به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی ایرنا، نشست خبری نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان در آستانه یک سالگی خروج نیروهای آمریکا از افغانستان، با هدف تشریح وضعیت و بیان سیاست‌ها در قبال راهبردهای دورایستایی کاخ سفید، در مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه برگزار شد.
«حسن کاظمی قمی» نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان در نشست خبری یک سالگی خروج آمریکا از افغانستان گفت: یک سال از فرار طراحی شده آمریکا از افغانستان گذشت، آمریکا در این کشور قطعا شکست خورد اما این فرار به معنای دور ایستایی است و این کشور اهداف خود را در افغانستان دنبال می‌کند. نظامیان خارج شدند اما سرویس جاسوسی و خرابکارانه کاخ سفید همچنان وجود دارد.
کاظمی قمی افزود: در این فضا جمهوری اسلامی ایران، سیاست تعاملی با طالبان را بر پایه حمایت از مردم افغانستان دنبال کرده که با چند ملاحظه کلی توام شده است. تا زمانی که دولت مشارکتی و فراگیری شکل نگیرد، دولتی را به رسمیت نمی‌شناسد و جمهوری اسلامی با طالبان تعامل کرده اما آن را به رسمیت نشناخته است.
نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افعانستان، موضوع حق‌آبه، امنیت مرزها، مبارزه با مواد مخدر و تروریسم را جز ملاحظات جمهوری اسلامی در رابطه با طالبان دانست و گفت: با گذشت یک‌سال با این سیاست‌ها به بخش قابل توجهی از آن اهداف فائق آمدیم.
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران در افعانستان با چند پدیده مواجه است: جریانی در افغانستان حاکم شده که دنبال یک حکمرانی کامل است و این در حالی است که جمهوری اسلامی بر حکومت مشارکتی تاکید دارد و مصلحت مردم افعانستان و امنیت منطقه را در گرو شکل گیری حکومتی مشارکتی می داند و به رهبران طالب هم گفته است.
کاظمی قمی با بیان اینکه این به مفهوم مداخله نیست، تصریح کرد: آنچه مورد تاکید جمهوری اسلامی قرار دارد، این است که حکومتی شکل گیرد که خواسته همه مردم افغانستان باشد. افغانستان برای همه مردم این کشور است. تجربه ۴۰ سال نشان داد که هر جریانی در این کشور به تنهایی حاکم شد، دوام نیاورد و جریانی به تنهایی نمی‌تواند با این حجم چالش‌ها دوام بیاورد.
نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افعانستان گفت: از سوی دیگر منطق ایران می‌گوید که چون قومیت‌های دیگر وجود دارند، اگر احساس کنند که در حاکمیت سهمی ندارند یا مجبور به ترک وطن می‌شوند یا دست به سلاح می‌برند. این گفتمان ما با هیات حاکمه امروز افغانستان است.
وی با بیان اینکه سیاست تعامل با طالبان با رعایت ملاحظات است، گفت: جمهوری اسلامی پس از روی کار آمدن طالبان، تلاش کرد از باتلاق طرحی که آمریکا در نظر داشت، عبور کند، آمریکا به دنبال این بود که ایران را وارد درگیری با طالبان کند، اما ایران از این تله عبور کرد و مسیر همکاری فزاینده را ادامه داد.
کاظمی قمی افزود: موضوع دیگری که ایران با آن درگیر است، ایجاد درگیری‌ها و جنگ‌های داخل افغانستان توسط آمریکا و متحدان آن است. کاخ سفید در یک حالت دورایستایی سعی می‌کند افعانستان را بی‌ثبات کند، آنها ۲۰ سال در این کشور هزینه نکردند کشته ندادند که امروز فضای سرمایه‌گذاری را به چین و روسیه و ایران واگذار کنند.
نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان تاکید کرد: گروه‌های تروریستی مانند داعش و فتنه‌های قومی و مذهبی که با طراحی آمریکا، در افغانستان شکل گرفتند، یکی از موضوعاتی بود که ایران تلاش کرد افغانستان به این سمت پیش نرود.
وی با بیان اینکه با وجود این وضعیت به دنبال ایجاد یک همکاری در حوزه‌های فرهنگی و تجاری بودیم، ادامه داد: هر میزان وضع امنیت و اقتصاد افغانستان خراب شود، شاهد سیل مهاجرت و رشد تروریسم در سایه فقر هستیم که آمریکا آن را دنبال می‌کند. طی یک سال گذشته مهاجران افغانستان به ایران ۴ برابر گذشته شده و این سیل مهاجران با افزایش تروریسم و شرایط اقتصادی خراب بیشتر هم خواهد شد.
کاظمی قمی با بیان اینکه پول‌های بلوکه شده افغانستان، شرایط اقتصادی مردم این کشور را سخت کرده است، گفت: ایران در این فضا تلاش می‌کند، تعاملات تجاری و اقتصادی را افزایش دهد.
کاظمی قمی در توضیح طراحی‌های آمریکا در ایجاد اختلاف در افغانستان گفت: یکی از سیاست های روز آمریکا ایجاد بی‌ثباتی و آشوب است و برای این مسئله از ابزارهای مختلفی استفاده می‌کند. آمریکا داعش را به افعانستان آورد تا به طالب فشار بیاورند، شیعیان را تهدید کنند و از سرمایه‌گذاری اقتصادی جلوگیری کند. ابزار دیگر ایجاد فتنه‌های مذهبی و قومی، مانند جریان بلخاب است. این حرکت در بلخاب با عنوان جنبش مقاومت طراحی و اعلام شد که قوم هزاره جنگ با طالبان را شروع کرد. اما وقتی با سران و علمای شیعه صحبت می‌شود اعلام می‌کنند که این حرکت‌ها را قبول ندارد.
وی ادامه داد: باید مشخص شود که این گروه‌ها توسط چه کسانی حمایت شوند. تلاش شد که طالبان وارد درگیری نشود و علما و مردم بلخاب از برخی اقدامات جلوگیری کنند. به طوری که حامیان خود اعلام کردند که این حرکت اشتباه بوده است.
هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید که گروه‌های مقاومت در افغانستان، آمریکایی است
کاظمی قمی با بیان اینکه آمریکا میان برخی قومیت‌ها، یارگیری جدیدی کردند، تصریح کرد: امریکا با حمایت از این گروه‌ها، ایجاد تفرقه می‌کنند و به اسم مقاومت به دنبال آشوب هستند و این تعبیر از سخنان بنده که مقاومت آمریکایی است، تحلیل اشتباهی است. بعد از آغاز حکمرانی طالبان اولین اقدام ایران برای ایجاد حکومت فراگیر، برگزاری نشست طالبان با گروه‌های مقاومتی بود. ما از طرفین دعوت کردیم و هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید که گروه‌های مقاومت در افغانستان، آمریکایی است.
وی تاکید کرد: آمریکا با سواستفاده از مقاومت به دنبال ایجاد درگیری داخلی است و منظور این است که آمریکا در طول ۲۰ سال حضور جلوی مقاومت را گرفتند و آمار زندانیان و ترور رهبران مقاومت در این زمان به دست آمریکایی‌ها بود.
وی با اشاره به اینکه امروز راه‌حل خروج از بحران در افغانستان سیاسی است، گفت: آمریکا به نام مبارزه با تروریسم خود به وجود آورنده داعش است و بزرگ‌فرمانده مبارزه با تروریسم سردار سلیمانی بود که توسط آمریکا ترور شد.
کاظمی قمی در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا درباره شرایط شیعیان افغانستان، توضیح داد: مردم شیعه بخشی از جامعه و مردم افغانستان است هرچند واقعیت تاریخی از بی‌توجهی و ستم به این مردم حکایت دارد. امروز بخش قابل توجهی از بزرگان شیعه در کابل مسقر و با طالبان در تعامل هستند اما در این زمینه، مطالبه ۲۳ بندی هم درباره حضور در حاکمیت و جایگاه مذهبی خود در قانون اساسی ارائه کردند.
وی با بیان اینکه در این زمینه جمهوری اسلامی هم طالبان را تشویق کرده است؛ گفت: امنیت کل شهروندان افغانی بر عهده هیات حاکمه است اما به دلیل تهدیدات مضاعفی که علیه شیعه وجود دارد و به دلیل گروه‌های تروریستی مانند داعش، موضوع امنیت شیعیان حساس‌تر است. داعش غیر از خود همه را کافر می‌پندارد و خواسته ما از طالبان این بود که در حوزه تامین این امنیت همکاری کنند.
نسخه مهم برای حل بحران افغانستان تشویق طالبان به تشکیل دولت مشارکتی است
نماینده ویژه رئیس جمهور با اشاره به اینکه در همین عزاداری‌های محرم، تامین امنیت شیعیان به کمک طالبان بود، گفت: موضوع مشارکت شیعیان در حاکمیت جدی مسئله جدی است و جمهوری اسلامی تفاهم و تعامل را در افغانستان تشویق می‌کند. طالبان با برخی از رهبران شیعه درباره تشکیل یگان‌های نظامی و امنیتی رایزنی کرده است تا امنیت مناطق شیعیان را خود به عهده بگیرند.
کاظمی قمی بیشتر بودن حمله‌ها به مساجد شیعیان در قیاس با دیگر اماکن و مذاهب را دقیق ندانست و گفت: حمله‌ها به مساجد اهل سنت و حتی طالبان آمار بالایی را نشان می‌دهد اما برخی مواقع سانسور خبری در این زمینه صورت می‌گیرد. داعش در حال حاضر هم توسعه سرزمینی و هم ساختاری و تنوع عملیاتی را دستور کار دارد و حتی از نیروهای اخراجی طالبان هم جذب نیرو دارد.
وی افزود: نگرانی‌های امنیتی تنها برای شیعیان نیست و همه مردم افغانستان در تهدید هستند و این در چارچوب سیاست بی‌ثبات‌سازی آمریکا ارزیابی می‌شود. نسخه مهم برای حل بحران افغانستان تشویق طالبان به تشکیل دولت مشارکتی است که همه سهم داشته باشند و ایران در این زمینه تلاش زیادی کرده است و امروز بخش قابل توجهی از طالبان هم به این نتیجه رسیده‌اند و لزوم ورود به جامعه جهانی ایجاد اعتماد مردمی و دولت مشارکتی است.
نماینده ویژه رئیس جمهور درباره امنیت مرزهای ایران با افعانستان گفت: تا زمانی که بحران امنیتی و اقتصادی در منطقه وجود داشته باشد بخشی از مردم تحت هر شرایطی آنجا را ترک و به مرزها می‌روند. آنچه می‌تواند باعث کاهش ورود مهاجر شود، ایجاد ثبات داخلی است اما این نافی کنترل مرزها نیست. در این زمینه دو موضوع در دستور کار قرار دارد؛ اول تامین امنیت مرزها با کمک خود طالبان و موضوع دوم انسدادهای فیزیکی است.
وی ادامه داد: به منظور جلوگیری از ورودهای غیرقانونی، ورودهای قانونی یعنی ارائه روادید را تسهیل کردیم تا ورود قانونمندتر بوده و افراد شناخته شده‌تر هستند. این موارد در دستور کار است اما اینکه تمام مرز نیروی مسلح چیده شود، امکان‌پذیر نیست.
کاظمی قمی با بیان اینکه خبرهای منتشر شده از مرزها صحیح نیست، گفت: در فضای رسانه‌ای به منظور ایجاد جو روانی از وجود درگیری، اخباری منتشر می‌شود که صحت ندارد و در راستای ایران‌هراسی و افغان‌هراسی است. برخی حرکت‌ها برنامه‌ریزی شده از سوی دشمن و به منطور درگیری دو ملت طراحی می‌شود.
نماینده ویژه رئیس جمهور درباره جزئیات ترور ایمن الظواهری در افغانستان با بیان اینکه در این زمینه از طالبان سوال شد، گفت: طالبان اعلام کرد که حضور ایمن الظواهری در افغانستان با هماهنگی طالبان نبوده و کمیته تحقیقاتی برآب رسیدگی به این موضوع تشکیل شده است.
وی با اشاره به اینکه مبارزه با تروریسم برای جمهوری اسلامی بسیار مهم است، گفت: آمریکا در هر منطقه‌ای شکست خورد به جنگ‌های نیابتی روی آورد و در افغانستان هم سناریو همین بوده است. یکی از موضوعات جدی ایران در دیپلماسی منطقه‌ای، تشکیل کمیته مشترک به منظور همکاری‌های امنیتی بین کشورهای منطقه و افغانستان است.
وی با بیان اینکه باید مشخص شود تعریف مقاومت چیست؟ گفت: آنچه ایران و رهبران دلسوز افغانستان آن را تشویق و تایید می‌کنند؛ مقاومت و تشکل‌هایی است که بتواند با طالبان برای یک حکومت ملی گفت‌وگو کند و به تفاهم رسد. مقاومتی که برابر تروریسم و سیاست‌های اشغالگر از وحدت ملی افغانستان دفاع کند.
وی ادامه داد: افغانستان امروز کشوری نیست که بتواند مسائل خود را در داخل حل کند، تروریسم از منطقه در افغانستان جمع شده و این کشور را با بحران‌هایی مواجه کرده که ریشه خارجی دارد. سیاست‌های اشغال‌گرانه آمریکا در ۲۰ سال گذشته، سبب شده که امروز تولید برق در این کشور ۳۰۰ مگاوات است. گرچه کشور ثروتمندی است اما امروز نیازمند کمک جامعه جهانی است.
کاظمی قمی با بیان اینکه احمد مسعود نماینده بخشی از واقعیت جامعه افغانستان است، گفت: احمد مسعود به دنبال حمایت از مردم خود است و ۱۰ ماه پیش وی با مقامات کابل در تهران دیدار کرد.
نماینده رئیس جمهور در امور افغانستان با بیان به اذعان خود آمریکایی ها، نزدیک به ۷۰۰۰ نیروی نظامی افغانستان را به آمریکا برده‌اند؛ گفت: باید دید برای چه این کار را انجام می دهند؟ امروز افغانستان با تهدیدات دیگری مواجه است و جنگ داخلی طراحی شده از سوی دشمن برای این است که این کشور را به سمت بی ثباتی ببرد.
وی در پاسخ به این سوال که آمریکایی‌ها امروز مجموعه‌هایی را تحت عنوان جبهه مقاومت سازماندهی می‌کنند، گفت: بنده اگر در مورد مقاومت صحبت کردم به صورت عام گفتم. زیرا درباره سیاست‌های بی‌ثبات‌ساز آمریکا سخن می‌گویم و تمرکزم بر روی سیاست‌های آمریکاست. در مساله مقاومت هم تأکید می‌کنم حتما حاکمان امروز در کابل از ما خواستند که در تسهیل‌سازی شرایط کمک کنیم و با آنها گفت‌وگو کنیم. آنها معتقدند که گروه مقاومت در افغانستان جایگاه مردمی دارند، با آمریکایی‌ها جنگیده‌اند.
نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان با اشاره به اینکه خارج از صف‌بندی‌های داخلی افغانستان شاهد شکل گیری محور مقاومت در منطقه هستیم، خاطر نشان کرد: افغانستان هم عضوی از محور مقاومت و نقش‌آفرین است اما در شرایط فعلی با چالش‌های داخلی مواجه است که باید برطرف شود.
وی ادامه داد: مجموعه‌هایی مثل احمد مسعود که داعیه حمایت از مردم را دارند ترجیح اول‌شان بر گفتمان با طالبان برای رسیدن به توافق در حکومت است. حتی اگر احمد مسعود را به آمریکایی بودن متهم کنند ما این موضوع را قبول نداریم. ضمن اینکه ترجیح خود مقاومت افغانستان هم این است که با طالبان به توافقی برسد که حکومت فراگیر تشکیل شود.
نماینده رئیس‌جمهور در امور افغانستان خاطرنشان کرد: آن چه طالبان در رفتار یک ساله خودشان نشان داده و در بین رهبران طالبان هم این نگاه وجود دارد تشکیل حکومت فراگیر است. باید حکومت به سمت مشارکتی برود. گرچه مخالفت‌هایی هم وجود دارد اما دیپلماسی ایران در این مساله تشویق طالبان است.
کاظمی قمی در پاسخ به این سوال که آیا جمهوری اسلامی از مبارزه مسلحانه حمایت می‌کند، گفت: ما به رهبران طالبان هم گفتیم ایران رابطه دیرینه‌ای با همه رهبران افغانستان و گروه‌های جهادی داشته است، بعد از حاکمیت طالبان هم رفت و آمدها و دیدار و جلساتی وجود داشته است و منعی هم در این زمینه نیست. به مسئولین طالبان هم تاکید کردیم که از روابط ما با این گروه ها به نفع خودشان استفاده کنند و به سمت تفاهم پیش بروند.
وی با طرح این پرسش که آیا امروز ورود به عرصه نظامی در داخل افغانستان با توجه به بحران‌هایی که وجود دارد به نفع آنها است یا خیر؟ تصریح کرد: فکر می‌کنم در این فضا به مصلحت نیست.
وی گفت: نیروهای مردمی در عین حال باید از خودشان دفاع کنند. اگر آنها مشارکت مردمی را در موضوع امنیت درگیر کنند به نفع‌شان است. به عنوان مثال در کشورمان بسیج ایجاد شد و یکی از مسئولیت‌های بسیج دفاع و برقرار کردن امنیت در کوی و برزن بود. ضمن اینکه در حوزه اجتماعی هم می‌تواند نقش آفرینی کند. ما به آنها گفتیم که آنها هم از چنین ظرفیت‌هایی استفاده کنند.
نماینده رئیس جمهور در افغانستان ادامه داد: باور طالبان این است که آنکه باعث شد امپراطوری و سلطه ۲۰ ساله آمریکایی‌ها از هم بپاشد و آنها شکست خورده از افغانستان خارج شوند، طالبانی‌ها بودند. این باور در ذهن آنها وجود دارد. علاوه بر اینکه بسیاری عوامل دیگر هم در شکست آمریکایی‌ها نقش داشتند اما ارزیابی طالبان این است که آنها این کار را انجام دادند.
وی ادامه داد: امروز با دیپلماسی فعال تلاش می‌کنیم که آنها تشویق شوند از طریق یک گفتمان ملی دولت مشارکتی را تشکیل دهند و اگر به این سمت کشیده نشوند مردم ناامید می‌شوند و اگر هم ناامید شوند به شیوه‌های دیگری روی می‌آورند.
وی خاطرنشان کرد: تاکید ما این است که گفتمان ملی شکل گیرد. البته دولت مشارکتی هم که تشکیل شود موقتی است و نمی‌تواند دائمی باشد. زیرا دائمی بودن باید بر اساس قانون اساسی و تایید مردم باشد.
نماینده رئیس جمهور در امور افغانستان در خصوص درگیری‌هایی که اخیرا در مرز ایران و افغانستان اتفاق افتاده گفت: ما طولانی‌ترین مرز را با افغانستان داریم و این مرز یکی از کریدورهایی بوده که انتقال مواد مخدر به سمت اروپا قاچاق می‌شود و ما در این راه شهید هم داده‌ایم. از طرف دیگر امروز مرزهای ما تجاری و پر تردد است. در مرز دو غارون نزدیک به ۱۰۰۰ ویزا صادر می‌شود. تعداد زیادی کامیون در انتظار عبور از مرز هستند. ما به دنبال این هستیم که مرزها را اقتصادی کنیم.
کاظمی قمی تصریح کرد: از سوی دیگر نیروهای جدید افغانستان که در مرز مستقر شده‌اند بسیاری از آنها با قواعد مرزی آشنایی ندارند و به مسائلی ورود می‌کنند که موجب درگیری می‌شود. طبیعتا وقتی در دل شهر عده‌ای بخواهند به مرز نزدیک شوند نیروهای مرزبانی باید واکنش نشان دهند. حتی پاکستانی‌ها که مدعی و حامی اول طالبان هستند گاهی اوقات در مرزهایشان درگیری به صورتی اتفاق می‌افتد که اقدام به بمباران هم می‌کنند و ما خوشبختانه چنین وضعیتی را نداریم.
وی یادآور شد: دیوارکشی هم که انجام شده متاسفانه با توجه به توپوگرافی منطقه نیاز به اصلاحاتی دارد. ما برای مرزها چند طرح را در نظر گرفته‌ایم. نخست اینکه امنیت مرزها باید تقویت شود و ما به دنبال این هستیم که این اقدام بتواند طالبان را مسئولیت پذیر کند. ما در مسئله مرزی تجربه‌هایی را با عراق هم داشته‌ایم که طی چند سال حتی به نیابت از عراقی‌ها از مرزها نگهداری کردیم تا اینکه اقتصادی شوند. امن‌ترین مرزها را حفظ کردیم تا شرایط در عراق بهبود پیدا کرد و اکنون به صورت مشترک این اقدام را انجام می‌دهیم.
نماینده رئیس جمهور در امور افغانستان در خصوص موضوع حق‌آبه هیرمند هم گفت: این مساله بین ایران و طالبان نیست، مساله ایران و افغانستان است و فقط برای امسال هم نیست. معاهده ۱۳۵۱ تغییر ناپذیر است و مسئولیت هیات حاکمه افغانستان هم بر این مسئله اذعان و اعتراف کرده‌اند.
کاظمی قمی تصریح کرد: در مورد معاهده؛ طالبان هیچ بحثی ندارد. موضوع سد کمال خان که در طول این چند سال طراحی شد به گونه‌ای بوده که در صورت تجمیع آب به شیوه دیگری به مسیر دیگر منتقل می‌شود. متاسفانه این اتفاق امسال هم افتاد و حدود یک میلیارد متر مکعب آب هدر رفت. نه به سیستان رسید نه به مردم منطقه افغانستان و هر دو ملت متضرر شدند.
کاظمی قمی ادامه داد: هیات حاکمه افغانستان گفتند متخصصین ما می‌گویند سد هنوز آب بندی نشده و به جای آنکه منحرف شوند دریچه‌ها را گاهی باز کنیم. یک بار گفتند توربین‌ها دچار مشکل می‌شود به آنها گفته شد توربینی وجود ندارد، گفتند مکان توربین‌ها دچار مشکل می‌شود. حتی برخی مسئولین طالبان هم اظهار تاسف داشتند. گفتند ما دیر متوجه شدیم.
نماینده رئیس جمهور در امور افغانستان همچنین بیان کرد: تاکید وزیر نیرو در گفت‌وگوی چند روز پیش هم در کابل بر این مساله بود که طالبان هم قبول دارد اما سال نرمال آبی نیست. آنچه در توافق با طالبان بود این است که چنین اتفاقی دیگر نخواهد افتاد. جزو حقوق مردم ما است. هم مردم ما و اهالی نیمروز در این مسئله متضرر شدند.
نماینده رئیس جمهور در امور افغانستان درباره اینکه تحولات اخیر و انفجارها در افغانستان شیعه‌ها را بیشتر مورد هدف قرار می‌دهند، گفت: مردم شیعه هم بخش جامع افغانستان هستند. بخش قابل توجهی از بزرگان شیعه در کابل مستقر هستند و شورای علما در کابل هم در آنجا حضور دارند و در گفتمان با طالبان تعامل می‌کنند که جایگاه مذهبی‌شان در قانون اساسی وجود داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: در این مساله ایران هم طالبان را تشویق کرده به اینکه کل امنیت در تمام بخش‌ها را تامین کند اما به دلیل تهدیدات مضاعفی که بر شیعه‌ها وجود دارد باید فکر دیگری هم کرد. به عنوان مثال داعشی‌ها نسبت به این اقشار توجه بیشتری دارند. خواسته ما از طالبان این بود که در موضوع امنیتی مشارکت کنند و در عزاداری‌ها دیدیم که خود طالبان آمدند و امنیت را کنترل کردند.