مریم شکرانی
سرانجام ارز ۴۲۰۰ تومانی دارو از روز پنجشنبه حذف شد و دولت با طرح جدیدی به نام دارویار از اصلاحات اقتصادی در صنعت دارو خبر داد. طرحی که بر مبنای آن دولت می‌گوید قیمت‌گذاری دارو اصلاح می‌شود و یارانه دارو از طریق تقویت پوشش بیمه‌ای در اختیار بیماران قرار می‌گیرد. با این حال فعالان صمعت دارو همچنان نسبت به آن انتقاداتی مطرح می‌کنند.
آغاز اجرای طرح دارویار
وزارت بهداشت ایران از آغاز اجرای طرح دارویار از روز پنج‌شنبه، ۲۳ تیرماه خبر داد و البته همزمان با آن سازمان غذا و دارو هم مجوز افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی در قیمت دارو را صادر کرد.
با این اتفاق رسما ارز ۴۲۰۰ تومانی واردات مواد اولیه دارو حذف شده است و از این پس بنا به گفته علی فاطمی، نائب رییس انجمن داروسازان ایران به سپید، ارز ۴۲۰۰ تومانی تنها به داروهایی تعلق می‌گیرد که وارداتی هستند و نمونه مشابه داخلی ندارند اما دارویار دقیقا چیست؟
در طرح دارویار که وزارت بهداشت آن را بدون اعلام قبلی و به صورت یکباره اجرا کرده است،
یارانه دارو‌ها به انتهای زنجیره منتقل و از طریق بیمه‌ها به مصرف کننده نهایی تخصیص پیدا می‌کند. وزارت بهداشت می‌گوید که این اقدام در راستای سیاست‌های کلی نظام سلامت مبتنی بر مدیریت منابع از طریق نظام بیمه‌ای است و مدعی است که توزیع یارانه دارو متناسب با نیاز بیماران، بهره‌مندی همه دهک‌ها از یارانه، عدم تغییر پرداخت از جیب بیماران، اجرای بیمه همگانی برای آحاد مردم، برقراری پوشش بیمه‌ای برای دارو‌هایی که پیش از این تحت شمول حمایت‌های بیمه‌ای نبوده‌اند، اصلاح الگوی مصرف دارو و کاهش تقاضای القایی، کنترل قاچاق معکوس و رشد صادرات رسمی دارو، حمایت ویژه از دارو‌های مصرفی بیماران خاص و صعب العلاج از مزیت‌های اجرای طرح است.
دولت همچنین توضیح می‌دهد که برای برخورداری تمام مردم از یارانه دارو طرح‌هایی برای بیمه کردن همه افراد در دست انجام دارد و بر این اساس مبلغ ۶ هزار میلیارد تومان برای تحت پوشش قرار دادن افراد فاقد بیمه در قانون بودجه ۱۴۰۱ تصویب شده است.
بر اساس اعلام دولت سه دهک اول جامعه بالغ بر ۶ میلیون نفر بدون مراجعه حضوری و به صورت رایگان توسط سازمان بیمه سلامت تحت پوشش قرار گرفتند و سایر دهک‌ها می‌توانند جهت برقراری پوشش بیمه به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنند. اتباع خارجی که مجوز اقامت دارند می‌توانند جهت برقراری پوشش بیمه به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنند.
یکی از نگرانی‌های اجرای این طرح البته کاهش دسترسی اتباع خارجی به دارو است که دولت توضیح داده است علاوه بر اتباع مجاز، اتباع غیرمجاز هم با ثبت مشخصات خود و با تایید وزارت کشور می‌توانند از بیمه برخوردار شوند و بیمه روی تخت و بیمه در مواقع اورژانسی جهت افراد فاقد بیمه یا مجهول الهویه برقرار است.
همچنین وزارت بهداشت توضیح داده است که با توجه به ضرورت کنترل مصرف دارو و مدیریت منابع عمومی، یارانه دارو عموماً به افرادی تعلق خواهد گرفت که نسخه پزشک داشته باشند و خرید‌های آزاد در داروخانه برای بیماران مزمن مشمول دریافت یارانه خواهد شد.
همچنین دولت خبر داده است که برای اجرای دقیق این طرح تیم‌های بازرسی هم ایجاد کرده و
تیم بازرسی ویژه در وزارت بهداشت مستقر شده و امکان گزارش موارد تخلف از طریق سامانه ۱۹۰ وزارت بهداشت یا برنامه کاربردی تیتک وجود دارد.
تردید درباره موفقیت‌آمیز بودن دارویار
این موضوع در حالی رقم می‌خورد که دولت بارها وعده داده است قیمت دارو برای بیماران افزایش نخواهد داشت و بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت گفته بود بر اساس این طرح که پس از ساماندهی ارز ترجیحی دارو و انتقال یارانه آن از شرکت‌های داروسازی به شرکت‌های بیمه‌ صورت می‌گیرد، از این پس بخشی از مابه‌التفاوت افزایش قیمت دارو را بیمه‌ها پرداخت خواهند کرد. همچنین پدرام پاک‌آئین، مدیرکل روابط عمومی وزارت بهداشت هم در توییت‌هایی تاکید کرده است که
ضمن اجرای این طرح، قیمت دارو برای مصرف‌کننده همچنان ثابت می‌ماند.
با این حال هم فعالان صنعت دارو و هم بیماران نسبت به آینده طرح دارویار تردید دارند.
بیماران ایرانی می‌گویند که دولت بارها دربارها پوشش بیمه‌ای دارو اغراق کرده و هم اکنون سهم زیادی از قیمت دارو توسط بیماران پرداخت می‌شود. برخی بیماران هم از شکل‌گیری بازار سیاه انواع دارو خبر می‌دهند و می‌گویند با فسادهایی که در زنجیره، تولید و تامین و توزیع دارو وجود دارد، بیماران بازنده این طرح‌ها هستند.
از سوی دیگر محمود نجفی‌عرب، رییس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق بازرگانی تهران به سپید می‌گوید که در بدنه صنعت دارو موافقان و مخالفان زیادی نسبت به طرح دارویار وجود دارد و کیفیت این طرح پس از اجرا مشخص می‌شود.
نجفی‌عرب تاکید می‌کند که پوشش بیمه‌ای دارو در ایران تاکنون موفق نبوده و به همین دلیل نسبت به موفقیت این طرح تردید وجود دارد.
علی فاطمی، نائب رییس انجمن داروسازان ایران هم به سپید توضیح می‌دهد که حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی دارو اتفاق خوبی است زیرا هم فساد در این زمینه کنترل می‌شود و هم اینکه گرفتاری تخصیص ارز و زمان انتظار طولانی آن از جلوی پای صنعت دارو برداشته می‌شود اما مساله مهم این است که با دارویار دولت صنعت دارو را معطل بیمه‌هایی می‌کند که سابقه خوبی در پرداخت مطالباتشان به صنعت دارو ندارند.
فاطمی ادامه می‌دهد که تا پیش از این که بیمه‌ها ۷۰ درصد قیمت دارو را پوشش می‌دانند مطتلبات داروخانه‌ها از آنها به ۶ تا ۷ ماه تاخیر می‌رسید و حالا که قرار است بالای ۹۰ درصد قیمت دارو را پوشش بدهند این مطالبات سنگین‌تر می‌شود و نگرانی برای کمبود نقدینگی در صنعت دارو تشدید می‌شود.
به گفته فاطمی دولت در اصلاح ساختار توزیع یارانه نان، سامانه‌ای ایجاد کرده که نانوایان به طور مستقیم و بی‌واسطه و سریع یارانه نان را دریافت می‌کنند اما در صنعت دارو، فعالان صنعت گرفتار بیمه‌ها و تاخیرهایشان شده‌اند.
ضمن اینکه دولت بارها اشاره کرده است که پول کافی برای پوشش بیمه‌ای قیمت دارو را ندارد.
بنا بر اعلام وزارت بهداشت برای پوشش قیمت دارو توسط بیمه‌ها حداقل به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان نیاز است اما اعتبار دولت تنها حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان است.