دکتر رضا نجفی
معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه
تأسیس سازمان ملل در سال 1945 میلادی بر پایه ضرورت احترام به چندجانبه‌گرایی و نقش کلیدی آن در کمک به برقراری صلح و امنیت بین‌المللی صورت گرفته است. منشور ملل متحد که در اجلاس سانفرانسیسکو و پس از مباحثات متعدد نهایی گردید، به عنوان میثاق جهانی و مورد توافق همه کشورهای عضو، بازتاب دهنده آرمان، اهداف و اصول ملل متحد قلمداد می‌گردد و از این‌رو پایبندی به آن از سوی تمامی کشورهای عضو ضرورتی تخطی‌ناپذیر است.جامعه بین‌المللی در طول سالیان پس از تأسیس سازمان ملل با فراز و فرودهای بسیاری مواجه بوده و سازمان ملل دستاوردها و همزمان ناکامی‌های بسیاری را در تحقق اهداف مندرج در منشور ملل متحد مشاهده کرده است. بخشی از این ناکامی‌ها ناشی از ساختار ناعادلانه وضع شده در جانبداری از نقش قدرت‌های فاتح جنگ دوم جهانی است که عمدتاً در قالب شورای امنیت متجلی است و بخش دیگر ناشی از کاستی‌های موجود در متن منشور سازمان ملل است. به عنوان نمونه منشور ملل متحد نسبت به مقولاتی مانند مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی، حقوق بین‌الملل بشردوستانه، چالش‌ها و بحران‌های محیط زیستی و احقاق حقوق ملت‌های تحت تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه ساکت است.
ابتکار تشکیل گروه دوستان دفاع از منشور ملل متحد در سال 2021 میلادی بر پایه تقویت راهکارهای تأمین اصول و اهداف اساسی جهانی مندرج آن با همراهی 19 کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت. اعضای این گروه که با هدف حفظ، ارتقا و دفاع از تفوق و اعتبار منشور ملل متحد گرد هم آمدند و در حال حاضر نیز عمدتاً متأثر از تحریم‌های یکجانبه و نامشروع برخی قدرت‌های جهانی هستند، شامل کشورهای الجزایر، آنگولا، بلاروس، بولیوی، کامبوج، چین، کوبا، کره‌شمالی، گینه استوایی، اریتره، جمهوری اسلامی ایران، لائوس، نیکاراگوئه، دولت فلسطین، فدراسیون روسیه، سنت وینسنت و گرنادینز، سوریه، ونزوئلا و زیمبابوه است.
بانیان این ابتکار، ضمن تصدیق دستاوردهای سازمان ملل طی بیش از 70 سال گذشته در زمینه‌های صلح و امنیت، همکاری‌های بین‌المللی بخصوص در حوزه‌های حقوق بشر، استعمارزدایی، اقتصاد پایدار، توسعه اجتماعی، ریشه‌کنی بیماری‌ها و خلع سلاح، بر ناکامی سازمان ملل در تحقق اهداف و اصول منشور ملل متحد و بویژه مقابله با چالش‌های نوظهور بین‌المللی تأکید دارند. در این راستا، توسل برخی قدرت‌های جهانی به پیشبرد سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه خود، در زمره مهمترین عواملی است که منجر به تضعیف منشور ملل متحد و چندجانبه‌گرایی نهفته در آن شده است.کشورهای عضو گروه دوستان مدافع منشور ملل متحد بر این باورند که تحمیل اقدامات قهری یکجانبه علیه کشورهای مستقل و مداخله در امور داخلی آنها، نه تنها موجب نقض اصول حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد شده است، بلکه باعث شده تلاش‌های بین‌المللی برای مقابله با چالش‌های مشترک و جهانی به چالش جدی کشیده شود. بر این مبنا، کشورهای عضو گروه دوستان منشور ملل متحد بر ضرورت اجرا و تقویت اصول مندرج در منشور از جمله رعایت احترام به برابری و حاکمیت ملی، استقلال سیاسی و تمامیت ارضی کشورها، عدم مداخله در امور داخلی آنها، پرهیز از تهدید یا توسل به زور علیه کشورهای دیگر و همچنین حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات بین‌المللی تأکید دارند.
بدین منظور نخستین نشست هماهنگ‌کنندگان ملی گروه دوستان مدافع منشور ملل متحد در سطح معاونان وزرای خارجه کشورهای عضو دیروز شنبه مورخ 14 آبان ماه 1401 به میزبانی جمهوری اسلامی ایران در تهران برگزار شد. برگزاری نشست تهران در شرایط کنونی بسترهای مناسبی را جهت تقویت همکاری میان اعضای گروه دوستان دفاع از منشور ملل متحد با هدف مقابله با چالش‌های مشترک، از جمله تحریم‌های غیرقانونی فراهم می‌کند.بدون تردید گروه دوستان منشور ملل متحد به عنوان بلوک کشورهای مخالف تحریم، با ظرفیت‌های فراوانی که در اختیار دارد، می‌تواند نقش مهمی در پیشبرد و دستیابی به اهداف مشترک پیش گفته ایفا نماید. از طرف دیگر، اقدام مشترک کشورهای مستقل، بخصوص اعضای گروه دوستان منشور با هدف ایجاد سازکارهای مناسب در چهارچوب نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد جهت مقابله با یکجانبه‌گرایی امری ضروری است.امیدواریم نشست تهران بتواند افق‌های نوینی را برای تقویت همکاری‌ها و پیشبرد اهداف مذکور پیش روی ما قرار دهد.
∎
معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه
تأسیس سازمان ملل در سال 1945 میلادی بر پایه ضرورت احترام به چندجانبه‌گرایی و نقش کلیدی آن در کمک به برقراری صلح و امنیت بین‌المللی صورت گرفته است. منشور ملل متحد که در اجلاس سانفرانسیسکو و پس از مباحثات متعدد نهایی گردید، به عنوان میثاق جهانی و مورد توافق همه کشورهای عضو، بازتاب دهنده آرمان، اهداف و اصول ملل متحد قلمداد می‌گردد و از این‌رو پایبندی به آن از سوی تمامی کشورهای عضو ضرورتی تخطی‌ناپذیر است.جامعه بین‌المللی در طول سالیان پس از تأسیس سازمان ملل با فراز و فرودهای بسیاری مواجه بوده و سازمان ملل دستاوردها و همزمان ناکامی‌های بسیاری را در تحقق اهداف مندرج در منشور ملل متحد مشاهده کرده است. بخشی از این ناکامی‌ها ناشی از ساختار ناعادلانه وضع شده در جانبداری از نقش قدرت‌های فاتح جنگ دوم جهانی است که عمدتاً در قالب شورای امنیت متجلی است و بخش دیگر ناشی از کاستی‌های موجود در متن منشور سازمان ملل است. به عنوان نمونه منشور ملل متحد نسبت به مقولاتی مانند مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی، حقوق بین‌الملل بشردوستانه، چالش‌ها و بحران‌های محیط زیستی و احقاق حقوق ملت‌های تحت تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه ساکت است.
ابتکار تشکیل گروه دوستان دفاع از منشور ملل متحد در سال 2021 میلادی بر پایه تقویت راهکارهای تأمین اصول و اهداف اساسی جهانی مندرج آن با همراهی 19 کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت. اعضای این گروه که با هدف حفظ، ارتقا و دفاع از تفوق و اعتبار منشور ملل متحد گرد هم آمدند و در حال حاضر نیز عمدتاً متأثر از تحریم‌های یکجانبه و نامشروع برخی قدرت‌های جهانی هستند، شامل کشورهای الجزایر، آنگولا، بلاروس، بولیوی، کامبوج، چین، کوبا، کره‌شمالی، گینه استوایی، اریتره، جمهوری اسلامی ایران، لائوس، نیکاراگوئه، دولت فلسطین، فدراسیون روسیه، سنت وینسنت و گرنادینز، سوریه، ونزوئلا و زیمبابوه است.
بانیان این ابتکار، ضمن تصدیق دستاوردهای سازمان ملل طی بیش از 70 سال گذشته در زمینه‌های صلح و امنیت، همکاری‌های بین‌المللی بخصوص در حوزه‌های حقوق بشر، استعمارزدایی، اقتصاد پایدار، توسعه اجتماعی، ریشه‌کنی بیماری‌ها و خلع سلاح، بر ناکامی سازمان ملل در تحقق اهداف و اصول منشور ملل متحد و بویژه مقابله با چالش‌های نوظهور بین‌المللی تأکید دارند. در این راستا، توسل برخی قدرت‌های جهانی به پیشبرد سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه خود، در زمره مهمترین عواملی است که منجر به تضعیف منشور ملل متحد و چندجانبه‌گرایی نهفته در آن شده است.کشورهای عضو گروه دوستان مدافع منشور ملل متحد بر این باورند که تحمیل اقدامات قهری یکجانبه علیه کشورهای مستقل و مداخله در امور داخلی آنها، نه تنها موجب نقض اصول حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد شده است، بلکه باعث شده تلاش‌های بین‌المللی برای مقابله با چالش‌های مشترک و جهانی به چالش جدی کشیده شود. بر این مبنا، کشورهای عضو گروه دوستان منشور ملل متحد بر ضرورت اجرا و تقویت اصول مندرج در منشور از جمله رعایت احترام به برابری و حاکمیت ملی، استقلال سیاسی و تمامیت ارضی کشورها، عدم مداخله در امور داخلی آنها، پرهیز از تهدید یا توسل به زور علیه کشورهای دیگر و همچنین حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات بین‌المللی تأکید دارند.
بدین منظور نخستین نشست هماهنگ‌کنندگان ملی گروه دوستان مدافع منشور ملل متحد در سطح معاونان وزرای خارجه کشورهای عضو دیروز شنبه مورخ 14 آبان ماه 1401 به میزبانی جمهوری اسلامی ایران در تهران برگزار شد. برگزاری نشست تهران در شرایط کنونی بسترهای مناسبی را جهت تقویت همکاری میان اعضای گروه دوستان دفاع از منشور ملل متحد با هدف مقابله با چالش‌های مشترک، از جمله تحریم‌های غیرقانونی فراهم می‌کند.بدون تردید گروه دوستان منشور ملل متحد به عنوان بلوک کشورهای مخالف تحریم، با ظرفیت‌های فراوانی که در اختیار دارد، می‌تواند نقش مهمی در پیشبرد و دستیابی به اهداف مشترک پیش گفته ایفا نماید. از طرف دیگر، اقدام مشترک کشورهای مستقل، بخصوص اعضای گروه دوستان منشور با هدف ایجاد سازکارهای مناسب در چهارچوب نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد جهت مقابله با یکجانبه‌گرایی امری ضروری است.امیدواریم نشست تهران بتواند افق‌های نوینی را برای تقویت همکاری‌ها و پیشبرد اهداف مذکور پیش روی ما قرار دهد.
نظر شما