تعادل |
فعالیت سامانه یکپارچه فروش خودرو به پایان رسید. بر اساس اعلام وزارت صمت، دیگر در این سیستم قرعه‌کشی انجام نخواهد شد. طبق گفته معاون صنعتی این وزارتخانه، سامانه یکپارچه با هدف نظارت بر تعداد مجاز فروش خودرو توسط سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و همچنین رصد تحویل سروقت خودروها و برای اجرای مصوبات مجلس شورای اسلامی به کار گرفته خواهد شد. این سامانه در حالی طی کمتر از ۶ ماهه از فعالیت فروش خود باز ایستاده است که ماموریت داشت در ۶ ماهه دوم امسال هرماه ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو در آن عرضه شود و که این موضوع با اعلام معاون وزارت صمت سامانه با شکست مواجه شده است. به نظر می‌رسد با حذف این سامانه فروش خودرو از مجرای فروش داخلی شرکت‌ها یا بورس کالا انجام می‌پذیرد. ۶۰۰ هزار دستگاه خودرو وعده داده شده توسط وزارت صمت متعلق به تمام خودروسازهای داخلی دولتی و غیردولتی است. همچنین بنابه گفته سخنگوی وزارت صمت، قرعه‌کشی منحصر به تولیدات ایران خودرو می‌شود و به تدریج خودروهای ایران خودرو نیز از قرعه کشی خارج شدن می‌شوند در گام نخست تارا از فرآیند قرعه‌کشی حذف شد. به گفته وی، در نیمه دوم سال همان اتفاقی که برای خودروهای سایپا رخ داد برای خودروهای ایران خودرو نیز تکرار خواهد شد و مطابق با قولی که داده شد تا پایان سال فرآیند قرعه کشی به صورت کامل حذف خواهد شد.
عمر کوتاه سامانه فروش خودرو
از زمان خلق شیوه قرعه‌کشی، مسوولان متعددی زبان به انتقاد از آن گشودند و این انتقادات در سطح وزرا نیز مشاهده شد اما هرگز اقدام موثری برای بهبود اوضاع انجام نشد که همین موضوع به افرایش نارضایتی‌ها و بهم‌ریختگی بیشتر بازار منجر شد؛ تا اینکه فاطمی امین وزیر صمت از همان روزهای نخست سکانداری ضمن اعلام نارضایتی از وضعیت صنعت خودرو اعلام کرد که برنامه‌های مشخصی برای بهبود فرآیند عرضه خودرو به بازار و حذف شیوه قرعه‌کشی از سال ۱۴۰۱ از طریق افزایش تیراژ تولید دارد.
در گام نخست برای حذف قرعه کشی اردیبهشت ماه سال جاری اعلام شد که سامانه یکپارچه تخصیص خودرو با هدف تجمیع برنامه‌های فروش و جلوگیری از عرضه قطره چکانی خودروها، راه‌اندازی شده است. مسوولان وزارت صمت امید داشتند که با تجمیع فرآیند قرعه کشی در یک سامانه هم شفافیت فروش افزایش یابد و هم به تدریج بساط قرعه کشی برچیده شود.
در همین رابطه وزارت صمت چندی پیش اعلام کرد که تاکنون بیش از ۷۰ درصد خودروهایی که پیش از این مشمول قرعه کشی بودند از فرآیند قرعه کشی خارج شده و در قالب طرح‌های خارج از قرعه کشی، به فروش می‌رسند.
حال بر اساس اعلام مسوولان وزارت صمت، سامانه یکپارچه فروش خودرو فعالیت نخواهد داشت و قرعه‌کشی دیگر در این سیستم انجام نخواهد شد. طبق گفته منوچهر منطقی سامانه یکپارچه با هدف نظارت بر تعداد مجاز فروش خودرو توسط سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و همچنین رصد تحویل سروقت خودروها و برای اجرای مصوبات مجلس شورای اسلامی به کار گرفته خواهد شد.
عمر کوتاه سامانه یکپارچه فروش خودرو و صحبت‌های معاونت وزیر صمت نشان از عدم موفقیت و تاثیرگذاری این سامانه در تنظیم وضعیت بازار خودرو داشته است و البته همچنان بر این موضوع تاکید دارند که عواملی دیگر مانند رشد تولید و تعادل در عرضه و تقاضای خودروها دلیل حذف این سامانه است.
این سامانه که از خردادماه امسال با نامه سامانه یکپارچه فروش خودرو آغاز به‌کار کرد علیرغم تمام انتقادات و ناکارآمدی‌های اثبات شده با تاکید و پافشاری وزارت صمت به کار خود ادامه داد و ۳ دوره فروش خودرو در آن برگزار شد و در اقدامی عجیب و غیرحرفه‌ای شرکت‌های خصوصی با نیز ملزم به عرضه خودروهای خود در این سامانه شدند که به‌طور کلی مخالف اصول بازار آزاد است و مانع ایجاد رقابت و همچنین تضعیف بخش فروش شرکت‌ها می‌شود و همچنان شاهد هستیم که قیمت‌ها در بازار خودرو همچنان افزایشی هستند و این سامانه نتوانسته مانع آن شود. پافشاری بر استفاده از این سامانه ناکارآمد در حالی بود که یکی از معاونان وزارت صمت صلاحیت فنی و ایمنی این سامانه را رد کرده بود.
اخیراً نیز منوچهر منطقی معاون صنایع حمل و نقل وزیر صمت گفته بود که «در نیمه دوم امسال قرعه کشی بر مبنای ثبت نام در سامانه یکپارچه فروش خودرو نخواهد بود. در واقع از این پس، این سامانه به منظور نظارت سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان بر تعداد فروش مجاز خودرو، تحویل به‌موقع خودرو توسط خودروسازان و همچنین اجرای مصوبات مجلس شورای اسلامی بهره‌برداری خواهد شد.»
جزییات شیوه فروش
در همین راستا، سخنگوی وزارت صمت عنوان کرد که قرعه‌کشی برای جز تعدادی از محصولات ایران‌خودرو (که آنها نیز تا پایان سال خارج خواهند شد) حذف شده و این تعداد محصولات توسط خود شرکت عرضه خواهند شد. در حقیقت دیگر فروشی در قالب سامانه یکپارچه نخواهیم داشت و شرکت‌های خودروساز از طریق سایت‌های فروش خود برای عرضه محصولات اقدام می‌کنند.
امید قالیباف در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن اشاره به خروج اکثریت محصولات خودروسازان اعم از دولتی و خصوصی بر حذف سامانه یکپارچه فروش خودرو به‌جهت قرعه‌کشی تاکید و اظهار کرد: پیش از اینکه سامانه فروش یکپارچه خودرو با فرآیند قرعه‌کشی داشتیم، حدود ١٠ خودروساز، محصولات خود را در آن قالب عرضه می‌کردند، اما اکنون اکثریت خودروها با توجه به افزایش تولید و متعادل شدن عرضه و تقاضا از شمول قرعه‌کشی خارج شده‌اند و در حال حاضر تنها ایران‌خودرو باقی مانده است که تعدادی از محصولات خود را با فروش به‌صورت قرعه‌کشی عرضه می‌کند.
سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت تصریح کرد: بر این اساس دیگر سامانه یکپارچه «موضوعیت» خود را از دست داده است و دیگر به آن معنا وجود ندارد و با سازوکار قبلی فعال نخواهد بود و بدین‌ترتیب با توجه به اینکه ایران‌خودرو تنها عرضه‌کننده تعدادی از محصولات خود در قالب قرعه‌کشی است، از مهر ماه توسط خود ایران‌خودرو انجام خواهد شد.
به گفته وی، طی چند گام با افزایش تولید محصولات، خودروهای مشمول باقی‌مانده نیز از شمول قرعه‌کشی خارج خواهند شد. در گام نخست خودرو تارا از فرآیند قرعه‌کشی خارج خواهد شد و در گام‌ها بعدی، همانطور که اشاره شد با افزایش تولید، بدون قرعه‌کشی عرضه صورت می‌گیرد.
قالیباف در پاسخ به این سوال که آیا فروش‌های خارج از قرعه‌کشی در قالب «طرح‌های فروش بدون قرعه‌کشی» از طریق سامانه یکپارچه خواهد بود یا هر سری خودروساز خود اقدام به فروش به صورت مجزا می‌کند،تصریح کرد: هر شرکت خودروساز خود از طریق سایت‌های خود اقدام به فروش خواهند کرد. مجدد تاکید می‌شود که ایران‌خودرو نیز برای همین تعداد محصول باقی مانده در فرآیند قرعه‌کشی، از طریق سایت فروش شرکت، اقدام می‌کند.
سخنگوی وزارت صمت همچنین تاکید کرد: همانطور که پیش‌تر وعده داده شده بود، به زودی و تا پایان سال همین تعداد محصول باقی‌مانده در فرآیند قرعه‌کشی نیز با افزایش تولید، از شمول قرعه‌کشی خارج می‌شوند.
اما نکته قابل توجه آنکه هدف از تجمیع قرعه کشی خودروها همانطور که گفته شد، افزایش و بهبود عرضه و کنترل نسبی بازار خودرو بود با این حال آنطور که فعالان بازار می‌گویند، بازار خودرو همچنان از کمبود خودرو رنج می‌برد و میزان خودروهای تزریق شده به این بازار متناسب با انتظارات نیست. قیمت‌ها نیز در این بازار اگرچه طی چند ماه اخیر افزایش محسوسی نیافته اما کاهش قابل لمسی هم نیافته است؛ بنابراین باید منتظر ماند و دید که با حذف کامل قرعه کشی آرامشی که مدنظر وزارت صمت است بر بازار حاکم می‌شود یا خیر؛ البته باید تاکید شود که آرامش به وضعیتی اطلاق می‌شود که هم فاصله قیمتی بین کارخانه و بازار کنترل شده باشد و هم میزان تزریق به حدی باشد که نتوان از کلمه «کمبود» در مورد آن استفاده کرد.