دکتر امیر کامران نیکوسخن، دیابتولوژیست و مدیرعامل انجمن دیابت ایران در گفتگو با سیناپرس گفت: متاسفانه با گذشت یک قرن از کشف انسولین هنوز دسترسی به مراقبت های لازم برای افراد دیابتی وجود ندارد. امکانات لازم باید برای افراد دیابتی در 5 زمینه آموزش،دسترسی به داروی خوراکی و انسولین، دسترسی به اندازه گیری قند خون در خانه،  دسترسی به تغذیه سالم ودسترسی به فعالیت های بدنی و امکان ورزش کردن در محیط مناسب فراهم شود. در این بین مساله آموزش از اهمیت بیشتری برخوردار است. مساله آموزش به قدری اهمیت دارد که فدراسیون بین المللی دیابت، شعار امسال را «با آموزش از آینده خودمان محافظت کنیم» نامیده است. 

رئیس هیات مدیره شبکه پیشگیری از بیماری های غیر واگیر به اهمیت مساله آموزش در مبتلایان به بیماری دیابت پرداخت و افزود: دیابت یک بیماری مزمن است. این بیماری نسبت به بیماری های حاد تفاوت دارد. بیماری مزمن، بیماری همیشگی است. بیماری که 365 روز و هر دقیقه و ثانیه، بدون هیچ تعطیلی و مرخصی همراه بیمار است. بیماری که روی تک تک ثانیه های زندگی یک فرد مبتلا تاثیر دارد. همچنین بالعکس دیابت روی تمام لحظه های زندگی فرد دیابتی تاثیرگذار است بنابراین ضرورت دارد فرد دیابتی اصول مراقبت از خود را یاد بگیرد.

رئیس کمیته آموزش فدراسیون بین المللی دیابت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا اظهارداشت: مراقبت از خود می تواند در زمینه های مختلف باشد. فرد دیابتی باید شناخت کاملی از بیماری دیابت داشته باشد و بداند که چگونه با بیماری خود کنار بیاید. پذیرش بیماری از لحاظ مسائل روانشناسی نیز بسیار اهمیت دارد. وجود یک روانشناس در زمان ابتلا می تواند به افراد بیمار کمک کند.

وی تصریح کرد: فرد دیابتی باید در زمینه رژیم غذایی نیز آموزش های لازم را ببیند. افراد دیابتی در خود مراقبتی باید به خصوص شمارش کربوهیدرات ها را یاد بگیرد. متاسفانه گاهی به اشتباه گفته می شود که افراد مبتلا به دیابت باید از خوردن برخی از مواد غذایی اجتناب کنند. به عنوان مثال خربزه نخورند. در حالی که اگر آنها شمارش کربوهیدارت ها را یاد بگیرند می دانند که یک قاچ خربزه به میزان دو قاشق برنج یا به اندازه یک کف دست نان سنگک قند دارد. این افراد می توانند از لیست جایگزین کربوهیدرات ها استفاده کنند یعنی یک روز کربوهیدراتی را جایگزین کربوهیدرات دیگر کنند بدون اینکه تغییری در شمارش کل روزشان ایجاد شود.

98 درصد درمان دیابت برعهده خود فرد دیابتی است

نیکوسخن به سیناپرس گفت: همچنین افراد مبتلا به دیابت باید در زمینه ورزش نیز آموزش لازم را ببینند. این افراد باید خود مراقبتی در زمینه کنترل قند خون و میزان مصرف انسولین را فرا بگیرند. میزان مصرف انسولین دز ثابتی ندارد. میزان نیاز به انسولین در شرایط مختلف، هنگام ورزش، روزهای بیماری و دعوت شدن به میهمانی ها متفاوت است. خود مراقبتی را باید افراد دیابتی یاد بگیرند زیرا پزشک یا کادر درمانی 24 ساعت در اختیار فرد دیابتی نیست که این مسایل را به او اطلاع رسانی کند. مراقبت از پا و خود مراقبتی از خود در ایام بیماری نیز نیاز به آموزش دارد. این آموزش ها باید در کلاس های آموزشی به افراد دیابتی آموزش داده شود.

مدیرعامل انجمن دیابت ایران افزود: طبق اعلام فدراسیون بین المللی دیابت 98 درصد درمان دیابت برعهده خود فرد دیابتی و دو درصد آن نیز برعهده تیم درمان است. درمان دیابت به یک تیم فوتبال تشابه دارد. در این تیم افراد زیادی مانند پزشک دیابت، روانشناس، متخصص تغذیه، کارشناس ورزش، چشم پزشک، متخصصان قلب، کلیه و زنان حضور دارند. ما تصور می کنیم فرد دیابتی مانند توپ جمع کن است که در کنار زمین ایستاده و زمانی که توپ از زمین خارج می شود باید آن توپ را به تیم برساند در حالی که امروزه در درمان نوین دیابت، کاپیتان اصلی تیم کسی جزو فرد دیابتی نیست یعنی در مرکزیت درمان این بیماری، فرد دیابتی قرار دارد؛ فردی که با آموزش های لازم توانمند شده است.

وی تصریح کرد: بیماری دیابت تنها وابستگی به درمان ندارد. فرد دیابتی نه تنها باید بداند چه زمانی باید قرص و غذایش را بخورد باید با کسب آموزش های لازم این توانمندی را داشته باشد که بتواند در شرایط مختلف نسبت به مقدار انسولین و داروی خودش تصیم بگیرد.

آموزش افراد دیابتی باید مداوم و مستمر باشد

رئیس هیات مدیره شبکه پیشگیری از بیماری های غیر واگیر اظهارداشت: فرد دیابتی باید در چهار مرحله اساسی و ضروری آموزش ببیند. یک، در زمان ابتلاست. وقتی که فردی به دیابت مبتلا می شود باید حداقل ده ساعت آموزش حضوری یا غیر حضوری ببیند. 

وی یادآورشد: متاسفانه در حال حاضر افرادی که در مناطق دور و روستاها زندگی می کنند امکان دسترسی به مراکز آموزشی را ندارند، اما امروزه یاد گرفته ایم از آموزش های آفلاین نیز استفاده کنیم. ویدیوهای ضبط شده و اپلیکیشن ها برای این آموزش ها بسیار موثر هستند به خصوص زمانی که افراد دسترسی لازم به اینترنت ندارند. گاهی اوقات امکان دارد تنها یک گوشی هوشمند در خانواده وجود داشته باشد. دانش آموزی سر کلاس غیر حضوری شرکت کند و والدین نتوانند در کلاس های آنلاین انجمن حضور یابند بنابراین اگر کلاس ها آفلاین باشد، در هر زمانی که اینترنت وجود دارد، افراد مبتلا به دیابت در خانواده می توانند از این آموزش ها بهره بگیرند.

رئیس کمیته آموزش فدراسیون بین المللی دیابت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به سیناپرس گفت: همچنین آموزش ها باید مداوم و مستمر باشد. حداقل سالی یک بار باید این آموزش ها تکرار شود. این آموزش ها زمانی که جا به جایی خاصی صورت می گیرد از اهمیت بیشتری برخوردار است. مثلا کودکی که وارد دوران نوجوانی می شود. فردی که ازدواج یا مهاجرت می کند یا دچار عوارض دیابت شده است باید از آموزش های لازم و جدیدی بهره مند شود.

نیکوسخن افزود: امروزه در زمینه آموزش نیاز است که یک استانداردی در کشور وجود داشته باشد. این گونه نیست که هر کسی بتواند در این زمینه آموزش بدهد. این آموزش ها باید از یک اعتبار خاصی برخوردار باشند. مثلا این اعتبارها باید از سوی وزارت بهداشت یا انجمن های" دیابت ایران" و "گابریک دیابت" داده شود. به افرادی هم که در این زمینه آموزش می بینند باید گواهینامه داده شود. 

طرح بسته مراقبت از دیابت هنوز به تصویب مجلس نرسیده است

وی خاطرنشان کرد: متاسفانه استاندارد ملی برای آموزش دیابت در کشور وجود ندارد. اکنون نیز دو انجمن دیابت ایران و اطلاع رسانی گابریک به عنوان نماینده های فدراسیون بین المللی دیابت در ایران به امر آموزش مشغول هستند اما با وجود خیل عظیم بیماران دیابتی این دو انجمن توانایی رساندن آموزش به تمامی بیماران را ندارند.

به گفته وی، همچنین باید آموزش ها به صورت مستمر پایش شوند. در کشورهای پیشرفته دنیا این آموزش ها مدام پایش می شود. افراد آموزش دهنده نیز باید دوره های لازم را ببیند و گواهینامه دریافت کنند. این افراد پس از گذراندن این دوره ها می توانند به عنوان آموزش دهنده دیابت به این مراکز معرفی شوند. مرکزی هم که شروع به کار می کند باید ارزیابی کند که این آموزش ها چقدر می تواند موثر باشد؟ چقدر می تواند کیفیت افراد آموزش دیده را ارتقا دهد یا منجر به کنترل قند آنها شود.

مدیرعامل انجمن دیابت ایران به سیناپرس گفت: این آموزش ها باید از سمت شرکت های بیمه گر به عنوان جزیی از درمان پذیرفته و هزینه های آموزش ها نیز باید از سوی آنها پرداخت شود؛ چیزی که متاسفانه در کشورمان وجود ندارد.

نیکوسخن تاکید کرد: دو انجمن دیابت و گابریک دیابت بهمن ماه سال گذشته توانستند بحث بسته مراقبت از دیابت را در شورای عالی بیمه تصویب کنند تا آموزش به عنوان یکی از ارکان درمان قلمداد شود و شرکت های بیمه نیز هزینه های آموزشی افراد دیابتی را بپردازند. این بحث را باید کمیسیون پزشکی مجلس تصویب کند که متاسفانه پس از گذشت11 ماه هنوز مورد تایید این کمیسیون قرار نگرفته است.

این دیابتولوژیست در پایان عنوان کرد: امیدواریم به زودی این اتفاق رخ دهد و تمام افراد دیابتی آموزش های لازم را ببینند و هزینه های آنها نیز از سوی شرکت های بیمه گر پرداخت شود. قطعا اگر استانداردهای آموزشی در کشور ایجاد شود و افراد خاصی برای این دوره ها آموزش ببینند و این آموزش ها پایش شوند و هزینه های آنها از سوی شرکت های بیمه گر پرداخت شود، جلوی بسیاری از عوارض دیابت در آینده گرفته می شود. از سوی دیگر مانع ایجاد بار مالی بیشتر به خانواده ها و اقتصاد کشور خواهیم شد.

گفتگو: فرزانه صدقی