به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران» در چند روز اخیر که مصادف شده است با ایام شهادت شهید حسن طهرانی مقدم هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از یک موشک تخصصی رونمایی کرد که موشک بالستیک هایپرسونیک نام دارد. این موشک جدیدترین دستاورد نظامی فوق پیشرفته است که ایران را به چین، روسیه و آمریکا می رساند.
بعد از این اقدام سپاه رسانه ها واکنش های متفاوتی را در این باره نشان دادند «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه مدعی شد اعلام ایران مبنی بر ساخت موشک بالستیک هایپرسونیک نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای این کشور را تشدید می‌کند.
وزارت دفاع آمریکا طبق روال گذشته تلاش کرده با ترکیبی از «انکار» و «نمایش اشراف اطلاعاتی» به موضوع نزدیک شود. «رد لودویک»، یکی از سخنگویان وزارت دفاع امریکا در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز گفت پنتاگون از گزارش‌ها درباره دستیابی ایران به موشک‌های هایپرسونیک مطلع است اما به آن «به دیده شک می‌نگرد».
روزنامه ها هر کدام به این موضوع مهم پرداخته اند که به گزیده ای از آن می پردازیم:
موشک هایپرسونیک چیست و چگونه کار می‌کند؟
روزنامه وطن امروز در تاریخ ۲۱ آبان با اشاره به چگونگی کاربرد این موشک آورده است: هایپرسونیک به موشک‌هایی گفته می‌شود که با سرعت ۵ تا ۲۵ برابر سرعت صوت حرکت می‌کند و به عبارتی چندین برابر پیشرفته‌تر از موشک‌هایی است که سرعتی برابر با صوت دارند. در توضیح سرعت بالای موشک‌های هایپرسونیک باید گفت این نوع موشک‌ها قادرند در مدت یک ثانیه مسافتی به اندازه ۲ تا ۸ کیلومتر را طی کنند. سرعت بالای موشک‌های هایپرسونیک باعث شده تا همان‌طور که سردار حاجی‌زاده نیز به آن اشاره کرد، هیچ سامانه دفاعی‌ای توان مقابله با آن را نداشته باشد. نکته دیگری که باید درباره موشک‌های هایپرسونیک به آن اشاره کرد، تفاوت این موشک با موشک‌های بالستیک است؛ تفاوتی که باعث می‌شود هایپرسونیک نسبت به موشک‌های بالستیک کارایی بهتری داشته باشند.
اگرچه موشک‌های هایپرسونیک نیز مانند موشک‌های بالستیک قادر به حمل کلاهک هسته‌ای هستند اما در تفاوت این موشک‌ها با یکدیگر باید گفت موشک‌های بالستیک برای رسیدن به هدف خود ابتدا به صورت قوسی به فضای ماورای جو می‌روند و هنگام نزدیک شدن به هدف به جو زمین آمده و از بالا به هدف برخورد می‌کنند، در حالی که یک موشک هایپرسونیک قادر است بدون رهگیری و انهدام از سوی سامانه‌های پدافندی، در یک مسیر پایین در جو پرواز کرده و به طور بالقوه بسیار سریع‌تر از یک موشک بالستیک به هدف خود برسد. موشک‌های هایپرسونیک می‌توانند یک کلاهک انفجاری را بسیار سریع‌تر و دقیق‌تر از بالستیک به هدف بکوبند.
موشک هایپرسونیک با سرعتی ۵ برابر سرعت صوت قادر است در طول ۷ دقیقه ۳۳۶۰ کیلومتر را طی کند، این در حالی‌است که فاصله میان ایران و مرزهای سرزمین‌های اشغالی نزدیک ۱۳۰۰ کیلومتر است.
تفاوت هایپرسونیک با سجیل
روزنامه جم جام به تفاوت موشک هایپرسونیک با سجیل پرداخته است: پیش از این در عملیات شبیه‌ساز دیمونای رژیم صهیونیستی، کلاهک موشک‌های بالستیک سپاه‌پاسداران با سرعتی بیش از پنج برابر صوت این هدف را نابود کرد که از جمله این موشک‌ها سجیل بود. اولین تست موشک سجیل در سال ۸۸ با سوخت جامد انجام شد که در لحظه اصابت به هدف سرعتی نزدیک به ۱۰ برابر صوت داشت. البته دلیل این شتاب موتور، سوخت جامد و کلاهک هدایت‌شونده آن بود، مثل موشک عماد که برد اعلام شده آن ۲۰۰۰کیلومتر بوده یا خانواده فاتح که آخرین آنها خیبر شکن با برد حدود ۱۴۵۰ کیلومتر بود. همه این موشک‌ها از سجیل، عماد تا خیبرشکن فقط بخشی از موشک‌های راهبردی هوافضای سپاه بودند که حالا موشک جدید هایپرسونیک پیشرفته هم به خانواده موشک‌های بالستیک راهبردی ایران اضافه شده و به گفته سردار حاجی‌زاده سامانه‌های سپر موشکی را که جزو مهم‌ترین ارکان دفاعی دشمن محسوب می‌شود، مورد هدف قرار می‌دهد.
تفاوت دیگر آنها این است که تا پیش از این موشک‌های بالستیک برای رسیدن به هدف خود در نقطه‌ای از انتهای جو زمین هدایت می‌شدند ولی اکنون موشک جدید هایپرسونیک می‌تواند کلاهک خود را در خارج از جو زمین هم هدایت کند و با سرعتی بیشتر از سجیل به هدفش برسد. نکته جالب در بازه زمانی اعلام ساخت این موشک مواضع بنی‌گانتز، وزیر جنگ رژیم غاصب صهیونیستی بود که قبل از خبر این موشک جدید گفته بود ما آماده حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران هستیم اما ظاهرا حالا در سکوت و موضع عقب‌نشینی قرار گرفتند. اتفاقی که قطعا محاسبات مقامات رژیم صهیونیستی را تغییر داده است. با توجه به اینکه یکی از سایت‌های هسته‌ای ایران در نطنز قرار دارد، سجیل می‌توانست فاصله نطنز تا تل‌آویو را که ۲۰۳۴ کیلومتر است در هفت دقیقه طی کند اما هایپرسونیک، موشک بالستیک جدید ایران که در حاشیه یازدهمین سالگرد شهادت سردار طهرانی مقدم از آن صحبت شد، زودتر از سجیل به هدفش در دیمونای رژیم اشغالگر قدس می‌رسد. خبرگزاری فرانس۲۴، رویترز، روزنامه اگزماینر آمریکا ، سی بی سی نیوز و پایگاه خبری تایمز اسرائیل و ... به بازتاب خبر ساخت این موشک پرداختند.
عصر هایپرسونیک ایرانی
روزنامه جوان با تیتر عصر هایپرسونیک ایرانی به این موضوع پرداخته است: سردار سرتیپ پاسدار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران روز پنج شنبه در حاشیه مراسم یازدهمین سالگرد شهادت سردار حسن طهرانی‌مقدم در جمع خبرنگاران اظهار داشت: ما سال‌هاست که در سایه تحریم‌های ظالمانه و سخت‌ترین تحریم‌های تاریخ بشریت، کار‌های خود را در حوزه هوافضا به پیش می‌بریم. حاجی‌زاده با بیان اینکه در همین مجلس شهید طهرانی‌مقدم و شهدای نیروی هوافضا خبری مهم و خوشحال‌کننده را به مردم ایران تقدیم می‌کنم، گفت: «ما به لطف الهی موفق شدیم که به موشک بالستیک هایپرسونیک پیشرفته دست پیدا کنیم. این سامانه قادر است در فضایی که مهم‌ترین و پیشرفته‌ترین سامانه‌های سپر دفاع موشکی وجود دارد از آنها عبور کند و همان سامانه‌ها را که جزو مهم‌ترین ارکان دفاعی دشمن است، مورد هدف قرار دهد.»
فرمانده نیروی هوافضا سپاه درباره ویژگی‌های این موشک عنوان کرد: «این سامانه از سرعت بسیار بسیار بالا و توان مانورپذیری در جو و بیرون جو برخوردار است؛ یعنی هم سامانه‌های پدافندی که در داخل جو دفاع می‌کنند و هم سامانه‌های فوق‌العاده گران‌قیمتی که در بیرون جو با موشک‌ها مقابله می‌کنند، این موشک جدید جمهوری اسلامی ایران از همه آنها عبور می‌کند و فکر نمی‌کنم تا ده‌ها سال بعد هم هیچ‌گونه فناوری پیدا شود که بتواند با آن مقابله کند. این موشک، هر هدفی را که انتخاب کردیم به‌ویژه سامانه‌های سپر دفاع موشکی دشمن را مورد هدف قرار می‌دهد که این یک موفقیت بزرگ و یک جهش نسلی در حوزه موشکی است که ان‌شاءالله سطح امنیت کشور را افزایش خواهد داد.» سردار حاجی‌زاده درباره زمان رونمایی از این دستاورد جدید دفاعی گفت: آزمایش‌های این موشک انجام شده و در آینده و در یک فرصت مناسب رونمایی خواهد شد.
سرلشکر سید یحیی رحیم‌صفوی، دستیار و مشاور عالی فرمانده معظم کل قوا نیز طی سخنانی در این مراسم با بیان اینکه آنچه در آینده شاهد آن خواهیم بود از آنچه تاکنون مشاهده شده است متفاوت خواهد بود، اظهار داشت: نظام سلطه با همراهی امریکا و صهیونیست‌ها و برخی قبایل صحرانشین جنوب خلیج فارس از فرهنگ و تمدن ما بی‌خبر هستند.
مشاور فرمانده معظم کل قوا افزود: در نبرد جدید جبهه استکبار به رهبری امریکا و جبهه مقاومت با رهبری ایران رو در روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. آنچه می‌بینید اقدامات انفعالی دشمن در مقابل ملت ایران است. آنها از ملت ایران در سه عرصه براندازی نظام، جنگ تحمیلی و جبهه منطقه‌ای شکست خورده‌اند، اما همچنان مشغول توطئه علیه ملت ایران شده‌اند. البته ما هم در داخل مشکلات و نقاط ضعفی داریم. وی ادامه داد: آنها در اغتشاشات اخیر از همه جاسوسان و فاسدان داخلی هم استفاده کردند، اما با رهبری حکیمانه رهبر انقلاب، ملت ایران این فتنه را هم درهم شکست. ما و جبهه مقاومت با هوشمندی و صبر حکیمانه به لطف خدا بر جبهه استکبار پیروز خواهیم شد. سردار صفوی تصریح کرد: دشمنان ما بدانند ملت ایران ملت مقتدری است و از این باد‌ها نمی‌لرزد. برخی کشور‌های بدبخت حاشیه جنوبی خلیج فارس که حاضر نیستم نام آنها را ببرم، بدانند باید بین رسانه‌هایشان و امنیتشان یکی را انتخاب کنند و بدانند اگر در ایران دخالت کنند تاوان آن را می‌پردازند. به آنها می‌گویم شما کشور‌های ضعیفی هستید و بدانید امریکایی‌ها در موقع خطر از شما حمایت نمی‌کنند، همان طور که از شاه ایران حمایت نکردند.
موشک هایپرسونیک در دستان ایران به چه معناست؟
روزنامه فرهیختگان به ۴ مورد از ویژگی های این موشک پرداخته است: دسترسی ایران به موشک‌های هایپرسونیک با توجه به آنکه تاکنون صرفا روسیه، چین و آمریکا در این حوزه به موفقیت‌هایی رسیده‌اند، نمی‌تواند دارای پیامدهایی ساده باشد. بر همین اساس تلاش شده در ادامه به بررسی مسائلی پرداخته شود که اعلام خبر موشک هایپرسونیک، نشانگر تغییر در آنهاست.
۱- تغییر وضعیت از بازدارندگی و دفاع به تهاجم
سیاست‌های بازدارندگی با وجود تسلیحات مرگباری که در قالب آن حضور دارند، تهاجمی نیز به نظر می‌رسد اما چنین تسلیحات وحشتناکی برای آن ساخته شده‌اند تا فکر حمله بزرگ و مستقیم به فکر دشمن خطور نکند؛ موضوعی که نشانگر رویکرد دفاعی سیاست‌های بازدارندگی است.
نگاهی به سیاست‌های بازدارندگی به‌ویژه سیاست خاص بازدارندگی ایران نشان می‌دهد ساخت موشک هایپرسونیک که در حوزه‌های منطقه‌ای تا برد ۲۰۰۰ کیلومتر قابل استفاده هستند، نه در حوزه منطقه‌ای و نه فرامنطقه‌ای در حوزه بازدارندگی نمی‌گنجد.
بازدارندگی ایران در لایه اول مبتنی‌بر طراحی، ساخت و انبار گسترده تسلیحات متعارف حتی‌الامکان ارزان قیمت شامل موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز و پهپادهای انتحاری است که بردشان از لحاظ جغرافیایی شعاعی تا ۲۰۰۰ کیلومتری اطراف ایران را شامل شده و توسط زنجیره‌های دیگری نیز تکمیل می‌گردد. این تسلیحات با قابلیت به کار‌گیری در تعداد بالا برای ایران «بازدارندگی اشباعی» ایجاد می‌کنند. در لایه دوم ایران با ترکیب توانایی لازم برای «ساخت موشک قاره‌پیما» و «کلاهک‌های نامتعارف» در بردهای فراتر از ۱۲ هزار کیلومتر، بدون طراحی، ساخت و انبار آنها به دنبال ایجاد سایه‌ای از بازدارندگی فرامنطقه‌ای است.
سیاست بازدارندگی منطقه‌ای ایران به طور کامل توسط برخی از گزارشات رسانه‌ای تشریح شده است. هفته‌نامه آمریکایی نیوزویک روز ۱۵ جولای (۲۴ تیر ۱۴۰۱) سال جاری در یادداشتی به قلم دنیل آر. دیپِتریس کارشناس مسائل دفاعی تاکید کرده بود ایران نیازی به تولید سلاح هسته‌ای ندارد زیرا اکنون نیز از طریق تسلیحات موشکی ایران و نفوذ منطقه‌ای از قدرت بازدارندگی بالایی برخوردار است.
روزنامه «فرهیختگان» پیشتر دست‌کم در سه گزارش خود به موضوع بازدارندگی غیرهسته‌ای ایران پرداخته است. در نخستین گزارش که با تیتر «تدبیر هوشمندانه ایران و غنی‌سازی ۶۰ درصد» در ششم دی‌ماه ۱۴۰۰ به‌چاپ رسید، آمده است: «تهران با اقدامات و رفتارهایش در شرایط فعلی، طرف آمریکایی را به این جمع‌بندی رسانده که از لحاظ سیاسی نیازی به سلاح اتمی ندارد، زیرا با تسلیحات متعارف مانند موشک و پهپادهای انتحاری به‌قدرتی بیش از سلاح هسته‌ای رسیده است و درصورت تهدیدش از سوی آمریکا یا رژیم‌صهیونیستی، هزاران موشک بالستیک و پهپادهای انتحاری به سرزمین‌های اشغالی خواهند رسید. این جدا از چندین هزار راکت و موشکی است که از جنوب لبنان و غزه به‌سمت فلسطین اشغالی شلیک خواهد شد. برآیند این توانایی‌ها نشان می‌دهد تهران بدون داشتن سلاح هسته‌ای، توانایی تخریب در سطح سلاح هسته‌ای را برای خود ایجاد کرده است.» همچنین روزنامه «فرهیختگان» در گزارش دیگری با تیتر «چرا تهران در دکترین بازدارندگی خود به‌دنبال سلاح هسته‌ای نیست؟» که به‌مناسبت رونمایی از شهر پهپادی سپاه منتشر شد، تاکید کرد: «رونمایی از شهر پهپادی نشان داد تهران عزمی بزرگ برای استفاده راهبردی از تسلیحات تاکتیکی دارد.» در این گزارش که در پانزدهم اسفند ۱۴۰۰ منتشر شده، آمده است: «برنامه دفاعی ایران برای ایجاد بازدارندگی درمقابل دشمن مبتنی‌بر استفاده انبوه از تسلیحات هجومی ارزان‌قیمت است. براساس این، تهران دنبال آن است با تولید انبوه تسلیحات تهاجمی متعارف بتواند قدرت آتش خود را در حوزه متعارف و تاکتیکی به اشباع برساند تا این توانایی با ارتقا یافتن به یک قابلیت راهبردی و ایجاد بازدارندگی تبدیل شود.»
در گزارشی با عنوان «بازدارندگی فعلا بدون بمب!» نیز که در تاریخ ۲۸ تیرماه سال جاری به‌چاپ رسید مزایای راهبرد «بازدارندگی متعارف اشباعی» برای ایران که برخی از آنها جزء اهداف و برخی نیز تبعات چنین سیاستی بودند، مورد بررسی قرار گرفت.
نگاهی به سیاست‌های بازدارندگی منطقه‌ای ایران که برد موشک‌های هایپرسونیک نیز در برد مشابه آن قرار می‌گیرد، نشان می‌دهد تهران صرفا برای تقویت بازدارندگی خود به‌سمت موشک‌های هایپرسونیک حرکت نکرده است بلکه به‌کارگیری چنین موشک‌هایی نشانگر تغییر حالت تهران از بازدارندگی و دفاع به‌سمت حالت تهاجمی علیه دشمن است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب برای نخستین بار روز چهارشنبه ۱۰ شهریور ۱۳۹۵ در دیدار مسئولان و متخصصان وزارت دفاع، خروج از سیاست صرفا دفاعی نیروهای مسلح را اعلام کرده و فرموده بودند: «برای تامین امنیت ملت، کشور و آینده، باید علاوه‌بر توان دفاعی، توان تهاجمی را نیز افزایش داد.»
رهبر انقلاب سال گذشته نیز در سالروز بیعت تاریخی همافران نیروی هوایی با امام‌خمینی(ره) در ۱۹ بهمن ۱۳۵۷، با اشاره به «تهاجم ترکیبی» جبهه دشمن علیه ایران در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، امنیتی، رسانه‌ای و دیپلماسی تاکید کرده بودند: «درمقابل این تهاجم ترکیبی و دسته‌جمعی، نمی‌توانیم همیشه در موضع دفاعی بمانیم و ما نیز باید در زمینه‌های مختلف از جمله رسانه‌ای، امنیتی و اقتصادی تهاجم ترکیبی کنیم که در این زمینه اهل فکر و اقدام به‌خصوص مسئولان، موظف به تلاش هستند.»
به‌کارگیری موشک‌های هایپرسونیک توسط ایران ضلع نظامی چهارچوب تهاجم ترکیبی ایران علیه جبهه دشمن است.
۲- کلاهک موشک قاره‌پیما در دسترس است
هنگام بازگشت یک شاتل فضایی از مدار، هنگام برخورد با جو فوقانی اتمسفر درحالی‌که سرعتی برابر با ۲۵ ماخ دارد درجه حرارت در لبه‌های جلویی آن به ۱۴۰۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. برخی از پرتابه‌های بالستیکی مانند کلاهک‌های قاره‌پیما با لبه‌های تیزتر به حرارتی تا ۲۰۰۰ درجه سانتی‌گراد نیز می‌رسند. تا مدت‌ها این‌گونه برداشت می‌شد که ایران در ساخت مواد فناشونده و طراحی کلاهک‌های قاره‌پیما دچار مشکل است.
دسترسی به موشک هایپرسونیک که دارای بدنه مقاوم در برابر حرارت و سیستم الکترونیکی خاصی است، به معنای آن است که ایران دارای توانایی فنی طراحی و ساخت کلاهک موشک‌های قاره‌پیماست. پیشتر حتی باوجود ساخت موتورهای سوخت جامد مورد استفاده در موشک‌های قاره‌پیما توسط ایران، کارشناسان معتقد بودند این اقدام به‌معنای ساخت نهایی یک موشک قاره‌پیما نیست زیرا کلاهک موشک‌های بالستیک باید با سرعتی بالا وارد جو زمین شود و این خود فناوری بالایی را طلب می‌کند تا کلاهک در اثر حرارت ازبین نرود. حالا با ساخت موشک هایپرسونیک مشخص می‌شود ایران دارای قابلیت ساخت کلاهک‌هایی با تحمل حرارتی بالاست.
۳- شکست تمام مراحل برنامه‌ریزی علیه ایران و حمله به مغز طراحی
نگاه به شرایط زمانی اعلام ساخت موشک هایپرسونیک نشانگر مسائل بزرگ‌تری در حوزه تقابل ایران با جبهه غربی است. جبهه غربی در جریان اغتشاشات اخیر ایران که از شهریورماه گذشته کلید خورد به زعم خود در هدف حداکثری به‌دنبال «براندازی»، در هدف میانی به‌دنبال «تضعیف» و در هدف حداقلی به‌دنبال «مشغول‌سازی» بود.
کارت‌هایی که ایران در دوران آشوب‌ها در میز بازی با غرب انداخت نشان می‌دهد غرب حتی در هدف حداقلی خود یعنی مشغول‌سازی نیز به هدفش نرسیده است.
سرلشکر حسین سلامی فرمانده کل سپاه روز گذشته در مراسم یازدهمین سالگرد شهادت سردار حسن طهرانی‌مقدم فرمانده یگان موشکی سپاه، به این نکته اشاره کرد. سردار سلامی با اشاره به شکست غرب در هدفش گفت: «در شرایطی که دشمن تلاش کرد ما را در درون کشور درگیر کند و نگاه ما را از افق‌های بلند به قلب تهران متمرکز کند، ضدانقلاب را در اقلیم کردستان زدیم. در کرانه رود ارس رزمایش بزرگ برگزار کردیم، ماهواره‌بر پرتاب کردیم، سامانه موشکی باور ۳۷۳ را در برد ۳۰۰ کیلومتر آزمایش کردیم و روز گذشته هم اعلام کردیم که موشک جدیدی را توسعه دادیم که هیچ سپر موشکی توان مقابله با آن را ندارد.»
هرچند به گفته فرمانده سپاه اقدامات مزبور نشان‌دهنده هوشیاری ایران و منحرف نشدنش از پیگیری مسائل روز هستند اما اعلام خبر ساخت موشک هایپرسونیک و رونمایی از آن در آینده‌ای نزدیک و همچنین افزایش برد سامانه باور به ۴۰۰ کیلومتر در ماه‌های آینده، در حقیقت مرحله‌ای فراتر از «شکست غرب در مشغول‌سازی ایران» و وارد شدن تهران به حوزه تهاجم علیه مغز طراحی دشمن است.
۴- انفجار فناوری در مجتمع علمی-صنعتی ایران
ساخت تسلیحات متنوع و ارتقای پی‌درپی آنها نیازمند زنجیره‌ای گسترده از نهادها و شبکه‌های علمی و صنعتی است که باید در هماهنگی با یکدیگر فعالیت کنند. همکاری صحیح این زنجیره‌ها نوید‌دهنده شکل‌گیری یک مجتمع علمی-صنعتی در ایران است که می‌تواند دست به طراحی تسلیحات، استخراج و تهیه مواد لازم برای ساخت آن، ریخته‌گری مواد، آزمایش و تولید انبوه بزند. ساخت موشک هایپرسونیک در کنار رونمایی از ماهواره‌بر قائم۱۰۰ و موتور ارفع به‌کار رفته در آن و همچنین افزایش موشک پدافند هوایی باور۳۷۳ به ۳۰۰ کیلومتر نشان‌دهنده انفجار فناوری نهادهای علمی-صنعتی ایران است.
گزارش از سجاد باقری