‌ها باید از سوخت گاز استاندارد استفاده شود تا منجر به آلودگی هوا نشود.

 سهم نیروگاه‌ها از آلودگی هوای پایتخت چقدر است؟

ایسنا نوشت: نیروگاه‌های تهران در طول سال‌های اخیر یکی از متهمان آلودگی هوا شناخته می‌شده‌اند، این در حالی است که هیچکدام از نیروگاه‌های تهران به جز بعثت قابلیت استفاده از سوخت مازوت را ندارند و نیروگاه بعثت نیز بیش از ۱۰ سال است که مهر پلمپ بر مخازن مازوت آن زده شده است. هرسال با رسیدن به فصل سرما و تشدید آلودگی‌های تهران، بخشی از سیل انتقادات به سمت نیروگاه‌ها نشانه می‌رود، نیروگاه‌هایی که آن‌طور که مدیران صنعت برق می‌گویند، قابلیتی برای مصرف مازوت ندارند و شاید بهانه‌ای باشند تا عاملان مهم آلودگی، پشت نیروگاه‌ها و تصور عمومی از آلاینده بودن آن‌ها پنهان شوند.

تهران دارای پنج نیروگاه است، نیروگاه طرشت بیش از ۴۰ سال است که هیچ مازوتی را در خود جای نداده و حتی بخش مازوت‌سوز این نیروگاه به زمین فوتبال تبدیل شده است. سیستم مهندسی نیروگاه به تاکید مسوولانش، به صورتی تعبیه شده که امکان استفاده از سوخت مازوت در آن وجود ندارد، در این نیروگاه به صورت فصلی تعمیرات دوره‌ای و فصلی انجام می‌شود تا شرایط بهره‌برداری از نیروگاه آماده شود و اگر این تعمیرات صورت نگیرد، این بهره‌برداری ۶۰ ساله نیز محقق نمی‌شد، به همین دلیل تعمیرات دقیقی صورت می‌گیرد. بر این اساس، سال‌های زیادی است که این نیروگاه در فصول سرد به دلیل افت فشار گاز و قرار گرفتن نیروگاه در منطقه شهری از مدار خارج و وارد دوره تعمیرات می‌شود.واحد مازوت نیروگاه برق بعثت نیز به‌طور کامل پلمب شده و در ساختار فعلی این نیروگاه نیز خبری از مازوت نیست، این نیروگاه از دو سوخت اصلی گاز طبیعی و مازوت تولید برق می‌کند که از سال ۱۳۹۲ به دلیل محدودیت‌های زیست‌محیطی سوخت مازوت در این نیروگاه مصرف نمی‌شود و تمام مخازن مازوت پلمب شده است. مصرف گاز نیروگاه یک میلیون و ۶۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز است و هر زمان که فشار گاز افت کند، تولید را کاهش می‌دهند و به تاکید مسوولان، به هیچ عنوان از سوخت دوم استفاده نمی‌شود و سوخت مایع در این نیروگاه منسوخ شده است.

نیروگاه شهدای پاکدشت نیز که بزرگترین نیروگاه سیکل‌ترکیبی محسوب می‌شود، از سال ۱۳۸۲ وارد چرخه بهره‌برداری شد و در غالب دو فاز ابتدا فاز گازی و در مرحله دوم به صورت سیکل‌ترکیبی تا کنون مورد بهره‌برداری قرار گرفته است؛ در خصوص سوخت مصرفی این نیروگاه باید گفت سوخت اصلی این نیروگاه مطابق مدارک سازنده سوخت گاز طبیعی است و از سوخت گازوئیل در صورت نیاز به عنوان سوخت دوم و کمکی استفاده می‌شود.نکته قابل توجه این است که این نیروگاه به هیچ عنوان به لحاظ فنی قابلیت استفاده از سوخت مازت را ندارد و از تاریخ ساخت نیروگاه تاکنون همواره از سوخت گاز طبیعی در این نیروگاه استفاده شده و در مواقعی از سال که محدودیت سوخت گاز مطرح شده بر حسب نیاز شبکه به صورت موردی از سوخت گازوئیل استفاده شده است. راندمان این نیروگاه در حالت سیکل‌ ترکیبی در حدود ۴۶.۵ درصد است که جزو راندمان‌های بالا در کشور به حساب می‌آید. سوخت گازوئیلی که در این نیروگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد، به گفته مسوولانش، بر اساس استانداردهای شرکت نفت است و آنالیزهای لازم هم توسط نیروگاه صورت می‌گیرد و به لحاظ کیفیتی دارای استانداردهایی بوده که در حد مجاز است.

در نهایت نیروگاه ری نیز که یکی از قدیمی‌ترین نیروگاه‌ها شناخته می‌شود، طراحی واحدهای تولیدی آن به‌گونه‌ای است که به هیچ عنوان قابلیت استفاده از سوخت مازوت را ندارند، سوخت اول و اصلی این نیروگاه گازطبیعی بوده و تنها سوخت جایگزین دراین نیروگاه سوخت مایع گازوئیل است که درمواقع عدم تخصیص سهمیه گاز، این مجموعه برای تامین برق مورد نیاز شبکه از سوخت جایگزین یعنی گازوئیل استفاده خواهدکرد. استفاده از سوخت مایع گازوئیل آثار مخرب بیشتری روی تجهیزات توربین خواهد داشت و هرگز اولویت مصرفی نیست.اما جالب این‌جاست که به‌تازگی کارگروه اضطرار آلودگی هوا تصویب کرده ممنوعیت مصرف نفت کوره و مازوت در همه واحد های نیروگاهی، صنعتی، تولیدی، معدنی و خدماتی استان تهران باید ادامه داشته باشد، که به‌نظر تاکید دوباره بر عدم استفاده مازوت در نیروگاه‌های تهران است، البته باتوجه به اینکه چندین سال است که هیچ‌کدام از نیروگاه‌های تهران از مازوت استفاده نمی‌کنند بهتر است توجه این کارگروه روی بخش‌های دیگر باشد.

اما مشکل آلودگی هوای تهران از کجا نشات می‌گیرد؟ درواقع پنج شاخص تعیین آلودگی در کشور وجود دارد که اگر یکی از این شاخص‌ها رعایت نشود آلودگی اتفاق می‌افتد، براساس مطالعات صورت گرفته در طول ۱۰ سال گذشته شاخص ذرات عامل آلودگی بوده است، زمانی که این شاخص افزایش یابد میزان آلودگی افزایش پیدا می‌کند.مازوت انتشار ترکیبات اکسید گوگردی را دارد که اگر شاخص محلول ترکیب اکسید گوگرد بالا رود این موضوع مورد بررسی قرار می‌گیرد، در تمام کلانشهرها آلودگی ذرات بیشتر است و براساس ترازنامه انرژی نیز سهم آلودگی ذرات معلق ۸۰.۸ درصد مربوط به حوزه حمل و نقل است. آنطور که عبدالرسول پیش‌آهنگ مدیرعامل شرکت مادر تخصصی نیروگاه‌های برق حرارتی در آخرین نشست خبری خود به ایسنا پاسخ داده در تهران از سال ۸۸ تاکنون در هیچ کدام از نیروگاه‌ها از مازوت استفاده نشده، تنها نیروگاه‌ بعث قابلیت استفاده از مازوت را دارد که آن هم از سال ۱۳۸۸ تاکنون هیچ گونه مازوتی را استفاده نکرده است.

به گفته وی، زمانی که نیروگاه‌ها از گاز استفاده می‌کنند ضمن این‌که مشکل آلودگی آنها کمتر می‌شود هزینه تعمیر و نگهداری نیروگاه کاهش می‌یابد به همین دلیل تمایل بخش برق استفاده از گاز است.در مجموع درحال حاضر از ۱۳۲ نیروگاه موجود در کشور، سوخت دوم ۱۴ نیروگاه مازوت است و مابقی نیروگاه‌ها از سوخت دوم گازوئیل استفاده می‌کنند کمتر از ۱۰ درصد نیروگاه‌های کشور قابلیت استفاده از مازوت را دارند. براساس آمار روزانه ۷۷ میلیون متر مکعب گاز در نیروگاه‌ها مصرف شده، هفت میلیون لیتر گازوئیل و ۲۰ میلیون لیتر مازوت مورد استفاده قرار گرفته است اکنون نسبت به سال گذشته مقدار گازی که تحویل نیروگاه‌ می‌شود بیشتر است، در سال ۹۰ درصد گاز و حدود ۱۰ درصد سوخت مایع به نیروگاه‌ها به طور میانگین تحویل داده می‌شود.

نیروگاه‌ ها هوای تهران را آلوده کرده‌اند؟

تسنیم نوشت: مدیرکل برنامه ‌ریزی تولید شرکت برق حرارتی گفت: براساس بررسی‌های صورت گرفته گوگردزدایی سوخت باید در پالایشگاه‌ها صورت بگیرد چرا که این کار مشکل اساسی آلودگی سوخت مازوت را به طور کامل برطرف خواهد کرد. ساناز جعفرزاده، مدیرکل برنامه ‌ریزی تولید شرکت برق حرارتی در بیست‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی صنعت برق در جمع خبرنگاران اظهار داشت: با وجود آنکه نیروگاه‌ها را عامل اصلی آلودگی هوا می‌دانند، اما میزان آلایندگی این بخش از سایر بخش‌ها بسیار کمتر است.

وی افزود: پنج شاخص تعیین آلودگی در کشور وجود دارد که اگر یکی از این شاخص‌ها رعایت نشود آلودگی اتفاق می‌افتد؛ براساس مطالعات صورت گرفته در طول 10 سال گذشته شاخص ذرات، عامل آلودگی بوده است، زمانی که این شاخص افزایش یابد میزان آلودگی افزایش پیدا می‌کند.مدیرکل برنامه ‌ریزی تولید شرکت برق حرارتی تصریح کرد: مازوت انتشار ترکیبات اکسید گوگردی را دارد که اگر شاخص محلول ترکیب اکسید گوگرد بالا رود این موضوع مورد بررسی قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: در تمام کلانشهرها آلودگی ذرات بیشتر است و براساس ترازنامه انرژی نیز سهم آلودگی ذرات معلق 80.8 درصد مربوط به حوزه حمل و نقل بوده است.جعفرزاده با بیان اینکه “از زمان تصویب قانون هوای پاک در مورد فیلتراسیون نیروگاه‌ها مطالعه صورت گرفته است”، گفت: براساس این مطالعات با توجه به آب‌بر بودن گوگردزدایی انجام چنین اقدامی به صرفه نیست؛ در همین راستا در دی‌ماه سال 1400 نیز فراخوان عمومی برای ساخت تجهیزاتی که میزان آلودگی را کاهش می‌دهد برگزار شد و پوروپزال‌هایی که به این کمیته داده شد مورد بررسی وزارت نیرو، سازمان محیط زیست، معاونت علمی ریاست جمهوری و پژوهشگاه نفت قرار گرفت و در نهایت مشخص شد که گوگردزدایی از دود تبعات زیست محیطی بیشتری دارد و در نهایت به استناد موارد بررسی شده با توجه به این‌که نیروگاه‌ها تنها 15 درصد مازوت را استفاده می‌کنند قرار بر این شد که گوگردزدایی از مبدا صورت بگیرد و اکنون نیز این مساله سازوکار آن مشخص شده است.

وی افزود: تجربه گوگردزدایی سوخت در وزارت نفت وجود دارد و لازم است این وزارتخانه به این مساله توجه داشته باشد.مدیرکل برنامه ‌ریزی تولید شرکت برق حرارتی تصریح کرد: براساس بررسی‌های صورت گرفته گوگردزدایی سوخت باید در پالایشگاه‌ها صورت بگیرد چرا که این کار مشکل اساسی آلودگی سوخت مازوت را به طور کامل برطرف خواهد کرد.وی ادامه داد: سوختی که به عنوان سوخت اول در نیروگاه‌ها نیاز داریم سوخت گاز است، چرا که سوخت مایع میزان خوردگی سرد را در نیروگاه‌ها افزایش می‌دهند؛ به همین دلیل تمایل ما به استفاده از سوخت مایع نیست و تقاضای تخصیص سوخت گاز را از وزارت نفت داریم.

رئیس سازمان محیط زیست خبر داد؛ استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه ها

مهر نوشت: رئیس سازمان محیط زیست گفت: عدم توسعه زیرساخت نیروگاهی سبب شده ناچار در برخی مواقع از سوخت مازوت در نیروگاه‌های گازسوز استفاده کنیم. علی سلاجقه عصر پنجشنبه در بازدید از موزه حیات وحش یاسوج، افزود: خوشبختانه با تدابیر شکل گرفته در دولت سیزدهم، تا هفته گذشته شاهد کاهش ۳٠ درصدی مازوت سوزی در سطح کشور هستیم.وی بر بهینه سازی سوخت و کیفی سازی سیستم‌ها در مناطق نفت خیز تاکید کرد و اظهار داشت: در بحث توسعه نیز باید محیط زیست به عنوان سرمایه‌ای کلان دیده شده و خسارت‌های وارده به منابع و تنوع زیستی جبران شود.

نیروگاه‌های تولید برق چرا مازوت مصرف می‌کنند؟

در همین ارتباط عیسی کلانتری، رئیس سابق سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به این نکته که مصرف سوخت مایع نظیر مازوت عامل اصلی آلودگی هوا است، در سال 99 گفته بود:« دست ما در محیط زیست برای تعطیلی نیروگاه‌هایی که از سوخت مازوت استفاده می‌کنند، بسته است زیرا در این صورت با کمبودِ شدید برق مواجه خواهیم شد. » به گزارش فارس رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در بیان اینکه در گذشته مازوت صادر می‌شد اما در حال حاضر صادرات آن به دلیل تحریم‌ها متوقف شده است، تاکید کرده بود:« در این شرایط هم مصرف نفت خامِ 25 درصد پالایشگاه‌های کشور به مازوت تبدیل می‌شود که این مقدار مازوت، مازاد بر نیاز کارخانجات است، به همین دلیل یا پالایشگاه‌ها باید تعطیل شوند یا اینکه اصلا از مازوت استفاده نکنند.»

بنا بر اظهارات رئیس سابق سازمان حفاظت محیط زیست، فروش نرفتن مازوت به عنوان یک فرآورده نفت در بازار جهانی علت مصرف این سوخت در نیروگاه و صنایع بزرگ است. این در حالیست که یک منبع آگاه در وزارت نفت، ضمن تکذیب اظهارات رئیس سابق سازمان حفاظت محیط زیست در همان سال 99 گفته بود:« تولید مازوت در پالایشگاه‌های کشور در طول ماه‌های مختلف، متفاوت است اما به طور میانگین حدود 1 میلیون تن در ماه از این فرآورده تولید می‌کنیم که بازار صادراتی آن نیز مهیا است.» این مقام مسئول، با اشاره به این نکته که تحریم صادرات فرآورده نفتی را دشوار کرده اما مانعی برای صادرات این محصولات از جمله مازوت به وجود نیاورده است، گفت:« اگر بخواهیم مقایسه‌ای بین صادرات گاز و مازوت برقرار کنیم، باید گفت، صادرات گاز طبیعی به علت محدویت فنی انتقال و همچنین مقصدهای انگشت‌شمار صادراتی بسیار دشوارتر از نفت کوره بوده و ادعای پر بودن انبارها از مازوت به علت ناتوانی در صادرات از اساس غلط است.»

مازوت چیست؟

جست‌وجو در سایت‌های تخصصی این حوزه نشان می‌دهد مازوت نوعی نفت کوره به شمار می‌آید که کیفیت پایین و ویسکوزیته بالایی دارد و در نیروگاه‌های حرارتی و موارد مشابه از آن استفاده می‌شود. در اروپا و ایالات‌متحده، ترکیب مازوت شکسته به گازوئیل تبدیل می‌شود. درگذشته، مازوت برای گرم کردن خانه‌ها در شوروی سابق و شرق دور مورداستفاده قرار می‌گرفت چراکه آن‌ها تجهیزات لازم برای تبدیل مازوت به سایر محصولات پتروشیمی را نداشتند. در کشورهای غربی به کوره‌هایی که از مازوت استفاده می‌کنند، کوره‌های ضایعات سوز نیز می‌گویند.

مازوت که به‌طور عمده توسط کشورهای روسیه، قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان و ایران تولید می‌شود برای گرم کردن بویلرها (دیگ بخار) جهت تولید بخار مورداستفاده قرار می‌گیرد چراکه این ماده، گرمای سوختن بسیار بالایی دارد. از عوامل مهم در درجه‌بندی این سوخت باید به محتوای گوگرد آن اشاره کرد که متأثر از منبع اصلی آن است. در حمل‌ونقل مازوت به‌طورمعمول به این سوخت، نفت کثیف می‌گویند و ازآنجاکه ویسکوزیته بسیار بالایی دارد، پمپ کردن آن به تجهیزات خاصی نیازمند است.

در اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، ترکیباتی موسوم به Sox منتشر می‌شوند که بخش بیشتر آن را SO۲ تشکیل می‌دهد SO۲ گازی سمی است که برای سلامتی مضر است. این گاز، وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از ۵۰۰ppb برسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح، کشنده خواهد بود. این گاز در غلظت‌های پایین‌تر، درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی را به همراه دارد… اثر دوم سوزاندن مازوت و سایر سوخت‌های گوگردی، تشکیل سولفات‌ها و نیترات‌ها به شکل آئروسل یا ذرات بسیار ریز هوا است که ذرات معلق موجود در هوا را سبب می‌شوند. این ذرات معلق با تشدید آلودگی هوا خطر آسم و حملات قلبی و تنفسی را افزایش می‌دهند. اثر سوم سوزاندن مازوت از منبع انتشار آن فراتر می‌رود و در این حالت اکسیدهای گوگرد به دلیل واکنش در اتمسفر و فاز محلول در آب، به اسید تبدیل می‌شوند. این آئروسل‌های اسیدی تحت شرایط خاص هواشناسی به باران اسیدی، برف و مه تبدیل خواهند شد. زمانی که آلودگی هوا ناشی از عملکرد و فعالیت‌های انسانی نباشد، pH باران‌های اسیدی در حدود ۵.۵ خواهد بود که این میزان خاصیت اسیدی به دلیل وجود کربنیک اسید حاصل از واکنش بخارآب با دی‌اکسید کربن است. این باران‌های اسیدی اثرات مخرب دیگری نیز بر جای می‌گذارند که از میان آن‌ها می‌توان به حل شدن فلزات سنگین در باران‌های اسیدی اشاره کرد و خاک‌ها نیز دیگر توانایی نگه‌داشتن ریشه درختان را نخواهند داشت. درنتیجه با فرسایش خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی، احتمال بروز سیل افزایش می‌یابد.