برگزاری مراسم عزاداری ایام محرم و صفر در کشورمان آغاز شده است، اما باتوجه به شرایط اوج گیری کرونا در هفتمین موج، حفظ سلامت عزاداران حسینی ضروری است و بر این اساس تاکید بر آن است که پروتکل‌های بهداشتی ضدکرونایی در برنامه‌ریزی برگزاری مراسم‌ها، زمان و مکان برگزاری عزاداری‌ها و همچنین توزیع نذورات رعایت شود.

در دستورالعمل مدیریت مهندسی بهداشت محیط در ایام سوگواری حضرت ابا عبدالله (علیه السلام) که از سوی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت منتشر شده، تاکید شده که برگزاری مراسم عزاداری در ایام محرم و صفر در کشورمان و اهمیت سلامت عزاداران، نیازمند مدیریت کنترلی و پیشگیری به ویژه  کنترل عوامل محیطی در راستای حفظ و ارتقای سلامت عزاداران با برنامه ریزی منسجم و مدون با اولویت کنترل بیماری کووید ۱۹، است. در عین حال هم توسعه واکسیناسیون و بهره مندی از طرح هوشمند محدودیت ها باید مورد توجه قرار گیرد.

در این دستورالعمل همچنین به توزیع نذورات و لزوم رعایت موازین بهداشتی نیز اشاره و تاکید شده که عدم رعایت موازین بهداشتی در توزیع نذورات به صورت پخت غذا، در مراسم عزاداری، مساجد، تکایا و هیئت ها و موکب ها می تواند احتمال بروز بیماری های مرتبط با آب و غذا به ویژه بیماری های عفونی روده ای را بالا برد. همچنین عدم رعایت بهداشت فردی و محیطی می تواند بیماری های مرتبط با محیط از جمله بیماری های تنفسی به ویژه کووید ۱۹، آبله میمومی و CCHF و التور را افزایش دهد.

در دستورالعمل مرکز سلامت محیط وکار وزارت بهداشت عنوان شده که در زمان برگزاری مراسم های عزاداری محرم باید بازرسی بهداشتی از منابع تأمین و مخازن آب،  بازرسی بهداشتی از مدیریت پسماند مساجد، حسینیه‌ها و محل‌های برگزاری عزاداری با اولویت بهداشت فردی و فاصله گذاری اجتماعی، بازرسی بهداشتی از کلیه مراکز و اماکن شهری و روستایی حساس با اولویت بهداشت فردی از جمله کنترل واکسیناسیون، فاصله گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک در کنترل کووید ۱۹،  بازرسی بهداشتی از تاسیسات عمومی از جمله تهویه مکان های بسته، سرویس های بهداشتی محل های برگزاری عزاداری شامل حسینیه‌ها، امامزاده‌ها و اماکن متبرکه دیگر و موکب‌ها و هیئت‌ها، کنترل بازرسی مستمر از شبکه‌های توزیع آب آشامیدنی، نظارت مستمر بر امر پخت و توزیع مناسب غذا و نذورات در این ایام، سنجش مستمر عوامل محیطی و موادغذایی با دستگاه‌های سنجش پرتابل و کنترل و بازرسی و ساماندهی دستفروشان موادغذایی در مبادی ورودی و خروجی شهرها و بین راهی انجام شود.

دستورالعمل مذکور همچنین تاکید کرده که با توجه به اهمیت حفظ بهداشت محیط در محل‌های برگزاری مراسم سوگواری، لازم است نسبت به توجیه هیات امنا و متولیان امر و مداحان مبنی بر رعایت دستورالعمل‌های ضمیمه و فراهم کردن اقلام بهداشتی، ‌مواد ضدعفونی، نصب پلاکاردهای آموزشی، ‌توجیه عدم حضور افراد مسن و دارای بیماری زمینه‌ای، رعایت فاصله اجتماعی، استفاده از ماسک، مدیریت ساعت و زمان برگزاری و سایر موارد، اقدام لازم انجام شود.

مسئول برگزاری مراسم نیز نسبت به رعایت کامل ضوابط بهداشتی، زمان برگزاری و رعایت نکات مرتبط با پذیرائی متعهد بوده و لازم است به شیوه مناسب اطلاع رسانی و توجیه انجام شود. در عین حال مراسم در اماکن و فضاهایی دارای مجوز از سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شود.

ضوابط اجرای مراسم در شهرها با توجه به روند بیماری کووید ۱۹

وزارت بهداشت در قالب دستورالعمل مدیریت مهندسی بهداشت محیط،  ضوابطی را برای اجرای مراسم عزاداری در شهرها با توجه به روند بیماری کووید ۱۹ اعلام کرده است که در ادامه می‌آید:

- برنامه‌ریزی برگزاری مراسم ترجیحاً بر اساس طرح جامع مدیریت هوشمند در اماکن و فضاهای باز، تکایا و حسینیه ها، مساجد و هیئت ها با رعایت فاصله گذاری و تجمعات حداقلی انجام شود.

- لزوم رعایت کاهش ساعات برگزاری مراسم (حداکثر دو ساعت)

- استفاده از طبل، سنج و وسایل مشابه در برگزاری مراسم با اولویت شخصی بودن است، در غیر این صورت با انجام گندزدایی قبل از استفاده شخص بعدی منعی ندارد. بدیهی است مراسم سینه زنی و زنجیر زنی با رعایت فاصله ایمن و استفاده از ماسک در تجمعات مجاز است.

- ضرورت رعایت فاصله گذاری اجتماعی در مراسم‌ عزاداری.

- لزوم استفاده از ماسک به صورت مستمر.

- پیش بینی استفاده از راهکارهای جایگزین در مناطق و شهرهایی که امکان برگزاری حضوری مراسم وجود ندارد (با هماهنگی کارگروه استانی).

- اجرای دقیق پروتکل‌های بهداشتی مرتبط با مراسم و نذورات.

- تشدید نظارت بر اجرای پروتکل‌های بهداشتی مرتبط با عزاداری در شهرهای دارای وضعیت حاد بیماری توسط کمیته های نظارت استانی و شهرستانی.

در عین حال بر اساس تبصره یک این دستورالعمل مدیریت تولیت ها نسبت به برگزاری مراسم در اماکن و فضای باز با رعایت فاصله گذاری اجتماعی، اجرای پروتکل های بهداشتی در چارچوب ضوابط کلی فوق اقدام می کنند. و بر اساس تبصره دو آن برگزاری نماز  مانند گذشته در مساجد بر اساس طرح جامع مدیریت هوشمند بلامانع است.

پروتکل های ضدکرونایی برای توزیع نذورات

در این دستورالعمل همچنین آمده است: با توجه به مخاطرات جدی نسبت به توزیع نذورات به شکل­ سال های قبل، لازم است ذیل اقدام و نظارت لازم در شرایط فعلی بیماری انجام شود و بر این اساس:

- توصیه می شود پذیرایی در محل انجام نشود. در صورت پذیرایی در محل برگزاری مراسم، اولویت در فضای باز و فضاهای بسته دارای تهویه مناسب و استفاده از ظروف یکبار مصرف دارای مجوز قانونی در اولویت است که ترجیحا استفاده از ظروف یکبار مصرف بر پایه گیاهی توصیه می شود.

- نذورات بر اساس دستورالعمل بهداشتی مرتبط با اولویت مواد غذایی خشک و یا خام توزیع شود.  

- در صورت برپایی هر نوع ایستگاه‌های صلواتی توزیع نذورات و چای در موکب ها، ‌خیمه ها، ‌چادر و...، مدیریت تجمع در تمام استان ها و شهرستان ها به نحوی باشد که رعایت فاصله توسط موکب داران و خادمین ایستگاه ها کنترل شود.

- نذورات خاصی که امکان تغییر نذر به دلیل مسائل شرعی را ندارند، با نظارت کارشناسان بهداشتی طبخ و بسته بندی می شود. توزیع این نذورات باید در سایر اماکن انجام تا از تشکیل تجمع، صف و تراکم جمعیت خودداری شود.

- توصیه می شود که از ایستگاه های صلواتی، به عنوان موکب های سلامت استفاده شود.

- توصیه می شود که توزیع نذورات به صورت بسته های خشک در منازل با اولویت منازل نیازمندان صورت گیرد.

نحوه تهیه نذورات در شرایط کرونایی

- در صورت پخت و پز باید هرگونه پخت وپز در مکان هایی با شرایط بهداشتی انجام شود.

- کلیه افراد درگیر در توزیع آب و غذا باید دارای کارت بهداشت و دارای کارت واکسن معتبر بوده و رعایت بهداشت فردی شامل استفاده از ماسک و دستکش در هنگام ارائه خدمت ضروری است.

- مواد خام مصرفی باید سالم و بهداشتی باشد و توصیه می شود از مواد غذایی مشمول بسته بندی که مورد تایید وزارت بهداشت است، استفاده شود.

- از فراورده های خام دامی با کشتار مجاز  یا بسته بندی شده که مورد تایید وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی است، استفاده شود.

- ذبح و قربانی در جلوی هیئت انجام نشود.

- از نمک های بسته بندی ید دار تصفیه شده دارای مجوز ساخت از سازمان غذا ودارو در تهیه و پخت غذا و برنج استفاده شود.

- در تهیه غذا از روغن های دارای مجوز ساخت از سازمان غذا و دارو با ترانس پایین استفاده شود.

- از ظروف مناسب در آشپزی استفاده شود.

- از نگهداری مواد غذایی پخته شده در دمای محیط به مدت طولانی (حداکثر دو ساعت) خودداری شود. در صورت الزام به نگهداری بیشتر از دو ساعت، باید مواد غذایی پخته در دمای زیر ۴ درجه سانتی گراد یا در بالای ۶۳ درجه سانتی گراد (روی شمعک گاز) نگهداری شود تا درجه حرارت ماده غذایی به زیر ۶۳ درجه نرسد.

- از بسته بندی غذا بیش از دو ساعت قبل از مصرف خودداری شود. بعضا هیئت‌ها و نذر دهنده‌ها غذا را چند ساعت قبل از مصرف عزاداران به اشتباه بسته بندی می کنند که این کار باعث به خطر افتادن سلامت عزاداران می شود.

- از نگهداری مواد غذایی خام و پخته شده در مجاورت هم در داخل یخچال یا سردخانه خودداری شود.

- از آب آشامیدنی سالم استفاده شود.

- در صورت استفاده از ظروف یکبار مصرف برای توزیع مواد غذایی گرم از ظروف یکبارمصرف مناسب دارای مجوز از غذا و دارو با اولویت ظروف بر پایه گیاهی استفاده شود.

- استفاده از ظروف یکبار مصرف فاقد مجوز و مشخصات و همچنین ظروف پلی استایرنی (ظروف پلاستیکی شفاف و نازک) در توزیع نوشیدنی گرم و غذای پخته شده خودداری شود.

- از توزیع آب، شربت یا شیر فاقد بسته بندی در بین دسته های عزاداری یا در مراسم جدا خودداری شود.

- ضمن رعایت نظافت، شست و شو و گندزدایی مستمر سرویس‌های بهداشتی نسبت به نصب سیستم لوله کشی مایع دستشویی یا نصب جای مایع محتوی مایع دستشویی اقدام شود.

- پسماندهای تولید شده به صورت بهداشتی جمع آوری، انتقال و دفع شوند. به ویژه در کنار هر ایستگاه صلواتی سطل یا کیسه جهت جمع آوری مرتب ظروف و لیوان‌های یکبار مصرف استفاده شده، نگهداری شود.

- با نصب تابلوها یا اطلاعیه ممنوعیت استعمال دخانیات و جمع آوری زیر سیگاری‌ها از استعمال مواد دخانی در محل‌های مسقف خودداری شود.