نتایج یک مطالعه حاکی از این است که فناوری واقعیت مجازی میتواند بر حافظه سالمندانی که دارای آسیب شناختی خفیف هستند، تأثير مثبت داشته باشد.

به گزارش ایسنا، نظر بوجود عوامل مختلف، میانگین سنی جمعیت ایران در حال افزایش است و در آینده نه چندان دور تبدیل به یک جامعه نسبتا سالمند خواهد شد. باتوجه به کاهش سریع باروری در چند دهه اخیر و پیش بینی افزایش درصد سالمندان در سال های پیش رو، برنامه ریزی آینده محور برای حل مشکلات جمعیت سالمند ضروری است، چرا‌که سالمندی با تغییرات بیولوژیکی، فیزیولوژیکی، روان شناختی، رفتاری و اجتماعی همراه است.

از جمله این تغییرات میتوان به کاهش کارکردهای شناختی نیز اشاره کرد. یکی از اختلالات مرتبط با نقص کارکردهای شناختی، آسیب شناختی خفیف یا MCI در این دوره است. MCI به یک مرحله میانی از آسیب های شناختی دیده شده در سالمندی طبیعی و دمانس اولیه اشاره دارد. محققان در پژوهشی امکان سنجی و تاثیر یک برنامه توانمندسازی شناختی را با استفاده از فناوری واقعیت مجازی در راستای بهبود حافظه کاری، دیداری و کلامی افراد سالمند بررسی کرده اند.

در این مطالعه آمده است: درحالی که رویکردهای توان بخشی شناختی برای اختلالات پیش رونده با موفقیت های محدودی مواجه شده اند، فناوری های VR طراحی شده برای ارائه تمرینات کاربردی برای سالمندان ممکن است ارزشمند باشند. فناوری های VR عملکردی که از توانایی یادگیری رویه ای حفظ شده در یک محیط نسبتا امن استفاده می کنند، میتوانند به حفظ عملکرد فعالیت های زندگی روزمره موردنیاز برای حفظ زندگی ایمن و استقلال عملکرد کمک کنند.

پژوهش حاضر از نظر شیوه گردآوری داده ها به طرح های شبه آزمایشی تعلق دارد که بر روی دو گروه آزمایش و کنترل اجرا شد. جامعه آماری پژوهش شامل بیماران MCI بود که در فاصله ۱۳۹۹- ۱۳۹۸ به کلینیک مغز و شناخت و بیمارستان فیروزگر در شهر تهران مراجعه کردند. آنان توسط متخصص مغز و اعصاب و بر اساس گایدلاین پترسون تشخیص MCI گرفته اند. بر این اساس ۳۰ نفر بیمار به صورت در دسترس ، انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی (۱۵نفر) و کنترل (۱۵نفر) جایگزین شده و در مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند.

در این پژوهش آمده است:برای طراحی برنامه مداخله توانمندسازی شناختی، اصول تدوین مداخله های درمانی بر اساس معیارهای "ارزیابی دستورالعمل های درمانی" انجمن روانشناسی آمریکا مورد توجه قرار گرفت. جهت طراحی پروتکل توانمندسازی که تماما توسط تیم پژوهش طراحی و آماده سازی شده است، محتوا و فضای برنامه توسط پژوهشگر نوشته و توسط کارگروه اصلاح شد.

نویسندگان این مقاله می گویند: در طراحی محتوای برنامه، تلاش شد تا تکالیف در قالب فعالیت هایی باشند که افراد سالمند بطور روزمره با آن سروکار دارند مانند خرید کردن، مصرف دارو و جاگذاری اشیاء. سپس برنامه آماده شده در قالب یک برنامه VR توسط برنامه نویس و زیر نظر تیم پژوهش، با استفاده از برنامه unity نوشته و با استفاده از سخت افزارها و نرم افزارهای مربوطه، به یک برنامه VR قابل اجرا تبدیل شد. این برنامه در ۱۰ جلسه تمرینی طراحی شد که هدف اصلی آن بهبود حافظه کاری بود.

بر اساس آن چه نتایج این پژوهش نشان می دهد، برنامه توانمندسازی شناختی با استفاده از فناوری VR میتواند در بهبود حافظه کاری سالمندان مبتلا به MCI مؤثر باشد و ماندگاری آن نیز تا یک ماه بعد از درمان در حافظه کاری کلامی وجود دارد.

این مطالعه توسط مهدیه ساسانی نژاد، دانشجوی دکترای روان شناسی سلامت دانشگاه خوارزمی، علیرضا مرادی، استاد روان شناسی بالینی دانشگاه خوارزمی، مصطفی الماسی دوغایی، استادیار نورولوژی دانشگاه علوم پزشکی ایران و حامد آذرنوش، استادیار بیوالکتریک دانشگاه صنعتی امیرکبیر انجام شده و نتایج حاصل از آن در نخستین شماره بیست وچهارمین دوره مجله تازه های علوم شناختی منتشر شده است.

بیوگرافی امیرحسین قاضی زاده هاشمی