شرق: هرکدام از آن 18 نفر دلایل خود را دارند؛ دلایل خود را دارند برای رفتن به هتل پارسیان آزادی تهران و دریافت نشان دکترا از دست مسئولان سینمایی کشور. می‌گویند سال‌هاست کسی از آنها تقدیر نکرده؛ و حال که به چنین مراسمی دعوت شده‌اند، نباید دست رد به سینه دعوت‌کنندگان بزنند. برخی‌شان هم معتقدند مُهر دولتی‌بودن، با این نشان‌ها به پیشانی هیچ هنرمندی نمی‌خورد. و البته برخی‌شان هم با توپ پُر به این میدان رفته‌اند؛ مثل کیومرث پوراحمد که البته نوک پیکان انتقادهایش متوجه حوزه هنری است و برخورد این نهاد با یکی از فیلم‌هایش را مورد انتقاد قرار داده. منتقدان البته نگاهشان به ماجرا به‌گونه دیگری است. آنها معتقدند هنرمند نباید از دولت نشان بگیرد. هنرمند به‌محض گرفتن نشان از دولت، وام‌دار دولت می‌شود؛ در این صورت نمی‌تواند موضع انتقادی خود را حفظ کند. در برابر ضعف‌ها و نقایص، یا باید منفعل باشد و سکوت کند یا معترض باشد و البته نه انفعال بد است و نه اعتراض توأم با رفاقت.
***
بهانه مراسم، تقدیر از برگزارکنندگان سی‌وسومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر بود؛ بااین‌حال در کنار آن به سینماگران نشان دکترا دادند و از رضاداد هم تجلیل کردند. در این مراسم علی جنتی، وزیر ارشاد، ایوبی و رضاداد سخنرانی کردند. رئیس سازمان سینمایی، برگزاری جشنواره فیلم فجر را کاری دشوار دانست و ضمن قدردانی از زحمات دبیر جشنواره گفت: «این دشواری به‌دلیل عظمت سینمای ایران و عظمت جشنواره فیلم فجر است که بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی کشور ماست. بنابراین جا دارد از توانایی‌های آقای رضاداد در این دوسال باقی‌مانده استفاده شود. زیرا همه ما باید کمک کنیم تا اموری مانند فعالیت‌های گروه کودک، مبارزه با قاچاق فیلم و... سروسامان پیدا کند». رئیس سازمان سینمایی در ادامه با ابراز تأسف از درج برخی مطالب درباره حلقه مشاورانش گفت: «کسانی که می‌گویند ایوبی و حلقه مشاورانش، بدانند که دوران حلقه و فرقه‌ای عمل‌کردن تمام شده و تمام سینمای ایران مشاوران ما هستند. چون قرار نیست خود را بر مدیریت سینما تحمیل کنیم، بلکه باید این فضا را دوستانه کنیم». ایوبی با اشاره به سیاسی‌خواندن فیلم «قصه‌ها» توسط برخی‌ها گفت: «کسانی فکر می‌کردند فیلم «قصه‌ها» بیانیه سیاسی است، اما با دیدن این فیلم متوجه شدند که اصلا چنین نیست. از کسانی که ندیده، ما را قضاوت می‌کنند، درخواست می‌کنم اول ما را ببینند و بعد قضاوت کنند! و تمام کسانی که از بعضی خبرها نگران می‌شوند، خوب است به گذشته برگردند و یادشان باشد چه کسانی باعث تعطیلی خانه سینما و آن‌همه حاشیه شدند!» رئیس سازمان سینمایی با ابراز تأسف از تعطیلی خانه سینما در دولت قبلی یادآور شد: «من که در سمت رایزن فرهنگی بودم، می‌دانم که این تعطیلی و حاشیه‌های آن، هزینه‌های بسیاری در خارج از کشور برای ما داشت و کسانی که باعث این وضعیت بودند، باید پاسخ‌گو باشند».در ادامه از رضاداد تقدیر شد و تابلو «عبور سیاوش از آتش»، اثر محمدعلی سجادی، فیلم‌سازی که در عرصه تجسمی هم فعال است، توسط جنتی، ایوبی و رضا میرکریمی به‌عنوان مدیرعامل خانه سینما به رضاداد اهدا شد. همچنین میرکریمی از طرف خانه سینما نیز هدیه‌ای را به رضاداد اهدا کرد و در ادامه مراسم، گواهی‌نامه درجه‌یک هنری که معادل مدرک دکتراست، به تعدادی از هنرمندان سینما اهدا شد. عبدالله اسکندری، محمدرضا اصلانی، منوچهر اسماعیلی، پرویز بهرام، کیومرث پوراحمد، هدیه تهرانی، ابوالحسن داوودی، مسعود جعفری‌جوزانی، احمدرضا درویش، زنده‌یاد احمد رسول‌زاده (دخترش این گواهی را دریافت کرد)، علیرضا زرین‌دست، خسرو سینایی، جهانبخش سلطانی، کیانوش عیاری، رضا کیانیان، غلامحسین لطفی، جلال مقامی، منوچهر محمدی و علی معلم، این نشان‌ها را دریافت کردند. کیومرث پوراحمد به هنگام دریافت گواهی‌نامه‌اش در سخنانی گفت: «خوشحالم که فیلم «قصه‌ها» اکران شده است و نابخردان نیز که باعث تأخیر در اکران این اثر شدند، آیا شب‌ها راحت می‌خوابند؟!» او با تقدیر از راه‌اندازی گروه هنر و تجربه اضافه کرد: مدت‌هاست به سینما نمی‌روم، چون در سالن‌های سینما نور موبایل تماشاگران، بسیار اذیتم می‌کند. ولی بابت تشکیل گروه هنر و تجربه خوشحالم و دست‌مریزاد می‌گویم و تمام فیلم‌های هنر و تجربه را می‌بینم». این کارگردان سینما درباره فیلم «خواهران غریب»، با انتقاد از عملکرد حوزه هنری، اظهار تأسف کرد و گفت: «سال‌هاست حوزه هنری سهم من را از این فیلم نمی‌دهد، زیرا سال‌هاست این فیلم را تکثیر می‌کند بدون اینکه حق مرا بپردازد و سهم مرا از این فیلم می‌دزدد. من در این فیلم شریک هستم و سال‌ها این حرف در گلویم مانده بود که خوشحالم امشب آن را بازگو کردم».
--------------------------------------------------------------------------
کیومرث پوراحمد : فشارهای بیرونی زیاد است
عسل عباسیان:کیومرث پوراحمد، دو شب پیش در هتل پارسیان آزادی برای دریافت نشان دکترای افتخاری از وزیر ارشاد، پشت تریبون رفت. نسبت به وضعیت کنونی سینما و حوزه هنری انتقاد داشت. گپ کوتاه ما را درباره وضعیت کنونی رابطه هنرمندان با دولت می‌خوانید.
هنگام دریافت دکترای افتخاری از وزارت ارشاد، انتقاداتی را نسبت به عملکرد حوزه هنری در تکثیر فیلم «خواهران غریب» در شبکه نمایش خانگی مطرح کردید. آیا از مسئولان حاضر در مراسم جوابی گرفتید؟
آقای ابطحی، از مسئولان حاضر در مراسم بودند که مسئولیتشان مبارزه با قاچاق فیلم‌هاست. ایشان گفتند می‌توانید مراجعه و از طریق قانونی حقوقتان را مطالبه کنید.
بابت انتشار این فیلم در شبکه نمایش خانگی به شما حق التألیفی پرداخت نشد؟
روز اولی که حق انتشارش را به مؤسسه رسانه‌های تصویری دادند، مبلغی پرداخت شد. منتها آن بار با تیراژ مختصری منتشر شد، اما بعد از آن، حوزه خودش این فیلم را تکثیر کرد و دیگر بابت انتشار مجدد فیلم، مبلغی پرداخت نکردند. اصلا برایشان این موضوع بی‌اهمیت بود و هربار هم که گفتم، نسبت به آن بی‌اعتنایی کردند. پول بیت‌المال دستشان است و برایشان مهم نیست چه بر سر این پول می‌آید. به آقای مؤمنی هم اتفاقا گفتم که این نهاد از نظر اخلاقی خودش را متعهد نمی‌کند که حق ما را بپردازد.
مراسم اهدای نشان افتخاری به هنرمندان سینما نشان از احیای اعتماد هنرمندان به دولت دارد؛ اعتمادی که در سال‌های پیش از این مخدوش شده بود. دلیل ایجاد این اعتماد را چه چیزی می‌دانید؟ آنهم در شرایطی که هنوز فیلمی مثل «خانه پدری» اکران نشده، اما به کارگردانش دکترای افتخاری می‌دهند؟
آنچه واضح است این است که وزارت ارشاد کارش را انجام می‌دهد، منتها فشارهای بیرونی هم زیاد است. مجلس در زمینه اکران‌ها دخالت می‌کند. مثلا دیدیم که فیلم «قصه‌ها» مدت‌ها اکران نشد و این به‌خاطر فشار برخی نمایندگان مجلس بود. یا فیلم خود من، «پنجاه قدم آخر» هم همین‌طور. این انتقاد به وزارت ارشاد نیست. به نمایندگان مجلس است که باید به آنها گفت شما نماینده کل مردم هستید یا نماینده یک جناح خاص؟
فکر می‌کنید این اعتمادی که نسبت به دولت از سوی هنرمندان ایجاد شده، دوطرفه است؟
نمی‌توان گفت دولت هم به هنرمندان متقابلا اعتماد دارد چون دولت چندان یکپارچه نیست. ولی به‌هرحال آنچه مجموعا به نظر می‌رسد این است که دولت می‌خواهد یک کارهایی بکند ولی یک جناح‌هایی نمی‌خواهند و سنگ‌اندازی می‌کنند. وزارت ارشاد بخشی از دولت است که ما با آن سروکار داریم و این سنگ‌اندازی را شاهدیم. کمااینکه مثلا در بحث هسته‌ای هم همین اتفاق می‌افتد.
اما مسئولیت دولت در قبال این سنگ‌اندازی‌ها چیست؟
به‌هرحال دولت باید پای وعده‌هایش بایستد. متأسفانه هر کسی گوشه‌ای را گرفته برای خودش و فکر می‌کند باید همه کائنات از او فرمان ببرند. این اصلا اخلاق ما ایرانی‌هاست. یک نماینده مجلس فکر می‌کند باید افکار و عقایدش را به جهانیان ابلاغ کند. اصلا ما یک‌جور اشکال ملی داریم. اشکال خودمان اینهاست که این‌همه فساد را در سطوح مختلف شاهدیم. بدبختی ما از چاپلوسی‌هاست. مردمی هستیم که حتی خودمان هم به محیط‌زیست خودمان رحم نمی‌کنیم. از در خانه‌مان یک قدم آن‌طرف‌تر را رحم نمی‌کنیم. این‌همه بدبختی دورمان را گرفته؛ بدبختی‌ای مثل بی‌آبی، باز هم به فکر نیستیم.
با وجود این اوضاعی که توصیف کردید، نقش اجتماعی فیلم‌سازان چیست؟
نقش اجتماعی؟ آنها نقش اصلی‌شان فیلم‌سازی است، باید فیلم بسازند و متأسفانه با این‌همه مانع مواجه‌اند. آنها حتی نمی‌توانند فیلمشان را بسازند دیگر جایی برای ایفای نقش اجتماعی باقی نمی‌ماند.
چنین تعاملاتی بین هنرمندان و دولت، مثل همین دریافت نشان درجه‌یک هنری، سینما را در ورطه دولتی‌شدن نمی‌اندازد؟ مثل همان اتفاقی که در سال‌های گذشته شاهد آن بودیم؟
نخیر. به‌هیچ‌وجه. من ابدا از این بابت نگران نیستم. چون این وزارت ارشادی که ما تا امروز دیده‌ایم، ابدا تمایلی ندارد که سینما به سمت دولتی‌شدن پیش برود. در سطح مدیریت کنونی ارشاد، شعوری هست که تمایلی به دولتی‌شدن سینما ندارد چون می‌داند سینمای دولتی راه به جایی نمی‌برد ولی اگر هم مثل دولت قبلی احیانا فکر کند که سینما باید دولتی باشد، جدا از عده‌ای چاپلوس که میلیاردمیلیارد پول می‌گیرند، آن‌قدر آدم‌های استخوان‌دار مستقل پایمرد در این سینما داریم که سینمایمان زیر پرچم دولت نرود.
∎
نظر شما