دیروز نمایندگان مجلس شورای اسلامی جزئیات و کلیات لایحه الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای را تصویب کردند.

در همین خصوص ابوالفضل عمویی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: سازمان همکاری شانگهای با محوریت پنج کشور چین روسیه، تاجیکستان، قزاقستان و قرقیزستان در سال ۲۰۰۱ در شانگهای چین برای مبارزه با تروریست به تصویب اعضا رسید و جمهوری اسلامی بعد از چند سال به عنوان ناظر به این سازمان پیوست. البته در ۱۵ سال گذشته روند عضویت دائم ایران در این سازمان طی شد و در نهایت در بیست و دومین اجلاس این سازمان عضو سازمان همکاری شانگهای شد.

وی بیان کرد: سازمان همکاری شانگهای یک پیام بین المللی مهم دارد. این سازمان یکی از مهمترین سازمان‌های همکاری منطقه شناخته می‌شود که با عضویت روسیه و چین به جهت حجم مبادلات اقتصادی دو کشور و همچنین جمعیت بزرگی که پوشش می‌دهند یکی از سازمان‌های بسیار قابل توجه منطقه‌ای است. عضویت ایران در این مقطع زمانی پیام روشنی به جهت چندجانبه‌گرایی که جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی است.

در سال ۱۹۹۶، وقتی چین و روسیه به منظور سامان دادن به چالش‌های مرزی خود پس از فروپاشی شوروی، راه‌حل گفتگو را برگزیدند؛ قرقیزستان، تاجیکستان و قزاقستان به عنوان سه جمهوری تازه استقلال یافته از شوروی سابق را هم به این مذاکرات در شانگهای چین فراخواندند تا گروهی موسوم به «شانگهای ۵» شکل گیرد. به فاصله یک سال ازبکستان، دیگر جمهوری تازه تأسیس هم به این گروه پیوست و سازمان همکاری‌های شانگهای شکل گرفت.

در اساسنامه سازمان مسیر پیوستن چندان آسان پیش‌بینی نشده بود و به همین دلیل کشورها، متناسب با شرایط خود روند الحاق به شانگهای را در بازه زمانی ۲ تا ۱۰ سال طی می‌کنند. کشور‌های خواهان عضویت، ابتدا با عنوان شرکای گفتگو، سپس عضو ناظر و پس از آن به‌عنوان عضو رسمی و دائمی به این سازمان ملحق می‌شوند. هند و پاکستان سال ۲۰۱۷ و پس از طی مراحلی عضو این سازمان شدند و در حال حاضر افغانستان، بلاروس و مغولستان عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای و جمهوری آذربایجان، ارمنستان، کامبوج، نپال، ترکیه و سریلانکا شرکای گفت‌وگوی این سازمان هستند.

حجم اقتصاد ۲۰ تریلیون دلاری کشور‌های عضو باعث شده تا سازمان شانگهای به یکی از مهمترین گروه‌های بین‌المللی تبدیل شود.

مجموع تجارت اعضای آن حدود ۶/۶ تریلیون دلار بوده و پیش‌بینی رشد آن در سال جاری و با عضویت دائم ایران دشوار نیست.

ایران به عنوان یک کشور بزرگ در صنعت انرژی در کنار کشور‌های صنعتی مثل روسیه‏، هند و چین که بازاری نزدیک به سه میلیارد نفر را در بر می‌گیرد می‌تواند تحریم‌های نفتی که آمریکا وضع کرده را بی اثر کند و تجارت بین کشور‌های عضو این سازمان به صورت قابل توجهی رشد کند.

عضویت ایران در گروهی که ۲۳ درصد جغرافیای زمین و ۴۵ درصد جمعیت این کره را شامل می‌شود به غیر از مزایای اقتصادی دارای مزایای سیاسی است چرا که وزن بیشتری به سیاست‌های اعمالی کشورمان در سطح بین المللی می‌بخشد و از سویی دیگر اروپاییان که خود را برای همراهی با تحریم‌های آمریکا از مواهب معاملات اقتصادی و تجاری با ایران و بستن قرارداد‌هایی در حوزه انرژی آن هم در شرایطی که جنگ در شرق اروپا بین روسیه و اوکراین در گرفته است‏، محروم کرده‌اند و آینده نامطمئنی در تامین انرژی را برای خود ایجاد کرده‌اند.

سازمان شانگهای می‌تواند جایگزین قرارداد نیم بند برجام باشد چرا که کشور‌هایی مثل چین و روسیه که از متحدان ایران در برابر غرب هستند شرایط بهتری را می‌توانند برای مبادلات تجاری ایجاد کنند تا کشور‌هایی مثل آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان که همگی نسبت به تعهداتشان در برجام خلف وعده کردند و با زیاده خواهی‌هایشان برجام را به محاق بردند.

موقعیت ژئوپلتیک ایران، از مهمترین دلایلی است که اعضای شانگهای پذیرای ایران شدند چرا که ایران با داشتن مرز با ۱۵ کشور، دسترسی به آب‌های آزاد و در اختیار داشتن تنگه هرمز که چهل درصد انرژی دنیا از آنجا صادر می‌شود می‌تواند حلقه وصل کشور‌هایی مثل روسیه‏، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان به بازار هند و چین باشد.

حمل و نقل دریایی، زمینی و هوایی می‌تواند رقم قابل توجهی را نصیب کشورمان کند تا از این طریق وابستگی بودجه کشور به درآمد‌های نفتی کاهش یابد.

افزایش همکاری‌های اقتصادی می‌تواند بر امنیت سازی بین کشور‌های عضو موثر باشد. چرا که مبادلات اقتصادی نیازمند داشتن امنیت است. همکاری امنیتی برای مبادلات اقتصادی راهی برای افزایش همکاری‌های امنیتی در حوزه‌های دیگر از جمله مبارزه با افراط گرایی و تروریسم است.

روسیه‏، چین، هند و پاکستان که دارای ارتش‌های قدرتمندی هستند می‌توانند در عرصه نظامی همکاری‌های مطلوبی را رقم بزنند البته با توجه به اینکه این چهار کشور در صنعت هسته‌ای توانمند هستند می‌توانند همکاری‌های هسته‌ای با کشورمان را گسترش دهند.

حذف دلار از مبادلات تجاری بین اعضای سازمان شانگهای امری است که می‌تواند روابط بانکی بین اعضا را تسهیل کند. کشور‌هایی مانند ایران که با تحریم‌های گسترده غربی‌ها مواجه هستند می‌توانند بدون دغدغه تحریم‌ها روابط بانکی را برقرار کنند.

اعطای وام‌ها و اعتبارات اعضای شانگهای به اعضای خود هم از دیگر فواید میان‌مدت عضویت در این سازمان برای ایران خواهد بود که تا کنون در همین راستا به حدود شصت پروژه تعریف شده وام و اعتباراتی بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار تخصیص داده شده است. تشکیل کنسرسیوم بین‌ بانکی با طیفی از بانک‌های کشور‌های عضو و تلاش برای برای شکل‌دهی به بانک توسعه سازمان همکاری شانگهای از دیگر تصمیمات این سازمان برای سال‌ها آینده است.